Վիքիպեդիա

Վադո-Կայչին

Վադո-Կայչին (ճապ.՝ 和同開珎), նաև Վադո-կայհո, ամենահին պաշտոնական ճապոնական մետաղադրամն է, որն առաջին անգամ հիշատակվել է 708 թվականի օգոստոսի 29-ին[1] կայսրուհի Գենմեի հրամանով[2][3][4]։ Երկար ժամանակ այն համարվում էր Ճապոնիայում արտադրված մետաղադրամի առաջին տեսակը։ Ֆուհոն-սեն-ի (富夲銭) մի քանի գտածոների վերլուծություն Ասուկայում[5] ցույց են տվել, որ այդ մետաղադրամները արտադրվել են 683 թ։

Արծաթե Վադո-Կայչին (ճապ.՝ 和同開珎) մետաղադրամ, 8րդ դար, Ճապոնիա
Վադո-Կայչին պղնձե մետաղադրամ.
Չինական Kāiyuán Tōngbǎo մետաղադրամը (開元通寶), որն առաջին անգամ հատվել է մ.թ. 621 թվականին Չան'անում, եղել է ճապոնական վադո-կայչին-ի մոդելը:

Նկարագրություն խմբագրել

«Վադո-կայչինը» առաջին անգամ արտադրվել է Ճապոնիայում 8-րդ դարի սկզբին պղնձի խոշոր հանքավայրերի հայտնաբերումից հետո[6]։

Մետաղադրամները, որոնք կլոր են՝ կենտրոնում քառակուսի անցքով, շրջանառության մեջ են մնացել մինչև մ.թ. 958 թվականը[7]։ Սրանք առաջինն էին մետաղադրամների շարքից, որոնք հավաքականորեն կոչվում էին ջունիզենի կամ կոչո ջունիսեն (ճապ.՝ 皇朝十二銭)[8]:

Այս մետաղադրամը ոգեշնչվել է չինական Թան դինաստիայի (唐銭) Կայգեն Ցուհո (չինարեն՝ 開元通宝, Կայյուեն թոնպաո) մետաղադրամով, որն առաջին անգամ հատվել է Չանանում 621 թվականին։ Վադո-կայչինը ուներ նույն բնութագրերը, ինչ չինական մետաղադրամը՝ 2,4 սմ տրամագծով և 3,75 գ քաշով[9]։

Ստուգաբանություն խմբագրել

«Վադո-Կայչին» անվանումը գալիս է մետաղադրամի մակագրության չորս նիշերի ճապոնական արտասանությունից. վա (ճապ.՝ 和) դո (ճապ.՝ 同) կայ (ճապ.՝ 開) չին (ճապ.՝ 珎).

  • Առաջին երկու նիշերը բառացիորեն նշանակում են "ներդաշնակություն" (ճապ.՝ 和 wa) + "միասին" (ճապ.՝ 同 dō). Սա, հավանաբար, ընտրվել է որպես պատահական հոմոֆոն դարաշրջանի անվան համար՝ Վադո (ճապ.՝ 和銅): (ճապ.՝ 和 Վա) օգտագործվում է նաև «Ճապոնիա» նշանակությամբ և (ճապ.՝ 同 դո) կարող է նաև լինել րյակուջի կամ կրճատված նիշ (ճապ.՝ 銅 'դո') մասնիկի կամ "պղինձ", նկատի ունենալով ճապոնական պղնձի հանքավայրերը[10][11]։
  • Երրորդ նիշը (ճապ.՝ 開 կայ) բառացի նշանակում է «բացել, բացել»՝ «սկսել, առաջինը» լրացուցիչ իմաստով[11]
  • Չորրորդ կերպարը (ճապ.՝ 珎) անսովոր է։ Այն համարվում է կամ (ճապ.՝ 珍 չին)-ի տարբերակված ձև, որը նշանակում է «հազվադեպ, թանկարժեք», կամ (ճապ.՝ 寳 հո)-ի կրճատ նիշ, որը նշանակում է «գանձ, թանկարժեք բան»[10][11][12][13]։ Մեկնաբանության այս տարբերությունը առաջացնում է մետաղադրամների այլընտրանքային անվանումը՝ վադոկայհո։ Մասամբ հիմնվելով Նառայի ժամանակաշրջանում կոնվենցիաներ գրելու վերաբերյալ հետագա հետազոտությունների վրա, ժամանակակից հետազոտությունների լայն համաձայնությունը կարծես թե (ճապ.՝ 珍 չին) մեկնաբանությունն է[10][11][12][13]։

Վադո-Կայչին դրամական մետաղադրամների պահեստներ խմբագրել

2015 թվականի փետրվարին ճապոնացի հնագետները հայտնաբերեցին ծիսական սափորներ՝ լցված Վադո-Կայչին և ջինգո կայհո (ճապ.՝ 神功開寳) դրամական մետաղադրամներով Ռիտտոյի, Շիգա պրեֆեկտուրայի Թեհարա ավերակներում։ Սափորները դրվել են այնտեղ որպես բուդդայական ծիսակարգի մաս, ինչը ցույց է տալիս, որ այդ վայրը, հավանաբար, եղել է պետական գրասենյակ կամ կարևոր տեղացի բնակչի բնակավայր։

2015 թվականի օգոստոսի 17-ին չորս «վադո-կայչին» մետաղադրամներ են հայտնաբերվել Նարա նահանգի Յակուշի-ջի արևելյան պագոդաում՝ վերականգնման ժամանակ[6]։ «Վադո-կայչինները» գտնվում էին տաճարի Արևելյան պագոդայի հիմքի 1,7 մետր խորությամբ հիմքի ժայռից 1,3 մետր դեպի արևելք[6]։ Նարա մշակութային արժեքների ազգային գիտահետազոտական ինստիտուտի և Կաշիհարայի Նարա պրեֆեկտուրալ հնագիտական ինստիտուտի փորձագետները կարծում են, որ «վադո-կայչինը» թաղվել է Արևելյան Պագոդայում բուդդայական տաճարի հիմնարկեքի արարողության ժամանակ, և որ այդ պահուստային մետաղադրամները եղել են։ օգտագործվում է մաքրման նպատակով[6]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ On the 10th day of the 8th month of the first year of the Wadō era in the traditional Japanese date, according to Shoku Nihongi
  2. ↑ Titsingh, Isaac (1834), Annales des empereurs du Japon (ֆրանսերեն), էջեր 63–65.
  3. ↑ Brown, Delmer et al. (1979). Gukanshō, p. 271,
  4. ↑ Varley, H. Paul. (1980). Jinnō Shōtōki. p. 140.
  5. ↑ 花谷浩; 飛鳥池工房の発掘調査成果とその意義; 日本考古学 ISSN 1340-8488, 1999/10/09, Vol. 6 (8), pp. 117–126
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «Four Wadokaichin Coins Discovered Under East Pagoda of Yakushi-ji Temple». Gary Ashkenazy / גארי אשכנזי (Primaltrek – a journey through Chinese culture) (անգլերեն). 2015 թ․ օգոստոսի 26. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  7. ↑ Nussbaum, Louis-Frédéric (2005), «Wadō-kaihō», Japan Encyclopedia, էջ 1024, ISBN 978-0674017535; n.b., Authority File, Deutsche Nationalbibliothek.
  8. ↑ Nussbaum, p. 539.
  9. ↑ Japan Currency Museum (日本貨幣博物館) permanent exhibit.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 2007, (ճապ.՝ ブリタニカ国際大百科事典 Britannica Kokusai Dai-hyakkajiten) (in Japanese), Britannica Japan Co., 和同開珎 (ճապ.՝ wadōkaichin) entry available online here
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 1988, 国語大辞典（新装版） (Kokugo Dai Jiten, Revised Edition) (in Japanese), Tōkyō: Shogakukan, 和同開珎 (ճապ.՝ wadōkaichin) entry available online here
  12. ↑ 12,0 12,1 2006, 大辞林 (Daijirin), Third Edition (in Japanese), Tōkyō: Sanseidō, 4-385-13905-9
  13. ↑ 13,0 13,1 1995, 大辞泉 (Daijisen) (in Japanese), Tōkyō: Shogakukan, 4-09-501211-0, 和同開珎 (ճապ.՝ wadōkaichin) entry available online here
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վադո-Կայչին&oldid=9589502» էջից