Ջուղայի խաչքար (Էջմիածին, ճեմարանի մոտ, 1602 թվական)
Ջուղայի պահպանված խաչքար, որը ներկայումս գտնվում է Հայաստանի Արմավիրի մարզի Վաղարշապատ քաղաքում՝ Մայր Աթոռի տաճարի արևելյան կողմում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի և Գրիգոր Լուսավորչի դարպասի հարևանությամբ քանդակազարդ երեսով դեպի հյուսիս։ Հաշվառված է Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցանկում (4.2/14.1.30)[1]։
 (Էջմիածին, ճեմարանի մոտ, 1602 թվական) | |
|---|---|
 1602 թվականի Ջուղայի խաչքարը Էջմիածնում | |
| Երկիր | Հայաստան |
| Տարածաշրջան | Արմավիրի մարզ |
| Սկզբնական տեղադրություն | Ջուղայի գերեզմանատուն |
| Ներկա տեղադրություն | Մայր Աթոռի արևելյան կողմում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի և Գրիգոր Լուսավորչի դարպասի հարևանությամբ քանդակազարդ երեսով դեպի հյուսիս։ |
| Ներկա վիճակ | Ստորին հատվածը քայքայված |
| Ժառանգության կարգավիճակ | այո |
| Նվիրված | Մանուկ Խէրխար |
| Խաչագործ | Գրիգոր վարպետ |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական ճարտարապետություն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1602 թվական |
| Զարդաքանդակի նկարագրություն | հեծյալ |
| Նյութ | տուֆ |
| Արձանագրություն | առկա է |
| Վայր | Էջմիածնի Մայր Տաճար |
Պատմություն խմբագրել
Խաչքարը քանդակվել է Գրիգոր խաչագործի կողմից 1602 թվականին։ Գտնվել է Ջուղայի գերեզմանատանը։
Վազգեն Ա Բուխարեստցի կաթողիկոսի ջանքերով 20-րդ դարի վերջերին խաչքարը տեղափովում է Մայր Աթոռ՝ փրկվելով Ջուղայի խաչքարերի ոչնչացումից։ Տեղադրված է Մայր Աթոռի տաճարի արևելյան կողմում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի և Գրիգոր Լուսավորչի դարպասի հարևանությամբ քանդակազարդ երեսով դեպի հյուսիս։
Նկարագրություն խմբագրել
Զգալիորեն վնասված է աջ եզրագոտու մեծ մասը։ Պահպանված է խաչքարի հիմքը։ Տեղադրված է նոր կառուցված խորանարդաձև պատվանդանի վրա[2]։
Քանդակներ խմբագրել
Ստորին հատվածում քանդակված է հեծյալ՝ դեմքով դեպի ձախ։
Արձանագրություն խմբագրել
Քիվի վրայի արձանագրությունը ընթեռնելի է[3].
|
«Ո՜վ ս(ուր)բ նշան դու Ա(ստուծո)յ , ԶԽերխ(ա)րն լուսովդ պայծառեցոյ» | 
|
Քիվից ներքևի արձանագրություն[4]։
|
|
«Ս(ուր)բ խաչս յիշատակ է Մանուկ Խէրխ(ա)րն» |
|
Վարդյակի շուրջ.
|
|
«Թվ[ին] ՌԾԱ [1602 թ.]» |
|
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՄԱՎԻՐԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
- ↑ Հարությունյան, Մարիաննա (2014) Ջուղայի պահպանված խաչքարերը. Էջմիածին. Պաշտօնական ամսագիր Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսութեան Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի, ՀԱ (Է). pp. 21-44. ISSN 1829-4243
- ↑ С. Тер-Аветисян, Город Джуга, Тифлис, 1937, с. 164.
- ↑ Ա. Այվազյան, Ջուղա, Երևան, 1984, էջ 169