Վալդիս Զատլերս (լատիշ․՝ Valdis Zatlers, մարտի 22, 1955(1955-03-22)[1][2], Ռիգա, Լատվիական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), Լատվիայի նախագահ (2007-2011)։ Մասնագիտությամբ բժիշկ վնասվածքաբան է։ 2011 թվականից Բարեփոխումների կուսակցության առաջնորդն է։

Վալդիս Զատլերս
 
Կրթություն՝ Riga Stradiņš University? և Եյլի համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, բժիշկ, վիրաբույժ և Լիկվիդատորներ
Ծննդյան օր մարտի 22, 1955(1955-03-22)[1][2] (69 տարեկան)
Ծննդավայր Ռիգա, Լատվիական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն  Լատվիա
Ամուսին Lilita Zatlere?
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Կրթություն խմբագրել

Սովորել է Ռիգայի № 50 դպրոցում, ավարտել է Ռիգայի բժշկական ինստիտուտը (1979)։ 1990-1991 թվականներին վեցամսյա վերապատրաստում է անցել Յեյլի և Սիրաքյուսի համալսարաններում (ԱՄՆ)։

Բժիշկ և քաղաքական գործիչ խմբագրել

1979-1985 թվականներին եղել է Ռիգայի երկրորդ հիվանդանոցի վնասվածքաբան-օրթոպեդ բժիշկ, 1985-1994 թվականներին գլխավորել է վնասվածքաբանության բաժանմունքը, իսկ 1994 թվականից եղել է Վնասվածքաբանության ու օրթոպեդիայի հիվանդանոցի խորհրդի նախագահը։

2005 թվականին միաժամանակ դասավանդել է Ստրադինյայի անվան համալսարանում։ Հիմնադրել ու ղեկավարել է Լատվիայի արթրոսկոպիայի միավորումը, եղել է Օրթոպեդների լատվիական միավորման նախագահը։ Պարգևատրվել է Երեք աստղերի շքանշանով (2007) (պարգևատրվել է մինչև նախագահի պաշտոնում առաջադրվելը)[3]։

1986 թվականին ռազմական բժիշկների հետ մասնակցել է Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթարի հետևանքները վերացնելու աշխատանքներին[4][5]։

1988-1989 թվականներին ընտրվել է Լատվիայի ժողովրդական ճակատի դումայի անդամ, ինչից հետո թողել է քաղաքական գործունեությունը։ 1998 թվականին ստորագրել է Ժողովրդական կուսակցության հռչակագիրը։ 1980-ական թվականների վերջին Լատվիայի բժիշկների միության ստեղծման նախաձեռնողներից մեկն է եղել։

Կինը (երկրորդ ամուսնություն)` Լիլիտա Զատլերեն, նրանից մեծ է երկու տարով։ Ընտանիքում կա երեք երեխա։

Սկանդալներ և քննադատություն խմբագրել

2003 թվականի փետրվարին այն ժամանակվա առողջապահության նախարար Արիս Աուդերսի հայտարարությամբ քրեական գործ է հարուցվել հիվանդանոցում գնումների չարաշահումների համար, որ ղեկավարել է Զատլերսը։ Հետաքննության ժամանակ նա հեռացվել է պաշտոնից։ Լատվիական մամուլի կարծիքով Զատլերսի հեռացումը կապված է եղել Աուդերսի հետ ունեցած կոնֆլիկտի հետ, ով, լինելով Վիրաբուժության կենտրոնի տնօրեն, զբաղվել է մասնավոր գործունեությամբ և գումար պահանջել այցելուներից այն վիրահատությունների դիմաց, որոնց համար վճարել էր պետությունը։ Արդեն 2003 թվականի մարտին Զատլերսը վերականգնվել է պաշտոնում. հետաքննության արդյունքում մեղադրանքը չի հաստատվել, մինչդեռ 2006 թվականին Աուդերսը մեղադրվել է խոշոր չափերի խարդախության մեջ` ենթարկվելով նվազագույն աշխատավարձի 150-ապատիկի չափ տուգանքի և գույքի բռնագրավման։

Ընտրություններից առաջ ռուսական ԶԼՄ-ների կողմից մեղադրվել է ռուսերենի նկատմամբ անհանդուրժողականության, ինչպես նաև կոմունիստական անցյալի համար[6]։

Ընտրություն նախագահի պաշտոնում խմբագրել

2007 թվականի մայիսի 22-ին կառավարական կոալիցիան (Ժողովրդական կուսակցություն, Լատվիայի առաջին կուսակցություն, Կանաչների ու գյուղացիների միություն) որոշում է ընդունել 2007 թվականի մայիսին կայանալիք ընտրություններում Վալդիս Զատլերսին առաջադրելու Լատվիայի նախագահի պաշտոնում. լատվիական Սահմանադրությամբ նախագահը ընտրվում է խորհրդարանի պատգամավորների կողմից[7]։ Հաշվի է առնվել նրա մասնագիտական ու հասարակական բարձր հեղինակությունը, որևէ կուսակցության չպատկանելու հանգամանքը։ Զատլերսի օգտին քվեարկել են 100 պատգամավորներից 58-ը, որից հետո նախկին բժիշկը դարձել է նախագահ` առանց երկրորդ փուլի։ Սակայն Լատվիայի խորհրդարանում, այնուամենայնիվ, եղել է պայքար նախագահի պաշտոնի համար. ընդդիմության թեկնածու Այվար Էյձինշի օգտին քվեարկել էր Սեյմի 39 պատգամավոր[6]։

Նախընտրական պայքարի ժամանակ քննարկման առարկա է դարձել Զատլերսի` այցելուներից նվեր ստանալու սովորությունը, որոնք իր պնդմամբ ինքը չի պահանջել։ Այդպիսի գործունեությունը բնորոշ է եղել Լատվիայի բժիշկներին, և այն չի համարվել քրեորեն հետապնդելի արարք։ Ինչպես նախկին վարչապետ Անդրիս Շկելեն է բնորոշել.

  Աստեղ կարելի է շատ հստակ սահմանագիծ անցկացնել. եթե բժիշկը պահանջում է ինչ-որ բան կամ դրա մասին ակնարկ է անում մինչ օգնության տրամադրումը, ապա դա անհանդուրժելի է և ոչ բարոյական։ Սակայն եթե մարդ կարծում է, որ պետք է շնորհակալություն հայտնի, դրանում չկա մեղադրանքի արժանի ոչ մի բան։ Ես նույնպես բժշկական խորհրդատվության հարցով դիմել եմ Զատլերսին։  

Նախագահություն խմբագրել

 

2009 թվականին Զատլերսը Սեյմին կոչ է արել փոփոխություններ կատարել Սահմանադրության մեջ, որպեսզի ժողովուրդը կարողանա ցրել Սեյմը, ինչը ընդունվել է։ Նա առաջարկել է նաև, որ նախագահը ևս առանց հանրաքվեի իրավունք ունենա Սեյմը ցրելու, սակայն այդ առաջարկությունը չի ընդունվել[8]։ 2011 թվականին նա առաջարկել է Սեյմին ուղղումներ մտցնել Սահմանադրության մեջ` մեծացնելով նախագահի լիազորությունները, նաև քաղաքացիության մասին օրենքը փոփոխել` ընդարձակելով երկքաղաքացիության և ոչ քաղաքացիների` քաղաքացի դառնալու հնարավորությունները[9][10]։

2009 թվականին նախագահը Սահմանադրական դատարանում հաջողությամբ վիճարկել է հասարակական գնումների մասին օրենքը այն բանից հետո, երբ Սեյմը կիրառել է իր վետոն, որը դրվել էր համապատասխան ուղղումների համար[11]։

2011 թվականի մարտին Վալդիս Զատլերսը հայտարարել է երկրորդ ժամկետում առաջադրվելու իր մտադրության մասին[12]։

2011 թվականի մայիսին Զատլերսը նախաձեռնել է 2010 թվականի հոկտեմբերին ընտրված Սեյմի արձակումը, հղում անելով «դատարանի նկատմամբ նրա ոչ հարգալից վերաբերմունքը» (պատգամավորները մերժել էին պատգամավորներից մեկին խուզարկելու` դատարանի պահանջը) և պաշտոնների վաճառքը[13]։

2011 թվականի հունիսի 2-ին Սեյմը քվեարկությամբ նոր նախագահ է ընտրել Անդրիս Բերզինշին[14]։

Քաղաքական գործունեություն նախագահությունից հետո խմբագրել

2011 թվականի հունիսի 9-ին` նոր նախագահի իրավասության հենց առաջին օրը, Զատլերսը մամուլի ասուլիս է հրավիրել, որտեղ հայտնել է նոր կուսակցության ստեղծման մասին` Զատլերսի բարեփոխումների կուսակցություն։ Հուլիսի 23-ին` տասներորդ Սեյմն արձակելու հանրաքվեի օրը, կայացել է կուսակցության համագումարը[15]։

Արցախյան հարցում ունի ադրբեջանամետ հայացքներ, Գյանջեվու միջազգային կենտրոնի անդամ է։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  2. 2,0 2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. [http://m.likumi.lv/doc.php?id=57654 ст. 14.1 Закона об Ордене Трёх Звёзд (լատիշերեն) ]
  4. «Затлерс посетит Чернобыль». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 23-ին.
  5. У Затлерса особые воспоминания о Чернобыле
  6. 6,0 6,1 Парламент Латвии выбрал травматолога(չաշխատող հղում), Аргументы и факты, 01.06.2007
  7. Предыдущий президент после избрания заявляла, что не имеет реальной власти, а только представительские функции, но впоследствии проявила себя жёстким политиком и реально была главой государства
  8. «Latvijas Valsts prezidenta mājas lapa». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  9. «{title}» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  10. «{title}» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  11. «Latvijas Valsts prezidenta mājas lapa». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  12. Президент Латвии Валдис Затлерс решил баллотироваться на второй срок http://www.fontanka.ru/2011/03/16/154/
  13. Президент Латвии инициировал роспуск Сейма
  14. «В Латвии сменился президент». Лента.ру. 2 июня 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 2-ին.
  15. Учреждена Партия реформ Затлерса

Արտաքին հղումներ խմբագրել