«Անտս Լայկմաա»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{Տեղեկաքարտ Անձ}}

'''Անտս Լայկմաա ''' ({{lang-et|Ants Laikmaa }}, մինչև 1935 թ.թվականն ստորագրում էր որպես ''Հանս Լայպման'' ({{lang-et|Hans Laipman}}), [[մայիսի 5]], [[1866]], [[Առաստե (գյուղ, Վիգալա շրջան{{ԱԾ}})|Առաստե]], [[Վիգալաէստոնացի (Էստոնիայի շրջան)|Վիգալա]]նկարիչ, [[Էստոնիա]] - [[նոյեմբերիհասարակական 19]]գործիչ, [[1942]], [[Տաեբլա (Էստոնիայի շրջան)|Տաեբլա]],արվեստի [[Կադառպիկուազգային (գյուղ,դպրոցի Տաեբլա շրջան)|Կադառպիկու]], [[Էստոնիա]]), էստոնացի նկարիչ, հասարակականհիմնադիրներից գործիչ։մեկը:

Անտս Լայկմաան ծնվել է Էստոնիայի [[Վիգալա (Էստոնիայի շրջան)|Վիգալա]] շրջանի [[Առաստե (գյուղ, Վիգալա շրջան)|Առաստե]] գյուղի Պայբա կալվածքում։կալվածքում՝ գյուղացու ընտանիքում։ Նա աղքատ ընտանիքի տասներեքերորդ զավակն էր։ Դպրոց է հաճախել [[Վելիսե (գյուղ, Մյառյամաա շրջան)|Վելիսեում]], Հաապսալուում, [[Լիհուլա (քաղաք, Էստոնիա)|Լիհուլայում]]։ Մայրը մահացել է, երբ նա դեռ երեխա էր։ Նկարչությամբ հետաքրքրվել է վաղ տարիքից։ [[1891]] թ.թվականին առանց ապրուստի միջոցների ոտքով [[Ռիգա]]յից գնում է [[Դյուսելդորֆ]], որտեղ [[1891]]-[[1893|93]] և [[1896]]-[[1897|97]] թվականներին բարեգործների օգնությամբ սովորել է [[Դյուսելդորֆի գեղարվեստի ակադեմիա]]յում։ Եղել է Էդուարդ ֆոն Գեբգարդտի աշակերտը: [[1897]]-[[1899]] թթ.թվականներին աշխատել է [[Դյուսելդորֆ]]ում<ref>[http://www.vtallin.ru/tallin_page.php?id=46&code=Ants_Laykmaa Անտս Լայկմաայի ստեղծագործությունը]</ref>։ [[1899]] թ.թվականի աշնանը վերադարձել է [[Տալլին]]։ [[1900]]-[[1907]] թվականներին որպես նկարիչ աշխատել է Տալլինում ու Հաապսալուում։ 1901 թ.թվականին նա հիմնումհիմնել է էստոնական արվեստի առաջին ցուցահանդեսը։ [[1903]] թ.թվականին նա հիմնումհիմնել է արվեստանոց, որ աշխատել է [[1903]]-[[1907]] և [[1913]]-[[1932]] թվականներին ։թվականներին։ [[1907]] թ.թվականին հիմնումհիմնել է Էստոնական արվեստի միությունը (Eesti Kunstiselts)։

1904 թ.թվականին 38-ամյա Անտս Լայկմաան հանդիպումհանդիպել է իր կյանքի ամենամեծ սիրուն՝ 21-ամյա [[Մարիա Ունդեր|Մարիա Հակերին]], ովորն այն ժամանակ էստոնացի ամենահայտնի գրողներից մեկն էր։ Նույն տարում նա նկարումնկարել է Մարիայի երկու դիմանկարները, որ համարվում են Լայկմաայի լավագույն ստեղծագործություններից։ [[1907]]-[[1909|09]] թթ.թվականներին նա հիմնականում [[Ֆինլանդիա]]յում էրէ բնակվում։բնակվել։ ՃանապարհորդումՃանապարհորդել է Եվրոպայում, 1910-1912 թթ.թվականներին ապրումապրել է [[Կապրի]]ում ու [[Թունիս]]ում։ 1913-1931 թթ.թվականներին Տալլինում աշխատումաշխատել է որպես նկարիչ ու կերպարվեստի ուսուցիչ։ 1927 թ.թվականին ծնվումծնվել է նրա միակ դուստրը՝ Աինո Մարիան (հետագայում՝ Anu Kilpiö, մահ.մահացել է 1969 թ.թվականին)։ 1932 թ.թվականին Անտս Լայկմաան բնակություն է հաստատումհաստատել Էստոնիայի [[Տաեբլա (Էստոնիայի շրջան)|Տաեբլա]] շրջանի [[Կադառպիկու (գյուղ, Տաեբլա շրջան)|Կադառպիկու]] գյուղում գտնվող իր կալվածքում, որտեղ ապրումապրել ու աշխատումաշխատել է մինչև մահ։ Նա երբեք չի ամուսնացել։ Մահացել է 1942 թ.թվականին, թաղվել է Կադառպիկուում։ 1960 թ.թվականին նրա կալվածքում բացվել է նկարչի տուն-թանգարանը։

Անտս Լայկմաան ստեղծագործել սկսել է որպես դիմանկարիչ («Ծեր Այտսամը», 1904)։ Նա ստեղծել է էստոնական մշակույթի շատ գործիչների դիմանկարներ, օրինակ՝ բանաստեղծուհի Մարիա Ունդերի (1904), կոմպոզիտոր Միյնա Հյարմայի (1904), դերասան Պաուլ Պիննի (1906) և այլոց դիմանկարները։ [[1903]] թ.թվականին ստեղծումստեղծել է «Աղջիկը Լյաենեմաայից» հայտնի նկարը։ Նույն թվականին նկարումնկարել է [[Ֆրիդրիխ Կրեյցվալդ]]ի դիմանկարը։ 1913 թ.թվականին ստեղծումստեղծել է իր լավագույն գործերից մեկը՝ «Սալմե» դիմանկարը, որում պատկերված էր իր զարմուհին։

1905 թ.թվականին գաղթումգաղթել է [[Ֆինլանդիա]], որտեղ տարվում է բնանկարներով («Վալինկոսկի», 1909)։ Իր բնանկարների ու դիմանկարների մի մասը Լայկմաան ստեղծել է Կապրիում (1909-1910) («Անակապրիի համայնապատկերը», «Իտալացի տղայի դիմանկարը», «Mia Padrona» (1910) և այլն) և Թունիսում (1910-1913) ապրելու տարիներին։

Անտս Լայկմաան Էստոնիա բերեցէ բերել իմպրեսիոնիզմը։ Նա մեծ դեր է ունեցել էստոնական արվեստի զարգացման գործում։ Անտս Լայկմաան եղել է [[Էստոնիայի ազգային թանգարան]]ի հիմնադիրներից մեկը։