«Նշենի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 25.
| ipni =
}}
'''Նշենի''', պատկանում է [[վարդազգիներ]]ի ընտանիքի [[
Տարբերում են նշենու երկու տեսակ`
*դառը` Prunus duclis. amara
*քաղցր` Prunus duclis. duclis։
* {{bt|Prunus dulcis|var=amara|}} — Դառը նուշ
* {{bt|Prunus dulcis|var=dulcis|}} — Քաղցր նուշ
=== Բույսի մորֆոլոգիան ===
Տող 44 ⟶ 46՝
Հայաստանի բնության մեջ բնաշխարհիկ է գարնանը խոշոր կարմիր ծաղիկներով 30-40 օր զարդարվող Նաիրյան տեսակը։ Մշակության մեջ տարածված է նշենի սովորականը (Amygdalus communis), որն ունի նաև հողապաշտպան նշանակություն, ծաղիկները ճերմակ կամ վարդագույն երանգ ունեն։
== Տաքսոնոմիան ==
Տեսակը մտնում է Սալորենի դասի մեջ (Prunus), Spiraeoideae ենթաընտանիք, [[Վարդազգիներ]]ի (Rosaceae) կարգ, վարդածաղկավորներ:
{{Աղյուսակ122222 |a='''բաժին'''<br />'''''[[Ծաղկավորներ{{!}}Ծաղկավորներ կամ Ծածկասերմեր]]''''' |b1='''կարգ''' <br />'''''[[Վարդածաղկավորներ]]''''' |b2='''ավելի շատ 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր''' <br />(համաձայն[[APG II Համակարգի{{!}} APG II Համակարգի]]) |c1='''ավելի շատ 8 ընտանիք''' (համաձայն [[APG II Համակարգի]]) |c2='''Ընտանիք'''<br /> '''''[[Վարդազգիներ]]''''' |d1='''Ենթաընտանիք'''<br /> ''''[[Spiraeoideae]]''' |d2= '''2 ենթաըտանիք''' <br />(Համաձայն [[APG II Համակարգի{{!}}APG II Համակարգի]]) |e1= Ավելին 60 տեսակի |e2='''ցեղ'''<br /> '''''[[Սալորենիներ]]''''' |f1=<span style{{eq}}"background-color:#99C999; font-size:150%"> <br /> '''''տեսակ Նուշ''''' |f2= '''մոտավորապես 200 տեսակ''' |color=#234510 |bgcolor=#EFF9AB }}
== Հոմանիշներ ==
* {{bt|Amygdalus communis|[[L.]]}}
* {{bt|Amygdalus dulcis|[[Mill.]]|text={{basionym}}}}
* {{bt|Prunus amygdalus|[[Batsch]]}}
* {{bt|Prunus communis|([[L.]]) [[Arcang.]]}}
== Տարածում ==
[[Պատկեր:Almond tree leaf.JPG|200px|մինի|ձախից|Նուշի տերևները]] Առաջին անգամ հայտնաբերվել է Մերձավոր Արևելքում և հարակից տարածքներում, այդ թվում, Միջերկրական և Կենտրոնական Ասիայում: Այս շրջաններում նուշը մշակել են դեռ վաղուց մ. թ. ա.: Այժմ ամենաշատ մշակող երկրներներն են՝ Միջերկրածովյան Չինաստանը, Միացյալ Նահանգները (Կալիֆորնիա), Կենտրոնական Ասիայն և Արևմտյան Տյան Շանը, Նյու Յորքում,<ref name=rhs>{{cite book |last=Griffiths |first=Mark D. |author2=Anthony Julian Huxley |title=The New Royal Horticultural Society dictionary of gardening |publisher=Macmillan Press |location=London |year=1992 |isbn=0-333-47494-5}}</ref> Ղրիմը և Կովկասը: Նույնիսկ Տաջիկստանի Կանիբադ քաղաքում «նուշի քաղաք»:
=== Նուշը բժշկության մեջ ===
Արաբ բժիշկները նուշը համարել են բուժիչ բույս։ [[Իբն Մասսու]]նն օգտագործել է տապակած միջուկը աղիների հիվանդությունների, իսկ [[Մանսուր]]ին` ցավոտ միզարձակության դեպքում։ Իբն Սինան նկարագրել է, թե ինչ արդյունքներ կարող է տալ նուշը հազի, ասթմայի, պլևրիտի, երիկամների և միզապարկի հիվանդությունների դեպքում և այդ օրգաններից քարերի հեռացման համար։ Նա «Բժշկական գիտության կանոնները» գրքում բերում է դեղատոմսեր, ուր նուշի սերմը նշվում է որպես ուղեղի աշխատանքը և տեսողությունը լավացնող, արտաքին վերքերը բուժող, փափկեցնող միջոց։ Ըստ Ագանթագեղոսի` նուշը կամ բադամը անվանվել է «վայրի կաղին»։
| |||