Վիքիպեդիա

«Արամ Խաչատրյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ փոխարինվեց: իր մեջ ներառ → ներառ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 41.
Արամ Խաչատրյանը ծնվել է [[1903]] թվականի [[հունիսի 6]]-ին ({{Հուլյան տոմար|մայիսի 24-ին}}){{sfn|Գյոդակյան|1979|p=18}} [[Թիֆլիս]] քաղաքում<ref name="britannica">{{cite web|first = Դուտտա|last = Փրոմիթ|title = Արամ Խաչատրյան|url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/316019/Aram-Khachaturian|date = 18 նոյեմբեր 2013|publisher = ''[[Բրիտանիկա հանրագիտարան]]''|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140313165044/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/316019/Aram-Khachaturian|archivedate = 13 մարտ 2014}}</ref><ref name="Ռենդել"/> (ներկայիս [[Թբիլիսի]], [[Վրաստան]])։ Որոշ աղբյուրներ որպես նրա ծննդավայր հիշատակում են Թբիլիսիի մոտ գտնվող [[Կոջորի]] արվարձանը<ref name="Գյոդակյան 1981"/><ref name="mosconsv">{{cite web|title = Արամ Իլիչ Խաչատրյան|url = http://www.mosconsv.ru/ru/person.aspx?id=45795|publisher = Մոսկվայի կոնսերվատորիա|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140815010335/http://www.mosconsv.ru/ru/person.aspx?id=45795|archivedate = 21 օգոստոս 2014|language = ռուսերեն}}</ref><ref>{{cite book|title = 20-րդ դարի երաժիշտներ և կոմպոզիտորներ, 3-րդ հատոր|year = 2009|publisher = Salem հրատարակչություն|isbn = 9781587655159|page = 766|editor = Քրեմեր, Ալֆրեդ, Վ.|quote = Արամ Խաչատրյանը ծնվել է 1903 թվականի հունիսի 6-ին, Թբիլիսիի Խոնջորի արվարձանում}}</ref> (այժմ կցված է Վրաստանի [[Գարդաբանի մունիցիպալիտետ|Գարդաբանի]] քաղաքապետարանին)։
{{Քաղվածք|Հին Թիֆլիսը հնչուն, երաժշտական քաղաք է. բավական էր անցնել կենտրոնից քիչ հեռու գտնվող փողոցներով ու նրբանցքներով, որպեսզի մխրճվել ամենատարբեր աղբյուրներից ստեղծված երաժշտական մթնոլորտի մեջ...<ref>[http://www.khachaturian.am/arm/biography.htm Արամ Խաչատրյանի կենսագրությունը]</ref>:|Արամ Խաչատրյան}}
Արամ Խաչատրյանի ծնողները հինավուրց [[Գողթան]] գավառից էին, որը պատմահայր [[Մովսես Խորենացի]]ն գովերգել էր որպես շնորհալի երգիչ-երաժիշտների հայրենիք։ Հայրը՝ Եղիան, ծնվել է [[Երևանի նահանգ]]ում՝ [[Օրդուբադ]]ի մոտակայքում (ներկայիս [[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն]], Ադրբեջան) և տեղափոխվել է Թիֆլիս 13 տարեկանում։ 25 տարեկանում նա ուներ կազմարարական աշխատանքներով զբաղվող խանութ։ Մայրը՝ Ղումաշ Սարկիսովնան, ծնվել է [[Ներքին Ազա]] գյուղում։ Խաչատրյանի ծնողները նշանված են եղել մինչև իրար ճանաչելը, երբ դեռ Ղումաշը 9 տարեկան էր, իսկ Եղիան՝ 19: Նրանք ունեցել են 5 երեխա՝ մեկ աղջիկ և չորս տղա։
 
Կազմարար Եղիայի ընտանիքը ապրում էր Թիֆլիսի Կոջորի արվարձանում։ Գեղարվեստական ավանդույթներով հարուստ այդ հինավուրց քաղաքում ստացած երաժշտական տպավորությունները լրացվում էին տանը՝ քաղցրահնչուն մեղեդիներով։ Արամի եղբայրները նույնպես շնորհալի էին։ [[Սուրեն Խաչատրյան]]ը Մոսկվայում թատերական մեծ գործիչ դարձավ, Լևոնը լավ բարիտոն էր և հայտնի երգիչ դարձավ, Վաղինակը հաճախ էր հանդես գալիս սիրողական ներկայացումներում։ Նրանց զավակները նույնպես իրենց նվիրաբերեցին արվեստին։ Սուրենի որդին՝ [[Կարեն Խաչատրյան (կոմպոզիտոր)|Կարեն Խաչատրյանը]] անվանի կոմպոզիտոր է եղել Մոսկվայում, Վաղինակի դուստր Լեյլա Խաչատրյանը դերասանուհի է Երևանի Ռուսական թատրոնում, Լևոնի որդի Էմին Խաչատրյանը նշանավոր դիրիժոր էր։ Ապագա կոմպոզիտորը նախ ուսանում է Ա. Արղության-Դոլգորուկովայի վարժարանում, որտեղ նրան ամենից շատ գրավում էին հայ անվանի գրող [[Ղազարոս Աղայան]]ի որդի [[Մուշեղ Աղայան]]ի վարած երգի դասերը։ 10 տարեկանում ընդունվում է Թիֆլիսի առևտրական տեխնիկումը, որտեղ փողային նվագախմբում շեփոր էր նվագում։ Անհաղթահարելի էր պատանի Արամի սերը երաժշտության նկատմամբ։ Անընդհատ երգում էր, հանրահայտ մեղեդիների իմպրովիզացիաներ անում՝ միշտ զգալով երաժշտական կրթության պակասը։1921 թվականի աշնանը արդեն ճանաչված արվեստագետ դարձած Սուրեն Խաչատրյանը կրտսեր եղբորը տանում է Մոսկվա՝ ուսում ստանալու<ref>{{cite web|url = http://akhachaturianmuseum.am/?page_0=aram|title = Արամ Խաչատրյանի տուն թանգարան|publisher = Արամ Խաչատրյանի թանգարան|archiveurl = https://web.archive.org/web/20131030021652/http://akhachaturianmuseum.am/?page_0=aram|archivedate = 2 փետրվար 2014}}</ref><ref name="family">{{cite web|url = http://www.khachaturian.am/arm/tree.htm|title = Տոհմածառ|publisher = Արամ Խաչատրյանի վիրտուալ թանգարան|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140312175914/http://www.khachaturian.am/arm/tree.htm|archivedate = 11 փետրվար 2014}}</ref>: Խաչատրյանը հիմնական տարրական կրթությունը ստացել է Թիֆլիսի առևտրային դպրոցում՝ դպրոց սկսնակ առևտրականների համար{{sfn|Թոմոֆ|2006|p = 34}}, որտեղ նա պայքարում էր բժշկության և ինժեների կարիերաների ընտրության միջև<ref name="Համաշխարհային կենսագրության հանրագիտարան 2004" />:
Տող 149.
 
==== Այլ ժողովրդական երաժշտություն ====
Համալսարանական տարիներին Խաչատրյանը հայկական, ռուսական, հունգարական, թուրքական և այլ ժողովրդական երգեր է արտագրել (տառադարձել){{sfn|Գյոդակյան|1979|p=18}}: Այս կայացած ստեղծագործություններում Խաչատրյանը օգտագործել է կովկասյան երաժշտության տարրեր։ Նրա առաջին բալետը՝ «Երջանկությունը», իր մեջ պարունակում է ուկրաինական, վրացական, հայկական, ռուսական պարեր և [[լեզգինկա]]՝ մի շարք կովկասցիների էներգետիկ պար{{sfn|Ռոբինզոն|2013|p=25}}: «Պարահանդեսը» իր մեջ ներառում է «[[Մազուրկա]]»՝ լեհական ժողովրդական պար<ref name="Manning"/>: «Գայանե» բալետը, ինչպես իր նախկինը, իրենից ներկայացնում է «Լեզգինկա»<ref name="Manning">{{cite book|last = Մենինգ|first = Լյուսի|title = Նվագախմբային «փոփ» երաժշտություն. ձեռնարկ|date = 2013|publisher = Scarecrow հրատարակչություն|isbn = 9780810884236|page = 140|edition = 2-րդ հրատարակություն}}</ref> «Գայանեի» երկրորդ ակտը լցված է քրդական պարերով»{{sfn|Ռոբինզոն|2013|p=26}}:
 
==== Ռուսական դասական երաժշտություն ====
Տող 265.
* {{cite book|first=Գեորգի|last=Տիգրանով|title=Արամ Իլիչ Խաչատրյան|location=Մոսկվա|publisher=Музыка|year=1987|isbn=|pages=|language=ռուսերեն|oclc=17793679}}
* {{cite book|last=Յուզեֆովիչ|first=Վիկտոր|year=1985|title=Արամ Խաչատրյան|others=|location=Նյու Յորք|pages=|publisher=Սֆինքս հրատարակչություն|isbn=0-8236-8658-2|ref=harv}}
 
* {{Cite book|title=Ալբոմ. Արամ Խաչատրյան|last=|first=|publisher=«Կռունկ» հրատարակչություն|others=Արամ Խաչատրյանի տուն - թանգարան , ՀՀ մշակույթի նախարարություն|year=2012|isbn=|editor-last=Գրիգորյան|editor-first=Արմինե|location=Երևան|pages=|editor-last2=Շահմանյան|editor-first2=Անահիտ}}
* {{Cite book|title=Արամ Խաչատրյանը և արդի աշխարհը|last=Ավետիսյան|first=Նելլի|publisher=«Ամրոց Գրուպ», «Տիգրան Մեծ» հրատարակչություն|others=Արամ Խաչատրյանի տուն - թանգարան , ՀՀ մշակույթի նախարարություն|year=2014|isbn=978-99941-31-80-8|editor-last=Գրիգորյան|editor-first=Արմինե|location=Երևան|pages=}}
 
* {{Cite book|title=Արամ Խաչատրյան. փոխադրումներ դաշնամուրային տրիոյի համար|last=|first=|publisher=«Կոմիտաս» հրատարակչություն|others=Փոխադրումը` Ավետիք Պիվազյանի, Ռուբեն Ասատրյանի: Արամ Խաչատրյանի տուն - թանգարան , ՀՀ մշակույթի նախարարություն|year=2016|editor-last=Գրիգորյան|editor-first=Արմինե|location=Երևան|pages=|ismn=979-0-801-600-79-0|editor-last2=Շահգալդյան|editor-first2=Կարեն|editor-last3=Քոչարյան|editor-first3=Կարեն}}
* {{Cite book|title=Արամ Խաչատրյան. նամականի|last=|first=|publisher=«Հայաստան» հրատարակչություն|others=Արամ Խաչատրյանի տուն - թանգարան , ՀՀ մշակույթի նախարարություն|year=2017|isbn=978-5-540-02446-4|editor-last=Գրիգորյան|editor-first=Արմինե|location=Երևան|pages=|language=հայերեն|editor-last2=Շահմանյան|editor-first2=Անահիտ|references=}}
Տող 309 ⟶ 307՝
 
{{ծանցանկ|2|30em|refs=
<ref name="Ռենդել">{{Գիրք|վերնագիր=Հարվարդի երաժշտական կենսագրական բառարան|թվական=1996|էջերի թիվ=445}}</ref>▼
<ref name="ysu">{{cite web|title=Khachaturian Aram|url=http://www.armeniaculture.am/am/Encyclopedia_khachatryan_aram|publisher=[[Երևանի պետական համալսարան]], Հայագիտության ինստիտուտ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140313051131/http://www.armeniaculture.am/am/Encyclopedia_khachatryan_aram|archivedate=13 մարտ 2014}}</ref>▼
 
<ref name="Գյոդակյան 1981">{{harvnb|Գյոդակյան|1981}}</ref>
<ref name="ria">{{cite web|title=Биография Арама Хачатуряна|url=http://ria.ru/spravka/20130606/941320685.html|publisher=RIA Novosti|language=ռուսերեն|date=6 հունիս 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140313164303/http://ria.ru/spravka/20130606/941320685.html|archivedate=13 մարտ 2014}}</ref>▼
 
<ref name="Encyclopedia of Music in the 20th Century">{{harvnb|Encyclopedia of Music in the 20th Century|2013}}</ref>
 
<ref name="Complete Classical Music Guide">{{harvnb|Complete Classical Music Guide|2012|p=301}}</ref>▼
 
<ref name="Ջոնսթոն, AllMusic 2005">{{harvnb|Ջոնսթոն, AllMusic|2005}}</ref>▼
 
<ref name="Համաշխարհային կենսագրության հանրագիտարան 2004">{{harvnb|Encyclopedia of World Biography|2004}}</ref>
Տող 323 ⟶ 315՝
<ref name="Pritsker">{{harvnb|Pritsker|2003}}</ref>
 
<ref name="Greene'sOrga Naxos 1997">{{harvnb|Greene's Biographical Encyclopedia of ComposersOrga|19851997}}</ref>
 
<ref name="nprԸնթացիկ կենսագրություն">{{harvnb|Huizenga,Ընթացիկ կենսագրություն NPRYearbook|20031949}}</ref>
 
▲<ref name="ria">{{cite web|title=Биография Арама Хачатуряна|url=http://ria.ru/spravka/20130606/941320685.html|publisher=RIA Novosti|language=ռուսերեն|date=6 հունիս 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140313164303/http://ria.ru/spravka/20130606/941320685.html|archivedate=13 մարտ 2014}}</ref>
<ref name="Orga Naxos 1997">{{harvnb|Orga|1997}}</ref>▼
 
▲<ref name="Complete Classical Music Guide">{{harvnb|Complete Classical Music Guide|2012|p=301}}</ref>
▲<ref name="Ռենդել">{{Գիրք|վերնագիր=Հարվարդի երաժշտական կենսագրական բառարան|թվական=1996|էջերի թիվ=445}}</ref>
 
<ref name="ԳյոդակյանEncyclopedia 1981of Music in the 20th Century">{{harvnb|ԳյոդակյանEncyclopedia of Music in the 20th Century|19812013}}</ref>
 
<ref name="Greene's">{{harvnb|Greene's Biographical Encyclopedia of Composers|1985}}</ref>
 
<ref name="The Musical Times 1978">{{harvnb|The Musical Times|1978}}</ref>
 
▲<ref name="Ջոնսթոն, AllMusic 2005">{{harvnb|Ջոնսթոն, AllMusic|2005}}</ref>
<ref name="Ադալյան">{{cite book|last=Adalian|first=Rouben Paul|title=Հայաստանի պատմական բառարանHistorical Dictionary of Armenia|year=2010|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Maryland|isbn=978-0-8108-7450-3|authorlink=Rouben Paul Adalian|page=381}}</ref>▼
 
▲<ref name="ysu">{{cite web|title=Khachaturian Aram|url=http://www.armeniaculture.am/am/Encyclopedia_khachatryan_aram|publisher=[[Երևանի պետական համալսարան]], Հայագիտության ինստիտուտ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140313051131/http://www.armeniaculture.am/am/Encyclopedia_khachatryan_aram|archivedate=13 մարտ 2014}}</ref>
 
<ref name="laphil">{{cite web|title=«Սուսերով պար. Գայանե բալետ»|url=http://www.laphil.com/philpedia/music/sabre-dance-from-gayane-aram-khachaturian|publisher=Լոս Անջելեսի ֆիլհարմոնիկ ասոցիացիա|accessdate=10 դեկտեմբեր 2013}}</ref>
 
▲<ref name="Ադալյան">{{cite book|last=Adalian|first=Rouben Paul|title=Հայաստանի պատմական բառարանHistorical Dictionary of Armenia|year=2010|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Maryland|isbn=978-0-8108-7450-3|authorlink=Rouben Paul Adalian|page=381}}</ref>
<ref name="Ընթացիկ կենսագրություն">{{harvnb|Ընթացիկ կենսագրություն Yearbook|1949}}</ref>
 
▲<ref name="Orga Naxos 1997npr">{{harvnb|OrgaHuizenga, NPR|19972003}}</ref>
 
}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Արամ_Խաչատրյան» էջից