Վարսավիրի պարադոքս
Վարսավիրի պարադոքս, Ռասելի պարադոքսից բխեցված գլուխկոտրուկ։ Այն օգտագործվել է Բերտրան Ռասելի կողմից որպես իր պարադոքսի պատկերավոր ներկայացում, չնայած որ նա պարադոքսը վերագրում է անանուն մեկի, որն այն առաջարկել է իրեն[1]։ Պարադոքսը ցույց է տալիս, որ ակնհայտ հավանական սցենարը տրամաբանորեն անհնար է։ Մասնավորապես, պարադոքսը նկարագրում է վարսավիրի, որը և՛ սափրում է իրեն, և՛ չի սափրում։
Պարադոքս խմբագրել
«Գյուղում ապրում է մի վարսավիր, որը սափրում է բոլոր նրանց և միայն նրանց, որոնք չեն սափրում իրենք իրենց»[2][3]։ Հարցն այն է, արդյո՞ք վարսավիրը սափրում է ինքն իրեն։ Հարցի պատասխանը բերում է հակասության։ Ըստ պայմանի, վարսավիրը չի կարող սափրել իրեն, քանի որ սափրում է միայն նրանց, որոնք չեն սափրում իրենք իրենց։ Եթե վարսավիրը չի սափրում իրեն, ապա մտնում է այն խմբի մարդկանց մեջ, որոնք չեն սափրում իրենք իրենց և որոնց պետք է սափրի վարսավիրը։ Հետևաբար վարսավիրը պետք է սափրի ինքն իրեն։
Պատմություն խմբագրել
Պարադոքսը հաճախ սխալմամբ վերագրվում է Բերտրան Ռասելին (օրինակ Մարտին Գարդների կողմից)։ Այն վերագրվում է նրան որպես Ռասելի պարադոքսի այլընտրանքային ձևակերպում[1], որը նա մշակել է ցույց տալու բազմությունների այն տեսությունը, որն օգտագործվել է Գեորգ Կանտորի և Գոտլոբ Ֆրեգեի կողմից։ Անուամենայնիվ, Ռասելը հերքել է, որ վարսավիրի պարադոքսն իր սեփական մտահղացումն է․
|
Ռասելի պարադոքսի հակասությունը չափազանց հետաքրքիր է։ Դուք կարող եք ձևափոխել նրա կառուցվածքը․ փոփոխված տարբերակներից որոշները ճիշտ են, որոշները՝ ոչ։ Մի անգամ ինձ առաջարկեցին մի տարբերակ, որը ճիշտ չէ, և հարցն այն էր, թե վարսավիրը սափրո՞ւմ է իրեն, թե՞ ոչ։ Դուք կարող եք սահմանել՝ «վարսավիրը մեկն է, որը սափրում է բոլոր նրանց և միայն միայն նրանց, որոնք իրենք իրենց չեն սափրում»։ Հարցն այն է, թե արդյո՞ք վարսավիրը սափրում է ինքն իրեն։ Այս ձևակերպումով հակասությունը դժվար չէ լուծել։ - Բերտրան Ռասել, Տրամաբանական ատոմիզմի փիլիսոփայությունը
|
|
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 The Philosophy of Logical Atomism, reprinted in The Collected Papers of Bertrand Russell, 1914-19, Vol 8., p. 228
- ↑ «Парадокс парикмахера». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
- ↑ ««Վարսավիրի խնդիրն» ու Փաշինյանի ելույթը. Դաշնակցական պատգամավորի հարցը վարչապետին՝ կերպարանափոխության մասին». News.am. 03.10.2018.