«Այնշտայնի նամակը Ռուզվելտին»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Այնշտայնի նամակը Ռուզվելտին''', նամակ, որն [[Ալբերտ Այնշտայն]]ը 1939 թվականի օգոստոսի 2-ին ուղարկել է ԱՄՆ նախագահ [[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ|Ֆրանկլին Ռուզվելտին]]:։ Նամակի նախաձեռնողներն ու մեծ մասի հեղինակները հունգարացի տարագիր ֆիզիկոսներ Լեո Սիլարդը, [[Յուջին Վիգներ]]ն ու Էդվարդ Թելլերն էին:էին։  

Նամակը նախագահի ուշադրությունն էր հրավիրում այն հարցին, որ [[Նացիստական Գերմանիա]]ն ակտիվ հետազոտություններ է իրականացնում, որոնց արդյունքում շուտով կարող է [[միջուկային զենք]] ձեռք բերել:բերել։ Նամակի հեղինակները նաև կոչ էին անում ԱՄՆ-ում ատոմային լայնամասշտաբ հետազոտություններ սկսել:սկսել։

Ֆերմիի և Սիլարդի վերջին մի աշխատանքներ, որոնք ինձ են փոխանցվել ձեռագիր տարբերակով, ստիպում են ինձ ենթադրել, որ ուրանը մոտ ապագայում կարող է վերածվել էներգիայի նոր ու կարևոր աղբյուրի:աղբյուրի։ Ստեղծված իրավիճակի որոշ ասպեկտներ կարծես թե աչալրջություն և անհրաժեշտության դեպքում արագ գործողություններ են պահանջում կառավարության կողմից:կողմից։ Ես իմ պարտքն եմ համարում Ձեր ուշադրությունը հրավիրել հետևյալ փաստերի ու խորհուրդների վրա:վրա։

Վերջին չորս ամիսների ընթացքում Ֆրանսիայում Ժոլիոյի, ինչպես նաև` ԱՄՆ-ում Ֆերմիի և Սիլարդի աշխատանքների շնորհիվ հավանական է դարձել ուրանի խոշոր զանգվածում միջուկային ռեակցիայի հնարավորությունը, ինչի արդյունքում հնարավոր կլինի ազատել նշանակալի չափով էներգիա և ստանալ մեծ քանակությամբ ռադիոակտիվ տարրեր:տարրեր։ Կարելի է գրեթե հավաստի համարել այն, որ նկարագրվածը հասանելի կլինի մոտ ապագայում:ապագայում։

Այս նոր երևույթը կարող է նաև հանգեցնել ռումբի ստեղծմանը, և որ ավելի քիչ հավաստի է` նոր տեսակի բացարձակ հզորության ռումբերի:ռումբերի։ Նմանատիպ մեկ ռումբ, որը տեղ կհասցվի նավով և կպայթեցվի նավահանգստում, ամբողջությամբ կոչնչացնի նավահանգիստը` հարակից տարածքներով:Չնայած այդպիսի ռումբերը կարող են չափազանց ծանր լինել օդային տեղափոխման համար:համար։

Միացյալ Նահանգներն ունեն ուրանի աննշան քանակություն:քանակություն։ Դրա արժեքավոր ծագման վայրերը Կանադայում և Չեխոսլովակիայում են:են։ Լուրջ աղբյուրներ կան Բելգիական Կոնգոյում:Կոնգոյում։

Հաշվի առնելով այս ամենը` ցանկալի չե՞ք համարի արդյոք Դուք կապեր հաստատել կառավարության և մի խումբ ֆիզիկոսների հետ, որոնք ուսումնասիրում են շղթայական ռեակցիայի խնդիրներն Ամերիկայում:Ամերիկայում։ Այդպիսի կապերի համար Դուք կարող եք դիմել մարդու, ով վայելում է Ձեր վստահությունը, և որը կկարողանա ոչ պաշտոնապես կատարել հետևյալ պարտավորությունները.

# համագործակցել փորձնական աշխատանքների արագացմանը, որոնք այժմ ընթանում են համալսարանական լաբորատորիաների ներքին միջոցների հաշվի` ներգրավելովանհրաժեշտ գույքով ապահովված մասնավոր անձանց և արդյունաբերական լաբորատորիաներ:լաբորատորիաներ։

Ինձ հայտնի է, որ Գերմանիան ներկայումս դադարեցրել է ուրանի վաճառքն իր գրաված չեխոսլովական աղբյուրներից:աղբյուրներից։ Այս քայլերը միգուցե հասկանալի դառնան, եթե հաշվի առնենք, որ Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարարի որդի ֆոն Վայցզեկկերը գործուղվել է Բեռլինի կայզեր Վիլհելմի ինստիտուտ, որտեղ ներկայումս կրկնվում են ուրանի վերաբերյալ ամերիկյան աշխատանքները:աշխատանքները։

Նամակի նախաձեռնողը եղել է Սիլարդը, որը 1939 թվականի սկզբին իմացել է [[Ուրան (տարր)|ուրանի]] շղթայական ռեակցիայի բացահայտման մասին և գիտակցել է նացիստների կողմից ռազմական արդյունավետության մեջ դրա կիրառման հնարավորության մասին:մասին։ ԱՄՆ-ի իշխանություններին ուղղված կոչին մեծ հեղինակություն տալու համար նա որոշել է ներգրավել նաև Այնշտայնին:Այնշտայնին։ 1939 թվականի հուլիսին Սիլարդն ու Վինգերը հանդիպել են Այնշտայնին, որն արագ գնահատել է իրավիճակի լրջությունն ու գերմաներենով կազմել է Պետդեպարտամենտին ուղարկվելիք նամակի նախագիծը{{sfn |Айзексон|2015|loc=Глава «Письмо».|name=Isaacson }}:։

Այն բանից հետո, երբ Վինգերը նամակն անգելերն է թարգմանել ու մեքենագրել է այն, հարց է ծագել, թե ով կարող է այն արագորեն հասցնել նախագահ Ռուզվելտին:Ռուզվելտին։ Նախ քննարկվել է նամակը հանձնել հայտնի ավիատոր [[Չարլզ Լինդբերգ]]ին, սակայն վերջինս ռադիոյով ելույթ է ունեցել ԱՄՆ-ի` եվրոպական հակամարտությանը չխառնվելու օգտին և դրական է խոսել հիտլերյան ռեժիմի մասին:մասին։ Այդ պատճառով նամակը հանձնվել է ծանոթ բանկիր Ալեքսանդր Սաքսին, որը պարբերաբար հանդիպում էր նախագահի հետ:հետ։ Նա, սակայն, ամբողջությամբ չի արդարացրել հույսերն ու նամակն իր մոտ պահել է երկու ամիս, մինչև 1939 թվականի հոկտեմբերի սկիզբ:սկիզբ։ Վերջապես հոկտեմբերի 11-ին, արդեն [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի սկսվելուց հետո, նամակը հանձնվել է Ռուզվելտին` Սիլարդի բացատրական երկտողի հետ<ref name=Isaacson/>:։

Ռուզվելտը Ստանդարտների ազգային բյուրոյից Լայման Բրիգսին նշանակել է Ուրանի կոմիտեի ղեկավար` ուսումնասիրելու այն խնդիրները, որոնք նշված են եղել նամակում:նամակում։ 1939 թվականի նոյեմբերին կոմիտեն զեկուցել է Ռուզվելտին, որ ուրանի օգտագործումը թույլ կտա ստեղծել ոչնչացնող ուժով օժտված այնպիսի զինատեսակ, որը կգերազանցի նախկինում հայտնի ցանկացած զենքի:զենքի։ ԱՄՆ-ում ստեղծվել է ատոմային զենք ստեղծելու սեփական նախագիծը:նախագիծը։ 1939 թվականի հոկտեմբերի 19-ին Ռուզվելտն Այնշտայնին պատասխան նամակ է ուղարկել, որտեղ շնորհակալություն է հայտնել տեղեկատվության համար և տեղեկացրել է նախագծի իրագործման սկզբնական քայլերի մասին<ref>[http://hypertextbook.com/eworld/einstein.shtml Albert Einstein’s Letters to President Franklin Delano Roosevelt.]</ref>:։

Ինքը` Այնշտայնը, այդ աշխատանքներին չի մասնակցել:մասնակցել։ Հետագայում նա ափսոսանք է հայտնել այդ նամակի հետևանքների համար<ref>Scientist Tells of Einstein’s A-bomb Regrets. The Philadelphia Bulletin, 13 May 1955. (PDF document from the Swiss Federal Archives from Internet Archive.) and Einstein, Albert (11 1947). «Atomic War or Peace». Atlantic Monthly.</ref> և բացատրել է իր շարժառիթները<ref>{{Cite web |url=http://nationalidea.am/articles.php?id=117 |title=Национальная идея :: Статьи |accessdate=2010-02-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090218032046/http://nationalidea.am/articles.php?id=117 |archivedate=2009-02-18 |deadlink=yes }}</ref>.

{{քաղվածք|Ես ատոմային ռումբի ստեղծման գործին մասնակցել եմ միայն մեկ քայլով:քայլով։ Ես ստորագրել եմ նախագահ Ռուզվելտին ուղղված նամակը, որտեղ ընդգծել եմ ատոմային զենք ստեղծելու հնարավորության ուղղությամբ կատարվելիք լայնամասշտաբ ուսումնասիրության անհրաժեշտությունը:անհրաժեշտությունը։ Ես լիովին գիտակցել եմ այն վտանգը, որն ստեղծվում էր դա իրականացնելու դեպքում:դեպքում։ Սակայն այն, որ նույն ուղղությամբ աշխատում էր նաև նացիստական Գերմանիան, ստիպել է ինձ գնալ այդ քայլին:քայլին։ Ես այլ ընտրություն չունեի, չնայած ես միշտ համոզված խաղաղասեր եմ եղել:եղել։|}}

Պատմաբանները տարբեր կերպ են գնահատում Այնշտայնի նամակի պատմական նշանակությունը:նշանակությունը։ Մի մասը կարծում է, որ այն որոշիչ մղիչ ուժ է եղել` ատոմային զենք ստեղծելու համար, որոշները (օրինակ, Ա. Պայսը) ենթադրում են, որ այդ դերն աննշան է, և Մանհեթենյան նախագծի զարգացման համար որոշիչ են եղել 1941 թվականին իրականացված անգլիական հետախուզության տեղեկությունները<ref>{{книга |автор= Пайс А.