Պայթակենի արևելյան
| Պայթակենի արևելյան | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||
|
||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||
| C. orientalis
Mill․
|
Պայթակենի արևելյան (լատին․՝ C. orientalis), բակլածաղկավորների ընտանիքի, բակլազգիների ցեղի բույս։
Նկարագրություն խմբագրել
Տերևաթափ թուփ է, մինչև 2 մ բարձրությամբ, թավոտ Ընձյուղներով։ Տերևները բարդ են, կենտ փետրաձև, 5-6 սմ երկարությամբ, կազմված 7-9 տերևիկներից, որոնք լայն հակառակ-ձվաձև են կամ կլորավուն, 1,1-1,8 սմ երկարությամբ և 0,8-1,5 սմ լայնությամբ, գագաթին կտրվածքով կպմ փոսիկով, վերևի կողմից՝ մերկ, ներքևի կողմից պատված նոսր մազմզուկներով։ Ծաղկաբույլը ողկույզ է, կազմված 3-5 նարնջակարմրավուն, կամ գորշակարմրավուն ծաղիկներից։ Ունդերը բշտիկանման են՝ 4 սմ երկարությամբ Տ-աձև ոլորված, հասունանալիս գունավորվում են կարմրամանուշակագույն երանգով։ Ծաղկում է մայիս, հուլիս ամիսներին։ Պտուղները հասունանում են հոկտեմբերին։
Տարածվածություն խմբագրել
Տարածված է Կովկասում և Ղրիմում։ Հայաստանում հանդիպում է Զանգեզուրում և Մեղրիում, ստորին և միջին լեռնային գոտիներում, թեքությունների վրա, չոր, զառիթափ, ժայռոտ լանջերում։
Կիրառություն խմբագրել
Արտակարգ չորադիմացկուն բույս է։ Լուսասեր է և ջերմասեր։ Պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ, վնասատուներով և հիվանդություններով քիչ է վարակվում։ Բազմանում է սերմերի միջոցով, երբեմն՝ կտրոններով։ Բնափայտն արժեքավոր է, դրանից պատրաստում են մանր իրեր և զանազան գործիքներ։ Պիտանի է չոր, քարքարոտ հողերի կանաչապատման համար։ Ժողովրդական բժշկության մեջ օգտագործվում է որպես լուծողական[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հարությունյան Լ․ Վ․, Հարությունյան Ս․ Լ․, Հայաստանի դենդրոֆլորան, հ. (2), Երևան, «Լույս հրատարակչություն», 1985, էջ (54)։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պայթակենի արևելյան» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պայթակենի արևելյան» հոդվածին։ |