Սյուզի (կապիկ)

Սյուզի (1948 — մարտի 20, 1969), շիմպանզեի էգ, Ճապոնիայի Ուէնո կենդանաբանական այգի է բերվել ԱՄՆ-ից։ Կարողացել է կատարել տարբեր հնարքներ՝ քշել է հեծանիվ, քայլել ոտնացուպերով, չմուշկներ քշել։ Ժողովրդականություն է վայելել և շուտով դարձել է Ուէնո կենդանաբանական այգու խորհրդանիշը։ 1956 թվականին համազգային ճանաչում է ստացել կենդանաբանական այգի այցելած կայսր Հիրոհիտոյի հետ ձեռքսեղմումի պատճառով։

Սյուզի
Անվան բնօրինակ	スージー
Տեսակ	շիմպանզե
Սեռ	իգական
Ծնվել է	1948
Սատկել է	մարտի 20, 1969(1969-03-20)

Ձեռք բերում

Մինչև 1945 թվականը Ուէնոյում չորս շիմպանզե կար, որոնք ստացվել էին Գերմանիայից կենդանաբանական այգիների միջև փոխանակման ծրագրով։ Դրանցից երկուսը՝ չորսամյա արու և էգ շիմպանզեները, բերվել էին 1938 թվականին, բայց 1939 թվականին սատկել էին տուբերկուլոզից։ Հաջորդ երկուսը բերվել էին 1941 թվականին, բայց սատկել էին 1943 և 1945 թվականներին։ Երեքամյա Սյուզին ԱՄՆ-ից բերվեց 1951 թվականին։ Նրան ըստ պայմանագրի գնել էր Կալիֆոռնիայի առևտրական մի ընկերություն Հերմոս Բիչից։ Որոշ ժամանակ անց ձեռք են բերել յոթամյա արու շիմպանզե Բիլին։

Առաջին տարին կենդանաբանական այգում

Սյուզիին կցված էին երկու աշխատակից, որոնց խնդիրն էր մինչև կենդանաբանական այգու 70-ամյակը, որ կայանալու էր 1952 թվականին, սովորեցնել տարբեր հնարքներ։ Սյուզին շատ լավ վարժվում էր, և սովորեց քշել հեծանիվ, քայլել ոտնացուպերով, չմուշկներ քշել, օղակներ նետել, ծափ տալ, ձեռքերի վրա կանգնել, սեղմել լուսանկարչական խցիկի կոճակը և դաշնամուրի վրա պարզ եղանակներ նվագել։ Նրա վարժությունները որոշ ժամանակ ընդհատվեցին, քանի որ երեք մետր բարձրությունից ընկել, և ոտքի թաթը վնասել էր։

Հայտնի հանդիպումը

Սյուզին 1952 թվականին հաջող ելույթ ունեցավ, և շարունակեց իր ելույթները կենդանաբանական այգու բաց բեմում հետագա տարիներին։ 1956 թվականի ապրիլի 20-ին կենդանաբանական այգի է այցելել Հիրոհիտո կայսրը։ Սյուզին, որ իր բեմական զգեստով՝ վանդակավոր փեշ, գլխարկ և շապիկով, հեծանիվ էր վարում, տեսնելով կայսրին մոտեցել և ձեռք է պարզել նրան։ Որոշ վարանումից հետո կայսրը սեղմել է կապիկի մեկնած ձեռքը։ Բարձրաստիճան այցելուի ձեռքսեղմումը նկարահանել են լրագրողները և նկարը հայտնվել է նույն ճրվա երեկոյան թերթերում։

Հիվանդություն և մահ

1955 թվականի հուլիսից Սյուզին տառապել է հաստ աղիքի հիվանդությունից, և 1957 թվականի հունվարի 20-ից պաշտոնապես ուղարկվել է թոշակի։ Բիլի հետ նա հաշտ է ապրել, բայց հրաժարվել է զույգվել, և այդ պատճառով սերունդ չի ունեցել։ Սյուզիին բուժելու նպատակով կենդանաբանական այգու աշխատակիցները հրավիրել են Կոմագոմէ հիվանդանոցի գլխավոր վիրաբույժին, որը վիրահատել է կապկին։ Երկու ամիս հիվանդանոցում անցկացնելուց հետո Սյուզին կազդուրվել և ապրել է ևս 12 տարի։ 1969 թվականին նրա վիճակը կտրուկ վատացել է, շտապ վիրահատությունը նրան չի փրկել և երկու օր անց նա մահացել է։

Գրականություն

• 大型類人猿の日本での飼育の歴史(չաշխատող հղում) = «Ճապոնիայում մարդանման կապիկների պատմությունը»։ (ճապոներեն)
• スージーちゃんのカメラマン(չաշխատող հղում) = «Սյուզի տյանի լուսանկարները»։ (ճապոներեն)