Որոշման ընդունում

Որոշման ընդունում, իմացական գործընթաց է, որի արդյունքը կարծիքի կամ գործողության ընթացքի ընտրությունն է մի քանի այլընտրանքներից։ Յուրաքանչյուր որոշման կայացում ենթադրում է վերջնական ընտրություն, որն իր հերթին կարող է դրդել կամ չդրդել գործողության։ Որոշման կայացումը որոշում կայացնողի արժեքների և նախասիրությունների հիման վրա այլընտրանքների հայտնաբերման և դրանց մեջ ընտրություն կատարելու գործընթացն է։

Ընդհանուր բնութագիրԽմբագրել

Որոշում կայացնելը կարող է դիտվել որպես խնդրի լուծում , որը ավարտվել է խնդրի պահանջի բավարարմամբ :

Որոշման ընդունման վերաբերյալ մարդկային գործունեությունը ակտիվ քննարկման առարկա է եղել մի քանի տեսանկյունից.

հոգեբանական;
ճանաչողական;
կարգավորիչ։

Որոշումների կայացման կարևոր մասը ներառում է գնահատման չափանիշներով նկարագրված այլընտրանքների վերջնական փաթեթի վերլուծությունը։

Որոշումներ կայացնելու առօրյա մեթոդներԽմբագրել

Որոշումների ընդունման մեթոդները կարելի է բաժանել երկու լայն կատեգորիաների՝ խմբային և անհատական։ Անհատական մեթոդները հաճախ կարող են կիրառվել նաև խմբի կողմից։

Խմբային որոշումների կայացման մեթոդներԽմբագրել

Համաձայնության մեթոդը
Մեթոդներ,որոնք հիմնված են քվեարկության վրա
Դելֆի մեթոդ

Անհատական որոշումների կայացման մեթոդներԽմբագրել

Որոշումների հաշվեկշռի ցուցակ՝ յուրաքանչյուր տարբերակի առավելությունների ու թերությունների (ծախսերի և օգուտների, պլյուսների և մինուսների) ցուցակագրում, ինչպես առաջարկում են Պլատոնիը՝ «Պրոտագորաս»–ում, և Բենջամին Ֆրանկլինը։
Պարզ առաջնահերթություն՝ առավելագույն հավանականության օգտակարությամբ այլընտրանք ընտրելը։
Բավարարում՝ այլընտրանքների հետազոտում՝ մինչև առաջինը ընդունելի տարբերակի հայտնաբերում։ Այս մեթոդին հակադրվում է մաքսիմիզացիան՝ ըստ որի բոլոր այլընտրանքները հետազոտովում են մինչև լավագույնի ընտրութուն։
Հեղինակությանը կամ «փորձագետին» զիջում՝ պատվերների կամ հրահանգների իրականացում։
Անտիավտորիտարիզմ՝ հեղինակության տված խորհրդի հակադիր գործուներության ընտրություն։
Ֆլիպիզմ՝ նետել մետաղադրամ, խաղաքարտերի կապոցը կիսել կամ այլ պատահական մեթոդներ. աղոթքները, տառաքարտերը, աստղագուշակությունը, հայտնությունները կամ այլ գուշակություններ, սնահավատության կամ պսևդոգիտության այլ ձևերը։
Որոշումների ավտոմատացված աջակցություն՝ ավտոմատացված որոշումների համար չափորոշիչների սահմանում։

Որոշման ընդունման փուլերԽմբագրել

Որոշում կայացնելու փուլերը՝ ըստ Ջանիսի և Մաննի.

խնդրի գնահատում
տարբերակների վերանայում (ակտուալիզացիա)
տարբերակների գնահատում (կշռում)
ընտրված գործողությունների մասին ուրիշներին զգուշացում
որոշման կայացում՝ անկախ ռիսկի գործոնից

ԳրականությունԽմբագրել

Корнилова Т. В. Методологические проблемы психологии принятия решений // Психологический журнал, 2005. № 1.