Վիքիպեդիա

Սեմերու հրաբխի ժայթքում

Սեմերու հրաբխի ժայթքում, Ինդոնեզիայի Ճավա կղզում գտնվող հրաբխի պայթեցման[1]։ ժայթքում է տեղի ունեցել։ Սկսվել է 2021 թվականի դեկտեմբերի 4-ին։ Ժայթքման հետևանքով տարհանվել է 10 655 մարդ[2]։, զոհվել է առնվազն 57 մարդ[3], վիրավորվել՝ 169-ը[4][5][6]։, ևս 23-ը համարվում են անհետ կորած[5][6][7]։ Ժայթքման ընթացքում ավերվել են նաև 5205 բնակելի տներ և մի քանի հասարակական շենքեր[8]։

Նախապատմություն խմբագրել

Սեմերուն Ինդոնեզիայի ամենաակտիվ հրաբուխներից մեկն է[9]։ Սեմերու հրաբխի բարձրությունը 3676 մետր է, ինչը նրան դարձնոմ է Ճավայի ամենաբարձր հրաբուխը։ Հրաբուխը հրաբխային լեռների շղթայի մի մաս է կազմում, որոնք ձգվում են Հյուսիսային Սումատրայից մինչև Փոքր Զոնդյան կղզիներ։ Ինդոնեզիայում հրաբխային ակտիվությունը հիմնականում կապված է Ավստրալիական և Զոնդյան սալերի ենթադուկցիայի հետ։ Ժայթքման մասին ամենահին գրառումը թվագրվում է 1818 թվականով[10]։ Սեմերուի աննշան ժայթքումը տեղի է ունեցել 2021 թվականի հունվարին, զոհերի մասին չի հաղորդվում[11]։

2021 թվականի դեկտեմբերի 4-ի ժայթքումը վերջինն էր հրաբխի պայթեցման ժայթքումների շարքում 2014 թվականից ի վեր։ Հրաբխի վերջին ժայթքումներն ուղեկցվել են պիրոկլաստիկ հոսքերով, տարբեր աղբով և բեկորներով[12]։

Անցյալ պատահարներ խմբագրել

Սեմուրի ամենամահաբեր ժայթքումը տեղի է ունեցել 1909 թվականի օգոստոսի 29-ին, երբ պիրոկլաստիկ հոսքերը և լավան ոչնչացրել են 38 բնակավայր և 600-800 հեկտար գյուղատնտեսական հողեր։ Այդ ժայթքումը 208 մարդու կյանք է խլել։ Հրաբխային ժայթքումից հետո հրաբխային ակտիվության մեծ մասը սահմանափակվել է աննշան սթրոմբոլյան ժայթքումներով, սակայն 1993 թվականին հրաբուխը կրկին ժայթքել է՝ խլելով 3 մարդու կյանք[13]։

1981 թվականի մայիսին հորդառատ անձրևները հանգեցրել են հրաբխի գագաթին գտնվող խառնարանային լճի հեղեղմանը, ինչը հանկարծակի ջրհեղեղ է առաջացրել։ Վեց շրջանների մոտ 26 գյուղ լրջորեն տուժել է հեղեղումներից։ 1981 թվականի ջրհեղեղների հետևանքով զոհվածների պաշտոնական թիվը կազմել է 251 մարդ, ևս 120 մարդ անհետ կորել է, 152-ը՝ վիրավորվել[14]։

Ժայթքում խմբագրել

 
Սեմուրի ժայթքումից հետո հրաբխային մոխիրով ծածկված գյուղը

Իրադարձություններ խմբագրել

Ժայթքումը սկսվել է 2021 թվականի դեկտեմբերի 4-ին տեղական ժամանակով ժամը 14։50-ին՝ հրաբխային մոխրի ամպը արտանետելով 12 000 մետր բարձրությամբ[15]։ Ենթադրվում է, որ ժայթքումը սկսվել է, երբ հրաբխային գմբեթը փլուզվել է ինտենսիվ տեղումների պատճառով։ Բանդունգի տեխնոլոգիական ինստիտուտի հրաբուխի մասնագետն ասել է, որ ժայթքման բեկորների հոսքը նյութի կուտակում էր նախորդ ժայթքումներից։ Տեղատարափ անձրևները հրաբխային նյութ են ավերել գագաթին՝ ապակայունացնելով լավային գմբեթը[16]։

Էներգետիկայի և հանքային ռեսուրսների նախարարության երկրաբանական դեպարտամենտի հաշվետվության համաձայն՝ խարույկի բարձրությունը կարող էր հասնել 45 կիլոմետրի, ԶԼՄ-ներում նաև հայտնում են 11 կիլոմետրից ոչ ավելի բարձրության մասին։ Շարունակվում են ուսումնասիրությունները որոշելու խարույկի բարձրությունը[17]։

Լավային գմբեթի հիմնական փլուզումից հետո 24 ժամվա ընթացքում երեք ավելի փոքր ժայթքումներ են տեղի ունեցել[17]։ Առաջին նվազ ժայթքումը սկսվել է դեկտեմբերի 6-ին, տեղական ժամանակով ժամը 07։18-ին[17]։ Այս ժայթքումը առաջացրել է պիրոկլաստիկ հոսքեր և լավայի հոսքեր, որոնք իջել են 2,5 կիլոմետր ներքև բլրի վրա[18]։Փրկարարները ստիպված են եղել դադարեցնել գործողությունը շարունակվող ժայթքումների պատճառով[19]։.

Ժամանակագրություն խմբագրել

Ամսաթիվ Նկարագրություն
Դեկտեմբերի 4 Ժայթքումը սկսվել է տեղական ժամանակով ժամը 14։ 50-ին[15]։ Հրաբխային մոխրի ամպը արտանետվում է 12 000 մետր բարձրության վրա[15]։ Առաջին ժայթքումից հետո 24 ժամվա ընթացքում հետևել են երեք փոքր ժայթքումներ[20]։
Դեկտեմբերի 5 Առնվազն երկու պիրոկլաստիկ հոսք է գրանցվել տեղի ժամանակով 05։13-ին և 10։00-ին[21]։
Դեկտեմբերի 6 Ոչ մեծ ժայթքումը տեղի է ունեցել դեկտեմբերի 6-ի առավոտյան՝ տեղական ժամանակով 07։18-ին։ Ժայթքումը պիրոկլաստիկ հոսքեր և լավայի հոսքեր է առաջացրել[22]։ Փրկարարները ստիպված են եղել դադարեցնել գործողությունները շարունակվող ժայթքումների պատճառով[23]։
Դեկտեմբերի 7 Տեղական ժամանակով ժամը 01։14-ին նկատվել է ժայթքման խարույկ, որը բարձրացել է առնվազն մեկ կիլոմետրի վրա։ Երկրորդ և երրորդ ժայթքումը տեղի է ունեցել համապատասխանաբար 02։44-ին և 05։54-ին[24]։
Դեկտեմբերի 8 Տեղի ժամանակով 00։01-ին ժայթքում է տեղի ունեցել, մոխրի սյան բարձրությունը հասել է 500 մետրի[25]։
Դեկտեմբերի 9 Արձանագրվել է մի քանի հարյուր մետր բարձրությամբ հրաբխի ժեռլուի վրա բարձրացող ծուխ[26]։
Դեկտեմբերի 10 Տեղի է ունեցել ժայթքում, գոյացել են երկու պիրոկլաստիկ հոսքեր[26]։
Դեկտեմբերի 11 Հաղորդվում էր երկրաշարժերի և մի քանի պիրոկլաստիկ հոսքերի մասին։ Երևում էր ծուխը, որ 500-1000 մետր բարձրությամբ բարձրանում է խառնարանի վրայով[27]։
Դեկտեմբերի 16 Վերականգնողական աշխատանքները դադարեցվել են պիրոկլաստիկ հոսանքների պատճառով[28]։
Դեկտեմբերի 19 Գրանցվել է ժայթքում, մոխրի սյունը բարձրացել է 2 կիլոմետրով[28]։
Դեկտեմբերի 20 Գրանցվել է ժայթքման շլեյֆը, որը բարձրացել է 1,5 կմ բարձրության վրա։ Հրաբխային վտանգի մակարդակը բարձրացել Է մինչև 3-րդ մակարդակ[29]։

Ժայթքման վաղ նախազգուշացումներ խմբագրել

Հրաբխագիտության և երկրաբանական վտանգների մեղմացման կենտրոնի (PVMBG) տվյալներով՝ հնարավոր ժայթքման նախազգուշացումները WhatsApp-ի միջոցով ուղարկվել են ժայթքումից չորս օր առաջ (դեկտեմբերի 1-ին)։ Դեկտեմբերի 2-ին նաև նախազգուշացումներ են ուղարկվել, որոնցում խորհուրդ է տրվել չմոտենալ հրաբխային խառնարանին[30]։ Գյուղի բնակիչները, սակայն, հայտարարել են, որ խոշոր ժայթքման մասին ոչ մի վաղ նախազգուշացում չեն ստացել։ Նրանք ավելացրել են, որ PVMBG-ը ոչ մի նախազգուշացում չի արել և բնակիչներին չի տեղեկացրել ժայթքման մասին[31]։ PVMBG-ն խիստ քննադատության է ենթարկվել բնակիչների և սոցիալական լրատվամիջոցների կողմից թույլ կառավարման և բնակիչներին ժայթքելու մասին տեղեկացնելու անկարողության համար։ Գյուղերում տեղադրված նախազգուշացման համակարգը նույնպես չի գործել[32]։

Հետևանքները խմբագրել

 
Ժայթքման հետևանքով վիրավորները

Զոհեր և վիրավորներ խմբագրել

Նախնական հաղորդագրությունները հաստատել է երեք մարդ՝ տեղական խանութի սեփականատեր և երկու հանքագործներ, որոնք ահայտ կորել են, երբ Լումաջանգի Գլադկա-Պերակ կամուրջը փլուզվել է լահարի պատճառով[33]։ Շուտով այդ թիվը հասել է 9-ի[34]։

Ավելի քան 40 մարդ լրջորեն վիրավորվել է պիրոկլաստիկ հոսքերի պատճառով[35]։ Ընդ որում, տուժանծներից 4-ը ծանր վնասվացքներով տեղափոխվել են ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունք[36]։ Ընդհանուր առմամբ 38 մարդ տեղափոխվել է Պենանգգալան բժշկական կենտրոն[37]։ Եվս 10 հանքափորներ ավազի հանքում հայտնվել են թակարդում, և նրանց փրկելու նախնական փորձը հաջողությամբ չի պսակվել[38]։

Վնաս խմբագրել

Ազգային գործակալության տվյալներով՝ Ամիլ Զաքյաթը, տների, հասարակական ենթակառուցվածքների, տեղական ձեռնարկությունների և այլ կառույցների ժայթքումից վնասը գնահատում է 310 մլրդ ռուփի[39]։

Էվակուացիա խմբագրել

Դեկտեմբերի 7-ի կեսօրին տարհանվածների թիվը հասել է 3 697 մարդու[40]։ Երեկոյան տարհանվածների թիվը հասել է 4250-ի[41]։

Դեկտեմբերի 9-ի դրությամբ 6 542 մարդ է տարհանվել 121 բնակավայրում։ Տուժածներից շատերը, առնվազն 2 331 մարդ, ծագումով Կանդիպուրոյից էին։ Փասիրիանում ընդհանուր առմամբ տարհանվել է 1 307 մարդ։ Մի քանի հարյուր բնակիչներ նույնպես տարհանվել են Պրոնոջիվոյում, տեմպում և Սուկոդոնոյում։ Սպանվել է նաև առնվազն 2 990 այծ, ոչխար, խոշոր եղջերավոր անասուն և այլ կենդանիներ։ Վնասվել է երեսունմեկ ենթակառուցվածք[42]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Global Volcanism Program | Semeru». Smithsonian Institution | Global Volcanism Program (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  2. ↑ «Update 8 Desember, 4 Korban Semeru Ditemukan, Total 39 Tewas». medcom.id (ինդոնեզերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 8. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  3. ↑ Latu Ratri Mubyarsah, ed. (2021 թ․ դեկտեմբերի 17). «Hari Terakhir Pencarian Korban Erupsi Semeru, 57 Orang Meninggal» (ինդոնեզերեն). Jawa Pos. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  4. ↑ «Semeru Volcano Eruption Indonesia - Flash Update #2 (07 Dec 2021 1230 HRS UTC +7), Indonesia». ReliefWeb (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Kompas Cyber Media (2021 թ․ դեկտեմբերի 5). «Duka Erupsi Gunung Semeru, 14 Orang Meninggal, 2 Korban Jiwa Ditemukan Saling Berpelukan». KOMPAS.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Sebanyak 15 Warga Meninggal Dunia dan 27 Lainnya Hilang Akibat Erupsi Semeru». bnpb.go.id. 2021 թ․ դեկտեմբերի 6.
  7. ↑ Abdul Muhari (2021 թ․ դեկտեմբերի 6). «[Update] – Sebanyak 15 Warga Meninggal Dunia dan 27 Lainnya Hilang Akibat Erupsi Semeru» [[Update] – As many as 15 Residents Died and 27 Others Missing Due to Semeru Eruption] (ինդոնեզերեն). Indonesian National Board for Disaster Management. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  8. ↑ «Indonesia - Mount Semeru volcanic eruption, update (GDACS, BNPB, ADINet, MAGMA) (ECHO Daily Flash of 06 December 2021), Indonesia». ReliefWeb (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  9. ↑ Agoes Basoeki (2021 թ․ դեկտեմբերի 4). «Death toll rises to 13 in Indonesia volcano eruption». CP24 (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  10. ↑ «Sejarah Panjang Meletusnya Gunung Semeru Sejak 1818». Republika Online (ինդոնեզերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  11. ↑ «Indonesia volcano: Residents flee in panic after Mt Semeru erupts». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  12. ↑ Kompas Cyber Media (2021 թ․ դեկտեմբերի 5). «Lokasi Gunung Semeru yang Meletus 4 Desember 2021 Halaman all». KOMPAS.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  13. ↑ Budiman Minasny, Dian Fiantis. «Gunung Semeru meletus: sejarah erupsinya dan jaminan kesuburan tanah untuk masa depan». The Conversation (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  14. ↑ «Ketika Banjir Bandang Tewaskan 252 Warga di Lereng Semeru, Ini Perintah Soeharto». SINDOnews.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 «Mount Semeru volcano erupts as locals filmed fleeing 40,000ft cloud of ash». The Independent (անգլերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  16. ↑ Webmaster Team, Direktorat Sistem dan Teknologi Informasi ITB. «Ahli Vulkanologi ITB Jelaskan Penyebab Erupsi Gunung Semeru -». Institut Teknologi Bandung (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 «Tinggi Letusan Gunung Semeru Diperkirakan Mencapai 45 Km». SINDOnews.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  18. ↑ «Gunung Semeru Kembali Erupsi Pagi Ini». nasional (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  19. ↑ «Indonesia's Mount Semeru erupts again, causing rescuers to pause the search for survivors». ABC News. 2021 թ․ դեկտեմբերի 6. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  20. ↑ «Tinggi Letusan Gunung Semeru Diperkirakan Mencapai 45 Km». SINDOnews.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  21. ↑ «PVMBG Catat Hari ini Gunung Semeru Alami 2 Kali Guguran Awan Panas». SINDOnews.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  22. ↑ «Gunung Semeru Kembali Erupsi Pagi Ini». nasional (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  23. ↑ «Indonesia's Mount Semeru erupts again, causing rescuers to pause the search for survivors». ABC News. 2021 թ․ դեկտեմբերի 6. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  24. ↑ «Gunung Semeru Kembali Erupsi 3 Kali, Warga Diminta Waspada». nasional (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  25. ↑ Liputan6.com (2021 թ․ դեկտեմբերի 8). «Semeru Kembali Erupsi Rabu 8 Desember, Kolom Abu Tebal Mengarah ke Utara». liputan6.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  26. ↑ 26,0 26,1 Kementerian Energi dan Sumber Daya Mineral. «Informasi Letusan». magma.esdm.go.id (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  27. ↑ Liputan6.com (2021 թ․ դեկտեմբերի 11). «Aktivitas Gunung Semeru Hari Ini Masih Didominasi Gempa Guguran dan Erupsi». liputan6.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  28. ↑ 28,0 28,1 Liputan6.com (2021 թ․ դեկտեմբերի 16). «Gunung Semeru Kembali Luncurkan Awan Panas Sejauh 4,5 Km ke Arah Besuk Kobokan». liputan6.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 2-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  29. ↑ «Gunung Semeru Erupsi Lagi, Begini Status Terkini Gunung Api di Indonesia | Kabar24». Bisnis.com (ինդոնեզերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 20. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 2-ին.
  30. ↑ «Mount Semeru Eruption Warning Issued On Dec 1, PVMBG Claims». TEMPO.CO. 2021 թ․ դեկտեմբերի 6.
  31. ↑ «Warga Terdampak Erupsi Semeru Mengaku Tak Menerima Peringatan Dini». TEMPO.CO. 2021 թ․ դեկտեմբերի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 5-ին.
  32. ↑ «Gunung Semeru erupsi: 'Tidak ada' sistem peringatan dini ke warga dan tata ruang yang bermasalah». BBC News Indonesia. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  33. ↑ Kompas Cyber Media (2021 թ․ դեկտեմբերի 4). «Gunung Semeru Erupsi, 2 Penambang dan Pemilik Warung di Jembatan Gladak Perak Hilang». KOMPAS.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  34. ↑ Liputan6.com (2021 թ․ դեկտեմբերի 5). «9 Warga Masih Belum Ditemukan Usai Semeru Meletus». liputan6.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  35. ↑ «Gunung Semeru meletus: 1 maut, 10 hilang». Utusan Digital (մալայերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  36. ↑ «Letusan Gunung Semeru: 45 alami luka bakar». Utusan Digital (մալայերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  37. ↑ «Ini Daftar Nama 38 Korban Luka Bakar Akibat Erupsi Gunung Semeru». suara.com (ինդոնեզերեն). 2021 թ․ դեկտեմբերի 5. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  38. ↑ «10 Penambang Pasir Terjebak Erupsi Gunung Semeru Belum Bisa Dievakuasi». KOMPAS.tv (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  39. ↑ «Baznas Taksir Kerugian Letusan Semeru Capai Rp 310 Miliar». Republika Online. 2021 թ․ դեկտեմբերի 7. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  40. ↑ «Update, 3.697 Orang Mengungsi Akibat Erupsi Gunung Semeru». SINDOnews.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  41. ↑ «Update, 4.250 Orang Mengungsi Akibat Erupsi Gunung Semeru». SINDOnews.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  42. ↑ «BNPB: Tersebar di 121 Titik Pengungsian, 6.542 Jiwa Mengungsi Akibat Erupsi Semeru». SINDOnews.com (ինդոնեզերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սեմերու_հրաբխի_ժայթքում&oldid=9393172» էջից