Ջուղայի խաչքար (Մայր Աթոռ, ճեմարանի մոտ, 1603 թվական)
Ջուղայի պահպանված խաչքար, որը ներկայումս գտնվում է Հայաստանի Արմավիրի մարզի Վաղարշապատ քաղաքում՝ Մայր Աթոռի տաճարի արևելյան կողմում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի և Գրիգոր Լուսավորչի դարպասի հարևանությամբ քանդակազարդ երեսով դեպի հյուսիս։ Հաշվառված է Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցանկում (4.2/14.1.31)[1]։
 (Մայր Աթոռ, ճեմարանի մոտ, 1603 թվական) | |
|---|---|
 1603 թվականի Ջուղայի խաչքարը Էջմիածնում | |
| Երկիր | Հայաստան |
| Տարածաշրջան | Արմավիրի մարզ |
| Սկզբնական տեղադրություն | Ջուղայի գերեզմանատուն |
| Ներկա տեղադրություն | Մայր Աթոռի տաճարի արևելյան կողմում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի և Գրիգոր Լուսավորչի դարպասի հարևանությամբ քանդակազարդ երեսով դեպի հյուսիս։ |
| Ներկա վիճակ | ամբողջական |
| Ժառանգության կարգավիճակ | այո |
| Նվիրված | Մանուկ Մարգարէ Սօլթանին Աւետիկին Բուռթէլին |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական ճարտարապետություն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1603 թվական |
| Զարդաքանդակի նկարագրություն | Խաչքարի քիվին՝ Քրիստոս, ստորին հատվածում աղոթող անձնավորություն |
| Նյութ | տուֆ |
| Արձանագրություն | առկա է |
 | |
 | |
 1602 & 1603 khatchkars from Julfa in Vagharshapat Վիքիպահեստում | |
Պատմություն
խմբագրելԳտնվել է Ջուղայի գերեզմանատանը։ Քանդակվել է 1603 թվականին Մարգարի, Սուլթանի, Ավետիկի և Բուրթելի հիշատակին։
Վազգեն Ա Բուխարեստցի կաթողիկոսի ջանքերով 20-րդ դարի վերջերին խաչքարը տեղափովում է Մայր Աթոռ՝ փրկվելով Ջուղայի խաչքարերի ոչնչացումից։ Տեղադրված է Մայր Աթոռի տաճարի արևելյան կողմում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի և Գրիգոր Լուսավորչի դարպասի հարևանությամբ քանդակազարդ երեսով դեպի հյուսիս։
Նկարագրություն
խմբագրելԽաչասալի ստորին՝ հողի մեջ դրվող հատվածը բացակայում է, դրված է խորհանարդաձև նոր պատվանդանի վրա[2]։
Քանդակներ
խմբագրելԽաչքարի քիվի կենտրոնում քանդակված է Հիսուս Քրիստոսը։ Ստորին հատվածում աղոթող անձնավորություն։
Արձանագրություն
խմբագրելԷջմիածնի Մայր Տաճարում գտնվող Ջուղայի խաչքարերի համեմատ այն ավելի հարթաքանդակային է և փոքրածավալ[3].:
Հիմքի հատվածը հողմահարված է։ Վնասված է նաև խորանախաչի ստորին թևը։ Խաչասալն ունի դեպի ներքև փոքր-ինչ նեղացող մակերես[2]։
Խորանային սլաքակամարն ամբողջովին պատված է արձանագրային գոտիով[4].
|
«Ս(ուր)բ խաչս բարեխօս առ Ք(րիստո)ս Մանուկ Մարգարէ Սօլթանին Աւետիկին Բուռթէլին» | 
|
Խաչաթևերի երկու կողմերում թվագրություն է[5].
|
|
«Թվ[ին] ՌԾԲ [1603 թ.]» |
|
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՄԱՎԻՐԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
- ↑ 2,0 2,1 Հարությունյան, Մարիաննա (2014) Ջուղայի պահպանված խաչքարերը. Էջմիածին. Պաշտօնական ամսագիր Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսութեան Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի, ՀԱ (Է). pp. 21-44. ISSN 1829-4243
- ↑ С. Тер-Аветисян, Город Джуга, Тифлис, 1937, с. 163.
- ↑ Ս. Սաղումյան, Վ. Հարությունյան, Վիմագրեր Հին Ջուղայից, «ԼՀԳ», 1983, հմր 12, էջ 51։
- ↑ Ա. Այվազյան, Ջուղա, Երևան, 1984, էջ 169