Որոշման ընդունում

Որոշման ընդունում, իմացական գործընթաց է, որի արդյունքը կարծիքի կամ գործողության ընթացքի ընտրությունն է մի քանի այլընտրանքներից: Յուրաքանչյուր որոշման կայացում ենթադրում է վերջնական ընտրություն, որն իր հերթին կարող է դրդել կամ չդրդել գործողության: Որոշման կայացումը որոշում կայացնողի արժեքների և նախասիրությունների հիման վրա այլընտրանքների հայտնաբերման և դրանց մեջ ընտրություն կատարելու գործընթացն է:

Ընդհանուր բնութագիրԽմբագրել

Որոշում կայացնելը կարող է դիտվել որպես խնդրի լուծում , որը ավարտվել է խնդրի պահանջի բավարարմամբ :

Որոշման ընդունման վերաբերյալ մարդկային գործունեությունը ակտիվ քննարկման առարկա է եղել մի քանի տեսանկյունից.

հոգեբանական;
ճանաչողական;
կարգավորիչ:

Որոշումների կայացման կարևոր մասը ներառում է գնահատման չափանիշներով նկարագրված այլընտրանքների վերջնական փաթեթի վերլուծությունը:

Որոշումներ կայացնելու առօրյա մեթոդներԽմբագրել

Որոշումների ընդունման մեթոդները կարելի է բաժանել երկու լայն կատեգորիաների՝ խմբային և անհատական: Անհատական մեթոդները հաճախ կարող են կիրառվել նաև խմբի կողմից:

Խմբային որոշումների կայացման մեթոդներԽմբագրել

Համաձայնության մեթոդը
Մեթոդներ,որոնք հիմնված են քվեարկության վրա
Դելֆի մեթոդ

Անհատական որոշումների կայացման մեթոդներԽմբագրել

Որոշումների հաշվեկշռի ցուցակ՝ յուրաքանչյուր տարբերակի առավելությունների ու թերությունների (ծախսերի և օգուտների, պլյուսների և մինուսների) ցուցակագրում, ինչպես առաջարկում են Պլատոնիը՝ «Պրոտագորաս»–ում, և Բենջամին Ֆրանկլինը:
Պարզ առաջնահերթություն՝ առավելագույն հավանականության օգտակարությամբ այլընտրանք ընտրելը:
Բավարարում՝ այլընտրանքների հետազոտում՝ մինչև առաջինը ընդունելի տարբերակի հայտնաբերում: Այս մեթոդին հակադրվում է մաքսիմիզացիան՝ ըստ որի բոլոր այլընտրանքները հետազոտովում են մինչև լավագույնի ընտրութուն:
Հեղինակությանը կամ «փորձագետին» զիջում՝ պատվերների կամ հրահանգների իրականացում:
Անտիավտորիտարիզմ՝ հեղինակության տված խորհրդի հակադիր գործուներության ընտրություն:
Ֆլիպիզմ՝ նետել մետաղադրամ, խաղաքարտերի կապոցը կիսել կամ այլ պատահական մեթոդներ. աղոթքները, տառաքարտերը, աստղագուշակությունը, հայտնությունները կամ այլ գուշակություններ, սնահավատության կամ պսևդոգիտության այլ ձևերը:
Որոշումների ավտոմատացված աջակցություն՝ ավտոմատացված որոշումների համար չափորոշիչների սահմանում։

Որոշման ընդունման փուլերԽմբագրել

Որոշում կայացնելու փուլերը՝ ըստ Ջանիսի և Մաննի.

խնդրի գնահատում
տարբերակների վերանայում (ակտուալիզացիա)
տարբերակների գնահատում (կշռում)
ընտրված գործողությունների մասին ուրիշներին զգուշացում
որոշման կայացում՝ անկախ ռիսկի գործոնից

ԳրականությունԽմբագրել

Корнилова Т. В. Методологические проблемы психологии принятия решений // Психологический журнал, 2005. № 1.