«Դավթի քաղաք»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[Պատկեր:Jerusalem ruins from Davids.jpg|thumb|250px|աջից|]]

'''Դավթի քաղաք''' ({{lang-he|עיר דוד}}, ''Իր Դավիդ''), [[Երուսաղեմ]]ի հնագույն բնակեցված շրջան հին քաղաքի տեղում Հեվուսեի ժամանակաշրջանում (կոչվում է նաև երուսաղեմյան տաճարներից Առաջին տաճարի և Երկրորդ տաճարի ժամանակաշրջան)։ Արդեն [[Բրոնզի դար|Բրոնզի դարում]]ում այն եղել է պարիսպներով շրջապատված քաղաք։ [[Ավանդություն|Ավանդության]] համաձայն` դա այն տեղն է, որտեղ [[Դավիթ (արքա)|Դավիթը]] կառուցել է իր քաղաքը։

Գտնվում է նեղ լեռնային վայրում` տաճարական լեռներից դեպի հարավ` այժմյան [[Երուսաղեմ]]ի քաղաքային պատերից ներս։ Նախաիսրայելական շրջանում Երուսաղեմը ([[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչում]] հիշատակվում է որպես [[Շալեմ]] և [[Հեբուսացիներ|Հեբուս]]) հեռու էր տաճարական լեռներից [[Օֆել]]ի չբնակեցված բլրի գագաթին էր։ [[Դավիթ (արքա)|Դավթի]] կողմից նվաճվելուց հետո քաղաքն ընդլայնվում է դեպի հյուսիս և միացնելով իրեն Օֆել բլրի գագաթը և այժմյան [[Տաճարի լեռ]]ը` դրվելով [[Երուսաղեմի թագավորություն|Երուսաղեմի թագավորության]] իշխանության ներքո<ref name="a">Mazar, Eilat, Excavations at the Summit of the City ագաթինof David, Preliminary Report of Seasons 2005—2007, Shoham, Jerusalem and New York, 2009, p. 21.</ref>։ [[Եզեկել]]ի կառավարության ժամանակաշրջանում քաղաքի պատերը տարածվում են դեպի արևմուտք միացնելով նախկինում չցանկապատված պատերով քաղաքաներձ բնակավայրը` Տաճարի լեռից դեպի արևմուտքը (այժմ հայտնի որպես Երուսաղեմի հին քաղաք)։

Երուսաղեմը գտնվում է հիմնական առևտրային ուղուց հեռու («Ծովային ուղի», մերձափնյա ճանապարհներ, [[Գազա]]յի` դեպի հյուսիս ափամերձ հատվածից դեպի [[Փյունիկիա]] և [[Անատոլիա]], «թագավորական ուղի» և ճանապարհներ` անցնելով [[Հորդանան]]ի, [[Մեռյալ ծով]]ի երկայնությամբ)։ Երուսաղեմի համար մնում է ճանապարային մի ուղի` «Լեռնային ուղի» (ջրաբաշխիչ ուղի` անցնելով [[Հուդայական լեռներ|Հուդայական լեռներ]]ի լեռնաշղթայով Նեգևով և հյուսիսում` [[Դամասկոս]]ով։ Այդ ճանապարհն անցնում է Օֆելից աննշան տարածություն հեռավորությամբ։

Ամրացված քաղաքները սովորաբար կառուցվում են առանձնացված բարձունքներում։ Հին ժամանակներում քաղաքի կառուցման համար անհրաժեշտ բոլոր պահանջներին հենց այդ տեղն էր համապատասխանում։

Կեդրոն հարթավայրը, բաժանելով Օֆելը այժմյան հին քաղաքից, ծածկված է բազմադարյան շերտերով։ Այդ բլրի վրա գտնվող բնակավայրերի պատմությունները իրենց արմատներով գնում են դեպի անցյալի խորքերը։ Մինչ այստեղ ամուր քաղաքի հանդես գալը այդ տեղում կար գյուղական բնակչություն, իսկ արդեն մոտ 4000 տարի առաջ այստեղ բնակեցված է եղել։

Պեղումներն այստեղ անցկացվում են 19-րդ դարի վերջից։ [[Պղնձի դար]]ի [[արտեֆակտ]]ները ներառում են կավե ամանների փշրանքներ` գտնված քարաժայռերի ճեղքվածքներում<ref name="b">Macalister, R.A. and Duncan, J.G., Excavations on the hill of Ophel, Jerusalem, 1923—1925; being the joint expedition of the Palestine Exploration Fund and the 'Daily Telegraph', London, 1926.</ref>։ Արշավախմբի կողմից հայտնաբերել են նաև մեծ քանակությամբ լեռնանյութեր։ Կային տեղեր, որտեղ հանդիպում էին փորված քարեր և ջրերի հոսքի համար քարաժայռերում բացված ջրանցքներ, նաև քարերի մեջ փորված փոքրիկ ամբարներ։ Ենթադրվում է, որ նրանք օգտագործվել են ինչ -որ տեսակի գյուղատնտեսական աշխատանքների ժամանակ։ Մակալիստերը և Դունկանը առաջ են քաշում [[հիպոթեզ]], որ դրանք օգտագործվել են [[զեյթուն]]ի յուղի արտադրության ժամանակ<ref name="b" /> Էդվին վան դեն Բրինկը, նշում է, որ նմանատիպ փորվածքները (ջրամբարները) քարի մեջ գտնվել են [[Բեյթ Շեմեշ]]ում և [[Մոդին Մակաբին Ռեուտ]]ին մոտ` ավելացնելով, որ դրանք կարող են առաջանալ անընդհատ ճնշման և աղացման ժամանակ, օրինակ, երբ աղացվում է հացահատիկ և քամվում է ձեթ<ref>Edwin C. M. van den Brink, «A New Fossil Directer of the Chalcolithic Landscape in the Shephelah and the Samarian and Judaean Hill Countries: Stationary Grinding Facilities in Bedrock», IEJ 58.1 (2008), pp.1-23.</ref>։ Հնէաբան [[Էյլատ Մազար]]ը կարծում է, որ դրանք օգտագործվել են անձրևաջրերը հավաքելու համար<ref name="a" />։

Վաղ [[Բրոնզի դար]]ի [[հնագիտոյւթյուն|հնագիտական]] գտածոներ են երեք քարայր-գերեզմաններից հանված մեծ քանակությամբ կավե ամանները։ Եղել են նաև մեծ քանակությամբ [[խեցի|խեցեղեն]] իրեր։ Միջին դարերի Երուսաղեմը մի քանի անգամ հիշատակվում է եգիպտական տեքստերում (Անիծված մակագրություններ մ.թ.ա. 19-18 դարեր) АШММ անունով<ref>Mazar, Eilat, Excavations at the Summit of theկ City of David, Preliminary Report of Seasons 2005—2007, Shoham, Jerusalem and New York, 2009, p. 23.</ref>։ Այդ դարաշրջանում նրա մասին հիշատակությունները բացակայում են [[Մելիքսիսեդեկ]]ի մասին պատմության մեջ։

Հայտնաբերվել են Վաղ բրոնզի դարին պատկանող կավե ամաններ և նետերի ծայրակալներ<ref name="a" />։ [[2010 թվական]]ին պեղվել է երուսաղեմյան հնագույն փաստաթղթեր` թվագրված մ.թ.ա. 14-րդ դարով, դրանք [[կավե տախտակներ]]ի փշրանքներ են` [[աքքադերեն]] [[սեպագիր|սեպագրերով]]<ref>[http://www.hayadan.org.il/first-letter-from-jerusalem-1207109/ המכתב הראשון מירושלים: חוקרים מהאוניברסיטה העברית גילו את התעודה העתיקה ביותר שנכתבה בירושלים | הידען]</ref>։ Տեքստը վերծանվել է Օշիմ Տակայոշի կողմից։ Ըստ Հորովիցի` գտնված նամակի որակը ցույց է որ այն թագավորական փաստաթուղթ է` Երուսաղեմի թագավորի կողմից ուղարկված [[Եգիպտոս]]ի [[փարավոն]]ին<ref>Oldest written document ever found in J’lem, " Hartman, July 12, 2010, Jerusalem Post.</ref>։ Պրոֆեսոր Քրիստոֆեր Ռոլստոնը մատնանշում է, որ փաստաթղթի բովանդակության մեջ չկա հիշատակություն որևէ անձի կամ կոչման վերաբերյալ, ինչպես նաև աշխարհագրական անվանում։ Նա նշում է, փաստաթուղթն իրոք բարձր որակի է, բայց դա չի նշանակում, որ այն միջպետական թագավորական նամակագրության է։ Նա նաև զգուշացնում է, որ ուշադիր լինեն որևէ կոնկրետ ժամանակաշրջանով դա թվագրելիս։ Այդ գտածոն չի վերաբերում որոշակի շերտի, այլ հայտնաբերված է պեղումից հետո «խոնավ սերմանման» պրոցեսի արդյունքում<ref>Rollston, Christopher. [http://www.rollstonepigraphy.com/?p=90 «Rollston’s Reflections on the Fragmentary Cuneiform Tablet from the Ophel: A Critique of the Proposed Historical Context»]. Retrieved 15 July 2010.</ref>։

Հին [[Քանան|քանանյանքանան]]յան Երուսաղեմի ջրի միակ աղբյուրը [[Գիհոն]]ն է եղել, որը գտնվել է ամրացված պատերով քաղաքից դուրս։ Աղբյուրի ջուրը հավաքվում էր արհեստական ջրավազանում, որի շուրջը կանգնեցված էին պատեր։ Բլրի գագաթից մինչև աղբյուրի աշտարակը ծածկված էր հսկայական քարե պատով։ Այսպիսով, նույնիսկ այդ շրջանում քաղաքը մեծ էր և հսկայական, կառուցվել էին այնպիսի պատեր, որոնց շնորհիվ պաշտպանվում էր աղբյուրի ջրամատակարարումը<ref>[http://www.cnn.com/2009/WORLD/meast/09/04/israel.wall.discovered/index.html 'Massive' ancient wall uncovered in Jerusalem]</ref>։

1867 թվականին հնագետ և գանձախույզ կապիտան Չարլզ Ուորենը հայտնաբերում է գաղտնի ստորգետնյա անցում, որն ուներ 13 մետր երկարությամբ լիսեռ, որն իջնում ​​էր դեպի Գիհոնի աղբյուր: Ուորենը հավատում էր, որ իր գտած հանքը հենց այն «ջրատարն» է, որն օգտագործվում էր Հին Երուսաղեմի բնակիչների կողմից՝ աղբյուրից ջուր հանելու համար: