|
}}
'''Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան''' (նախկին անվանումներ՝ ''ՀայկականՀայաստանի գյուղատնտեսականպետական ագրարային ակադեմիա,համալսարան'', ''ՀայաստանիՀայկական պետականգյուղատնտեսական ագրարային համալսարանակադեմիա''), ՀՀ պետականհայաստանյան [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]],։ Համարվում է [[Գյուղատնտեսություն|ագրարային ոլորտբնագավառ]]ի համար կադրեր պատրաստող առաջատար բուհը։ Համալսարանը մասնաճյուղեր ունի <big>'''[https://anau.am/hy/branches/sisian Սիսիանում], [https://anau.am/hy/branches/vanadzor Վանաձորում]'''</big> և '''<big>[https://anau.am/hy/branches/shirak Շիրակում]</big>''': Բացի այդ, ՀԱԱՀ բազայի վրա գործում են [https://anau.am/hy/branches/rusakan-masnachyuxer Մոսկվայի Կ.Ի.Սկրյաբինի անվան անասնաբուժական բժշկագիտոության և կեսնատեխնոլոգիայի պետական ակադմեիայի և Կ.Ա. Տիմիրյազևի անվան Ռուսաստանի պետական ագրարային համալսարանի երևանյան մասնաճյուղերը]:
[[Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն|Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության]] [[1994]] թվականի [[հուլիսի 7]]-ի որոշման համաձայն՝ ''Հայկական գյուղատնտեսական'' և [[Երևան|''Երևանի'']] ''անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների'' բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան<ref>{{Գիրք:ՀՀՀ3|246}}</ref>։
== Ակադեմիական հեղինակություն==
ՀԱԱՀ-ն համագործակցում է [[ԱՊՀ]] երկրների ագրարային բուհերի և միջազգային կազմակերպությունների կրթական ծրագրերի (Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնը, [[Նիդեռլանդներ|Նիդերլանդներեվրոպա]]ի Գյուղատնտեսության բնագավառում կիրառական հետազոտությունների զարգացմանկան միջազգայինմի կենտրոնըշարք (ICRA),Վայհենշտեֆանի Հյուսիսատլանտյանկիրառական դաշինքգիտությունների («Գիտություն հանուն խաղաղության» ծրագիր),համալսարան՝ [[ԷստոնիաԳերմանիա]]յի գյուղատնտեսական հետազոտությունների կենտրոնը, «[[ԿենսաբազմազանությունՇվեդիա]]» միջազգային կազմակերպությունը ([[Հռոմ]]), [[ՄԱԿ]]-ի [[Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն|Պարենամթերքի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն]]ը (FAO), Չորային տարածքներումյի գյուղատնտեսական հետազոտությունների միջազգային կենտրոնը (ICARDA)), [[եվրոպա]]կան (Վայհենշտեֆանի կիրառական գիտությունների համալսարան, Կասսելի համալսարան՝ [[Գերմանիա]], [[Շվեդիա]]յի գյուղատնտեսական գիտությունների համալսարան), ամերիկյան (Ֆրեզնոյի) համալսարանների հետ։ [[Տեխասի A&M համալսարան|Տեխասի գյուղատնտեսության ու մեքենայացման (A & M) համալսարան]]ի հետ համագործակցության արդյունքում 1999թ1999 թ. հիմնադրվեց hայ-ամերիկյան համատեղ [[Ագրոբիզնեսի ուսուցման կենտրոն]]ը (ԱՈՒԿ)։
Համալսարանը շարունակում է համագործակցել հեղինակավոր շատ բուհերի և այնպիսի միջազգային կազմակերպությունների կրթական ծրագրերի հետ, ինչպիսիք են Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնը, [[Նիդեռլանդներ]]ի Գյուղատնտեսության բնագավառում կիրառական հետազոտությունների զարգացման միջազգային կենտրոնը (ICRA), Հյուսիսատլանտյան դաշինք («Գիտություն հանուն խաղաղության» ծրագիր), [[Էստոնիա]]յի գյուղատնտեսական հետազոտությունների կենտրոնը, «[[Կենսաբազմազանություն]]» միջազգային կազմակերպությունը ([[Հռոմ]]), [[ՄԱԿ]]-ի [[Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն|Պարենամթերքի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն]]ը (FAO), Չորային տարածքներում գյուղատնտեսական հետազոտությունների միջազգային կենտրոնը (ICARDA) և այլն։
Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում գործում է դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան շնորհող մասնագիտական 4 խորհուրդ՝ գյուղատնտեսության արտադրության մեքենայացման և մեքենաների, ագրոնոմիայի, անասնաբուժության և անասնաբուծության, տնտեսագիտության։ Նշված խորհուրդներում դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան է շնորհվում ագրարային ոլորտի 9 մասնագիտությունների գծով։ Մասնագետների պատրաստումը հաջողությամբ զուգակցվել է տեսական և կիրառական նշանակություն ունեցող գիտական հիմնախնդիրների լուծման հետ։ Աշխատանքներ են տարվել խաղողի և դաշտային մշակաբույսերի տարբեր սորտերի ստացման և ներդրման, նոր արդյունավետ պեստիցիդների ստացման և փորձարկման, գյուղատնտեսական բույսերի մշակման տեխնոլոգիաների կատարելագործման, լեռնային երկրագործության մեքենայացման և այլ բնագավառներում։ ▼
▲Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում գործում է դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան շնորհող մասնագիտական 4հինգ խորհուրդ՝ գյուղատնտեսության արտադրության մեքենայացման և մեքենաների, ագրոնոմիայի, անասնաբուժության և, անասնաբուծության , գյուղատնտեսության արտադրության, տնտեսագիտության։ Նշված խորհուրդներում դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան է շնորհվում ագրարային ոլորտի 917 մասնագիտությունների գծով։ Մասնագետների պատրաստումը հաջողությամբ զուգակցվել է տեսական և կիրառական նշանակություն ունեցող գիտական հիմնախնդիրների լուծման հետ։ Աշխատանքներ են տարվել խաղողի և դաշտային մշակաբույսերի տարբեր սորտերի ստացման և ներդրման, նոր արդյունավետ պեստիցիդների ստացման և փորձարկման, գյուղատնտեսական բույսերի մշակման տեխնոլոգիաների կատարելագործման, լեռնային երկրագործության մեքենայացման և այլ բնագավառներում։
== ՀԱԱՀ պատմական ակնարկ ==
Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան կազմավորվել է [[1994]] թ. Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների միավորման արդյունքում։ Հիմք ընդունելով ներկայացված առաջարկությունները՝ [[ԽՍՀՄ]] Կենտգործկոմը և Ժողկոմխորհը [[1930]] թ. [[հուլիս]]ի 23-ին որոշում են ընդունում (N 40/237) [[Երևանի պետական համալսարան]]ի գյուղատնտեսական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել [[Երևան]]ի գյուղատնտեսական ինստիտուտը։ [[1932]] թ. ինստիտուտում կազմակերպվում է հեռակա ուսուցումը՝ սկզբում միայն ագրոնոմիական, իսկ հետագայում մյուս մասնագիտությունների գծով։ [[1928]] թ. հունիսի 28-ին ՀամԿ(բ) կ [[Անդրկովկաս]]ի երկրկոմը որոշում ընդունեց Երևանում հիմնադրել Անդրկովկասյան անասնաբուժական ինստիտուտ։ Նույն թվականի սեպտեմբերի[[հուլիս]]ի 12-ին իր աշխատանքները սկսեց բուհի ստեղծման կազմկոմիտեն, որի նախագահ նշանակվեց հողագործության ժողովրդական կոմիսար Ա.Երզնկյանը։ Սեպտեմբերի 18-ին, ինստիտուտի առաջին հրամանի համաձայն, տնօրեն նշանակվեց պրոֆեսոր Բ. Գ. Մասինոն, իսկ նոյեմբերի 8-ին կայացավ ինստիտուտի հանդիսավոր բացումը, որին ներկա էին Հայաստանի քաղաքական և կուսակցական ղեկավարները՝ Ա. Խանջյանը, Ա. Մռավյանը, Ս. Կասյանը, Ռ. Դաշտոյանը և ուրիշներ։ 1930 թ. Երևանի գյուղատնտեսական ինստիտուտում գործում էր անասնաբուծական ֆակուլտետ։ Մեկ տարի անց՝ [[1931]] թ. [[հոկտեմբեր]]ի 25-ին, որոշում է ընդունվում անասնաբուժական ինստիտուտի և անասնաբուծական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել Երևանի անասնաբուժական-անասնաբուծական ինստիտուտը, որը հետագայում՝ [[1932]] թ., վերանվանվում է Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ։
[[1932]] թ. ինստիտուտին առընթեր հիմնադրվել է հեռակա ուսուցման ինստիտուտը, որը [[1950]] թ. վերակազմավորվել է հեռակա ուսուցման ֆակուլտետի։ Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության [[1994]] թ. [[հուլիս]]ի 7-ի որոշման համաձայն՝ Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան, որը հետագայում Կառավարության [[2005]] թ. [[սեպտեմբեր]]ի 15-ի թիվ 1597 որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան։ Իսկ 2012 թվականի հունիսի 14-ի թիվ 872-Ն որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան հիմնադրամի։համալսարան։ Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիայի առաջին ռեկտոր նշանակվեց պրոֆեսոր Ա. Ց. Խաչատրյանը (1994-1998), իսկ 1998-2018թթ. թվականից մինչ օրս բուհը ղեկավարելղեկավարում է [[ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա]]յի իսկականթղթակից անդամ Ա. Պ. Թարվերդյանը։ Համալսարանի առկա ուսուցման համակարգում ուսանողների թիվը կազմում է մոտ 4400, հեռակա ուսուցման համակարգում՝ 5800, քոլեջում՝ 157։ Մագիստրատուրայի առաջին և երկրորդ կուրսերում ագրարային համալսարանի բոլոր մասնագիտությունների գծով սովորում է ավելի քան 450 ուսանող։ Առկա և հեռակա համակարգի ասպիրանտների թիվը 240 է, որից շուրջ 200-ը՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից, 4-ը՝ Սիրիայից։ Բոլոր մասնագիտությունների համար մշակվել են չափորոշիչներ և դրանց համապատասխան ուսումնական պլաններ ու ծրագրեր, որոնք կրթական համակարգ են ներդրվել 2004-2005 ուսումնական տարվանից։
{{Համայնապատկեր|build.jpg|900px|Համալսարանի առաջին մասնաշենքը}}
* [[ՀԱԱՀ Տնտեսագիտական ֆակուլտետ|Տնտեսագիտական ֆակուլտետ]]
== ՀԱԱՀ Գիտահետազոտական ինստիտուտներ ==
== Գիտություն ==
[[Պատկեր:(ANAU-ATC) Tarverdyan Giving Speech.jpg|մինի|ՀԱԱՀ նախկին ռեկտոր [[Արշալույս Թարվերդյան]]ը (կանգնած)]]
Գիտական կենտրոնը կազմավորվել է 1998 թ. օգոստոսին՝ ՀԳԱ-ի գիտության վարչության վերակազմավորման արդյունքում։ Դեռևս 1972 թ. Հայկական գյուղատնտեսական, Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտներում գործել են գիտահետազոտական սեկտորներ, որոնց հիմնական նպատակն է եղել համակարգել ու կազմակերպել ինստիտուտներում կատարվող տնտպայմանագրային գիտական թեմաների աշխատանքները։ 2012Գիտական թվականիկենտրոնի ապրիլիցկազմում գիտականեն կենտրոնըընդգրկված վերակազմավորվելգիտական էպրոբլեմային Գիտությանլաբորատորիաները, դեպարտամենտի:ասպիրանտուրայի, Մինչևմագիստրատուրայի, 2018 թվականը դեպարտամենտը ղեկավարել է տեխն.գիտ.դոկտորհրատարակչական-խմբագրական, պրոֆ.արտոնագրման Դ.Պետրոսյանը, 2018թ.բաժինները։ օգոստոսից՝ՀՊԱՀ-ի գիտական աշխատանքներիխորհրդի գծովորոշմամբ պրոռեկտոր,գիտական տնտեսագիտությանկենտրոնի դոկտոր,կազմում պրոֆեսոր2005 Հրաչյա Սերգեյիթ. Ծպնեցյանը:հունվար Գիտությաամսից դեպարտամենտնգործում իրեն մեջհետևյալ ներառումպրոբլեմային ՝լաբորատորիաները՝
* [https://anau.am/hy/science/prob-lab/52-2011-06-22-09-08-45 պեստիցիդների սինթեզի և բույսերի պաշտպանության ]▼
* [https://anau.am/hy/science/prob-lab/55-2011-06-22-09-15-01 բույսերի գենոֆոնդի և սելեկցիայի ]▼=== 3 գիտահետազոտական ինստիտուտ ===
* մելիորացիայի, ջրային պաշարների կառավարման, հողաշինարարության և երկրագործության
* [https://anau.am/hy/science/prob-lab/53-2011-06-22-09-10-47 գյուղատնտեսական կենդանիների գենետիկայի և սելեկցիայի, կերակրման ]▼* [https://anau.am/hy/science/scri/47-2011-06-22-08-28-59 Պարենամթերքի տեխնոլոգիաների, սննդի անվտանգության և կենսատեխնոլոգիայի]
* [https://anau.am/hy/science/prob-lab/56-2011-06-22-09-17-12 անասնաբուժության և անասնաբուժականանասնաբուծական սանիտարական փորձաքննության ]▼* [https://anau.am/hy/science/scri/46-2011-06-22-08-25-55 Գյուղատնտեսության մեքենայացման, էլեկտրիֆիկացման և ավտոմոբիլային փոխադրումների]
* [https://anau.am/hy/science/prob-lab/54-2011-06-22-09-13-05 էկոլոգիայիէկոլոգիական և օրգանական գյուղատնտեսության ]▼* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/774-2013-02-28-11-05-42 Ագրարային քաղաքականության և տնտեսագիտության հետազոտական կենտրոն (ԱՔՏ ՀԿ)]
=== 3 գիտական կենտրոն ===
* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/869-2013-05-18-06-44-20 Ագրոկենսատեխնոլոգիայի գիտական կենտրոն]
* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/870-2013-05-18-06-45-11 Խաղողապտղագործության գիտական կենտրոն]
* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/871-2013-05-18-06-45-47 Հ.Պետրոսյանի անվան հողագիտության, ագրոքիմիայի և մելիորացիայի գիտական կենտրոն]
=== 5 պրոբլեմային լաբորատորիա ===
▲*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/52-2011-06-22-09-08-45 պեստիցիդների սինթեզի և բույսերի պաշտպանության]
▲*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/55-2011-06-22-09-15-01 բույսերի գենոֆոնդի և սելեկցիայի]
▲*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/53-2011-06-22-09-10-47 գյուղատնտեսական կենդանիների գենետիկայի և կերակրման]
▲*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/56-2011-06-22-09-17-12 անասնաբուժության և անասնաբուժական սանիտարական փորձաքննության]
▲*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/54-2011-06-22-09-13-05 էկոլոգիայի և օրգանական գյուղատնտեսության]
2010 թ. կենդանական ծագման հումքի և մթերքների, գինու և կոնյակի տեխնոլոգիայի, մոլեկուլային կենսաբանության և կենսատեխնոլոգիայի պրոբլեմային լաբորատորիաների հիմքի վրա կազմավորվեցին ''պարենամթերքի տեխնոլոգիաների'', ''սննդի անվտանգության և կենսատեխնոլոգիայի'', իսկ գյուղատնտեսության մեքենայացման և էլեկտրիֆիկացման պրոբլեմային լաբորատորիայի հիմքի վրա՝ ''գյուղատնտեսության մեքենայացման'', ''էլեկտրիֆիկացման և ավտոմոբիլային տրանսպորտի գիտահետազոտական ինստիտուտները''։
Գիտության դեպարտամենտը սերտորեն համագործակցում է ինչպես երկրի գյուղատնտեսական բնագավառի, այնպես էլ միջազգային գիտական կենտրոնների հետ, որոնցից են ICARDA-ն, IPGRI-ն, IFPRI-ն, Հունաստանի գյուղատնտեսական հետազոտական կենտրոնը։ Կենտրոնը համակարգում է համալսարանում կատարվող ագրարային գիտահետազոտական աշխատանքները` վերահսկելով գիտական թեմաների ֆինանսական գործունեությունը, գիտական հետազոտությունների ընթացքը, արդյունավետությունն ու արդյունքների ներդրումը։ ▼
▲Գիտության2009 դեպարտամենտըթ. գիտական կենտրոնի կազմում ստեղծվեցին միջազգային գիտական դրամաշնորհների, 2010 թ.` տեղեկատվական տեխնոլոգիաների բաժինները։ Գիտական կենտրոնը սերտորեն համագործակցում է ինչպես մեր երկրի գյուղատնտեսական բնագավառի, այնպես էլ միջազգային գիտական կենտրոնների հետ, որոնցից են ICARDA-ն, IPGRI-ն, IFPRI-ն, Հունաստանի գյուղատնտեսական հետազոտական կենտրոնը։ Կենտրոնը համակարգում է համալսարանում կատարվող ագրարային գիտահետազոտական աշխատանքները` վերահսկելով գիտական թեմաների ֆինանսական գործունեությունը, գիտական հետազոտությունների ընթացքը, արդյունավետություննընթացքն ու արդյունքների ներդրումը։
== Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և ինովացիոն ծրագրերի կենտրոն ==
2010 թվականին Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում ստեղծվեց Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կենտրոնը, որը 2013թ. վերանվանվեց Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և ինովացին ծրագրերի կենտրոն (ՏՏ և ԻԾ կենտրոն): Կենտրոնի գործունեությունը նպատակաուղղված է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ուսումնասիրությանը և առավել արդյունավետ կիրառմանը ուսումնակա գործընթացում ու գիտական հետազոտություններում, նորագույն տեխնոլոգիաներին համապատասխան գրադարանային գործի կազմակերպմանը և շարունակական զարգացմանը, համալսարանում համակարգչային հրատարակչական աշխատանքների իրագործմանը, համակարգչային սարքավորումների սպասարկմանը և վերազինմանը, համալսարանի կառավարման համակարգում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ներդրմանը և արդյունավետ կիրառմանը, ինչպես նաև տեղեկատվության և տեղեկատվական գիտելիքի ստացման, ուսումնասիրության, վերլուծության, մշակման, տարածման աշխատանքների իրականացմանը: Հիմնադրման օրից կենտրոնը ղեկավարում է տնտեսագիտության թեկնածու, պրոռեկտոր Վաչագան Մելքոնյանը:
== Ծանոթագրություններ ==
| 