«Մուսասիր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
|||
Տող 2.
|անուն = Մուսասիր
|Պատկեր = Musasiri tajar.jpg
|նկարագիր = [[Խալդիի տաճարը Մուսասիրում|Խալդի
|Գտնվում է = [[Վանի թագավորություն]]
|Կառուցվել է =
|Շինության ձևը = ամրոց-բերդաքաղաք
|Կառուցել է = Հայտնի չէ
Տող 11.
}}
'''Մուսասիր''' (
== Տեղադրություն ==
Ոմանք նույնացրել են հայկական [[Մուշ]] քաղաքի հետ, իսկ ոմանք էլ տեղադրում են [[Իրաք]]ի հյուսիս-արևմտյան մասում, քրդական Մուջաջիր (Մուջեսիր) գյուղի շրջակայքում<ref>{{Գիրք:ՏԲ3|901}}</ref>, Ռևանդուզ ավանից 18 կիլոմետր դեպի հյուսիս<ref>[http://www.payvand.com/news/06/dec/1274.html Another Cuneiform Brick Inscription Found in Rabat Tepe]{{ref-en}}</ref>։
Ըստ մեկ այլ վարկածի՝ Հալդյան կամ Հայկյան գլխավոր սրբատեղի Մուսասիրի տաճարը գտնվել է պատմական [[Մոկք|Մոկաց աշխարհի]] [[Մոկք
== Հիշատակություն ==
== Ծանոթագրություններ ==▼
Առաջին անգամ հիշատակվել է [[մ.թ.ա. 879]] թվականին, [[Ասորեստան]]ի թագավոր [[Աշուրնասիրպալ II|Աշուրնասիրպալ Բ-ի]] (մ․թ․ա․ 883-859) [[Նեմրութ լեռ]]ան տարածքում թողած սեպագիր արձանագրությունում<ref>{{Գիրք:ՏԲ3|901}}</ref>։
== Նշանակությունը ==
Մուսասիրը եղել է Վանի թագավորության կրոնական գլխավոր կենտրոնը, որտեղ կառուցվել էր [[Խալդիի տաճարը Մուսասիրում|Խալդի աստծո]] և նրա կնոջ՝ [[Արուբաինի|Բագբարտուի]] տաճարները<ref>{{Գիրք:ՏԲ3|901}}</ref>, որը ուխտատեղի է եղել [[հայեր]]ի և [[ասորիներ]]ի համար<ref>Գիրք։Меликишвили: Урартские клинообразные надписи</ref>։
== Կործանում ==
[[Պատկեր:State of Urartu combined map.jpg|ձախից|մինի|[[Վանի թագավորություն]]ը]]
Մուսասիրը, ինչպես նաև Մուսասիր երկրամասը Վանի թագավորությունից անջատվել ու գրավվել, ապա ավերվել է Ասորեստանի թագավոր [[Սարգոն II|Սարգոն Բ-ի]] կողմից [[մ.թ.ա. 714]] թվականին<ref>{{Գիրք:ՏԲ3|901}}</ref>։
Հայոց արևելյան՝ Մանայի և հարավային՝ Կորդուքի կողմնակալ իշխանությունների դիմադրությունը կոտրելուց հետո Սարգոն II-ը անարգելք՝ Մեծ Զավ գետի Աղբակ վտակի հունով մտնում է Հայոց միջնաշխարհի հարավարևելյան Վասպուրականի տարածքը և Մեծ Աղբակ գավառից առաջ շարժվելով, գրավում Կուղխանովիտ (Կադուլանիա կամ Կալանիա) գավառի Կուղխան բերդը ու շրջակայքը ենթարկում ավարի, որից հետո Խոշաբ գետի հունով իջնում Վանա լճի հարավային ափամերձ տարածքները և ավերում Ռշտունիք և Երեիարք (Ուայավ կամ Ուայաիս) գավառները: Հայոց միջնատարածքի հարավարևելյան տարածքները թալանելուց հետո Սարգոն II-ը մոտիկանում է Հայոց հարավարևմտյան (Աղձնիք) կողմնակալ իշխանությանը, որի գահերեց իշխան Հանզուն (հավանաբար հայկական տարբերակով՝ Ընձաք) երկիրն ավերումից փրկելու համար նրան հայտնում է իր հպատակությունը և հարկեր տալիս: Չբավարարվելով եղած ավարով Սարգոն II-ը իր զենքն ուղղում է անպաշտպան մնացած Մոկաց աշխարհի Մոկք-Առանձնակ (Մուծածիր-Արդիշի կամ Մուսասիր-Արդինի) գավառում գտնվող Հայոց գլխավոր սրբատեղի Մուսասիրի տաճարին: Տեղեկանալով Ասորական արքայի դեպի Մուսասիր արշավելու մասին՝ Մուսասիրի գլխավոր քուրմ ՈՒրզանան (հավանաբար՝ Ազարիա), իր քրմերի հետ բարձրանում և պատսպարվում է Առնոս (Ալլուրիա) լեռան ծերպերում, որից հետո Հայոց գլխավոր տաճարը ենթարկվում է բարբարոս Ասորական զինվորների վայրագ թալանին ու գերևարմանը: Լսելով Մուսասիրի համայնադից տաճարի կործանման ու վիթխարի հարստությունների կողոպտման մասին՝ ՈՒրշա Ա-ն (հավանաբար Հայոց մոտ տարածված Առուշան անվան հին ձևն է) ինքնասպան է լինում:
▲== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}▼
== Աղբյուրներ ==
*
*
* ՀՍՍՀ ԳԱ «Հայկական Սովետական Հանրագիտարան» -1987թ., հոդ. «Սարգոն II» - /Մ.թ.ա. 714-ին Սարգոն II-ը մտել է Մանա, ապա ՈՒրմիա լճի հս-արլ (ըստ Սարգոն II-ի արձ. վերլուծության՝ ՈՒրմիա լճի արևմտյան ափի հար-արմ ուղղությամբ տարբերակն առավել հավանական է) ներխուժել ՈՒրարտուի կենտր. Շրջանները, գրավել և ավերել մի շարք քաղաքներ: Ասորեստան վերադառնալու ժամանակ անսպասելի հարձակվել է Մուսասիրի վրա, գրավել և թալանել է այն/
* «Հաբեթի սերունդները» - 2002թ., գլուխ՝ «Գիրք հին թագավորաց», բաժին՝ «Արամյանների թագավորություն»
▲{{ծանցանկ}}
{{Ուրարտու}}▼
▲{{Ուրարտու}}
[[Կատեգորիա:Վանի թագավորության քաղաքներ]]
| |||