Շատրիյոս Ռագանա
Շատրիյոս Ռագանա (լիտ.՝ Šatrijos Ragana, «Վհուկը Շատրիա լեռից», իրական անվանումը՝ Մարիա Պյաչկաուսկայտեի, լիտ.՝ Marija Pečkauskaitė, մարտի 8, 1877[1][2][3], Medingėnai, Rietavas Municipality, Լիտվա[3] - հուլիսի 24, 1930[1][2][4], Židikai, Mažeikiai District Municipality, Լիտվա[3]), լիտվացի գրող, լիտվացիների ազգային վերածննդի կողմնակից[5], մանկավարժ և թարգմանչուհի։
| Շատրիյոս Ռագանա | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 8, 1877[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Medingėnai, Rietavas Municipality, Լիտվա[3] |
| Մահացել է | հուլիսի 24, 1930[1][2][4] (53 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Židikai, Mažeikiai District Municipality, Լիտվա[3] |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Լիտվա |
| Կրթություն | Ցյուրիխի համալսարան և Ֆրիբուրգի համալսարան |
| Մասնագիտություն | թարգմանչուհի, գրող և ուսուցչուհի |
 Marija Pečkauskaitė Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Մարիա Պեչկաուսկայտեն ծնվել է 1877 թվականի մարտի 8-ին, Մեդինգենայ կալվածքում[lt] (Mėdingėnų dvaras) (այժմ Ռետավայի ինքնավարություն)։ Ծնողները՝ Ստանիսլավան և Անուպուրաս Պեչկաուսկասները կրթված ազնվականներ էին։ Նա կրթությունն ստացել է տանը։ Վարշավայում ուսաումնասիրել է մեղվապահութուն առարկան։ 1905—1907 թվականներին Շվեյցարիայում ունկնդրել է էթիկայի դասընթացներին, իսկ Ցյուրիխի և Ֆրիբուրի համալսարաններում՝ մանկավարժության դասընթացներին։
Գրողի շիրիմը գտնվում է Մաժեյկի շրջանի Ժիդիկայ ավանում[6]։
Ստեղծագործություն խմբագրել
Սկսել է տպագրվել 1895 թվականից։ Նրան հանրաճանաչություն են բերում 1903 թվականի «Վիկտուտե» („Viktutė“) պատմվածքը, 1906 թվականի «Վինցաս Ստոնիս» („Vincas Stonis“) պատմվածքը և 1922 թվականին «Սկայտիմայ» ամսագրում հրապարակված «Հին կալվածքում» („Sename dvare“) պատմվածքը՝ գրված Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։ «Վիկտուտե» պատմվածքը գրված է օրագրի ձևով և սկիզբ դրեց լիտվական լիրիկա-հոգեբանական արձակագրության զարգացմանը[7]։
Շատրիյոս Ռագանան եղել է XX դարի սկզբի ամենահայտնի հեղինակներից մեկը[5]։ Նրա պատմվածքները թարգմանվել են ռուսերեն և այլ լեզուներով։
Հիշողության հավերժացում խմբագրել
Այժմ Ժիդիկայի դպրոցը կրում է Մարի Պյաչկաուսկայտեի անունը, ինչպես նաև Ժիդիկայում կա նրա տուն-թանգարանը։ ՈՒժվենտիսի ազգագրական թանգարանում (գյուղ Գիրնիկայ, շրջան Կելմե, գավառ Շյաուլյայ) երկու ցուցադրություններից մեկը նվիրված է գրողին, որը 1887 թվականից մինչև 1898 թվականը ապրել է այժմյան թանգարանի շենքում[8]։ 1985 թվականին Մաժեյկյայ քաղաքում դրվեց նրա հուշարձանը, որը Յոնաս Մյաշկյալյավիչյուսի աշխատանքն է։ Գրականագետ Յանին Ժեկայտեի կողմից 1984 թվականին հրատարակվում է մենագրություն նվիրված Շատրիյոս Ռագանային[9], իսկ 1986 թվականին հրապարակվում են Շատրիյոս Ռագանայի նամակները։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 LIMIS (լիտ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
- ↑ 5,0 5,1 Литовская литература\\Онлайн Энциклопедия «Кругосвет»
- ↑ Могила Шатриёс Раганы
- ↑ Залаторюс А. Литература начала XX Века // История литовской литературы / Под ред. Й. Ланкутиса. — Вильнюс: Вага, 1977. — С. 196—199. — 957 с. — 5000 экз.
- ↑ Филиалы этнографического музея Кельме, Шяуляй Արխիվացված 2014-11-09 Wayback Machine(չաշխատող հղում)
- ↑ Janina Žėkaitė. Šatrijos Ragana. Vilnius, 1984.