Ու արտաքին հոլովում
«Ու» արտաքին հոլովում, ժամանակակից հայերենի հոլովումներից։
Ժամանակակից հայերենում «Ու» արտաքին հոլովման պատկանում են «Ի» ձայնավորով վերջացող բառերը, որոնց թեք հոլովներում «Ի» վերջնահնչյունը փոխարինվում է «Ի» հոլովիչով (գինի, այգի, պատանի)։ Բացառություն են կազմում ձի բառը, որի թեք հոլովներում «Ի» վերջնահնչյունը պահպանվում է՝ ձիու։
«Ու» արտաքին հոլովման են պատկանում նաև մարդ, ամուսին, անկողին, աստված բառերը (մարդու, անկողնու, ամուսնու, աստծու)։
Ժամանակակից հայերենում անորոշ դերբայը ենթարկվում է «Ու» արտաքին հոլովման, օրինակ՝ գրելու, կանչելու և այլն[1]։
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
|---|---|---|
| Ուղղ. հոլով | այգի(ն) | այգիներ(ը) |
| Սեռ. հոլով | այգու | այգիների |
| Տր. հոլով | այգու(ն) | այգիների(ն) |
| Հայց. հոլով | այգի(ն) | այգիներ(ը) |
| Բաց. հոլով | այգուց | այգիներից |
| Գործ. հոլով | այգով | այգիներով |
| Ներգ. հոլով | այգում | այգիներում |
Ի|Ու հերթագայությամբ սեռական-տրական հոլով են կազմում Ի-ով վերջացող բառերը (լինեն պարզ, թե բաղադրյալ), ինչպես՝ հոգի, որդի, ապակի, գինի, գարի, թշնամի, պատանի, ոսկի, աղավնի, մորթի, գոտի, բանվորուհի, ուսուցչուհի, ուսանողուհի, քաղաքացի, դաշտեցի, երևանցի, ուռենի, տանձենի, խնձորենի, հայելի և այլն։ Այսպես և՝ Ի-ով վերջավորող հայ և օտարազգի հատուկ անունները, օրինակ՝ Լոռի-Լոռու, Մեղրի-Մեղրու, Շամախի-Շամախու, Ռշտունի-Ռշտունու, Րաֆֆի-Րաֆֆու, Գորկի-Գորկու, Օստրովսկի-Օստրովսկու, Գարիբալդի-Գարիբալդու, Տոլյատի-Տոլյատու և այլն։
Սակայն Ի-ով վերջավորվող օտարազգի հատուկ անունները կարող են հոլովվել նաև Ի հոլովմամ՝ միտում ունենալով պահելու բառի ուղիղ ձևի պատկերը, ինչպես՝ Գորի-Գորիի, Սոչի-Սոչիի, Քենեդի-Քենեդիի, Տոլյատի-Տոլյատիի։ Չի բացառված նաև Ի-ով վերջավորվող հայերեն բառերի Ի հոլովումը, օրինակ՝ Մեղրի-Մեղրիի, Անի-Անիի, այրի-այրիի, և այլն։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Վ. Սահակյան, Վ. Սահակյան, Հայոց լեզուն հարցերում և պատասխաններում, Հրազդան, 2009, էջ 60։
Գրականություն խմբագրել
- Մ. Ասատրյան, Ժամանակակից հայոց լեզու, Ձևաբանություն, Երևան, 2002։