Նիգերիայի տնտեսություն
Նիգերիա, նավթով հարուստ երկիր։ Չնայած դրան, երկրի տնտեսությունը երկար ժամանակ անկում է ապրել չդադարող հակամարտությունների պատճառով։ 2014 թվականին Նիգերիան՝ Աֆրիկայում նավթի առաջատար արտադրողը, դարձել է Աֆրիկայի խոշորագույն տնտեսությունը ունեցողը՝ ՀՆԱ-ի չափով առաջ անցնելով ՀԱՀ-ից[5]։
| Վիճակագրություն | |
|---|---|
| ՀՆԱ | 375 770 713 742,76 $[1] |
| ՀՆԱ-ի աճ | −1,5 ± 0,1 տոկոս[2] |
| ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով | 1968 $[3] |
| Գնաճ (ՍԳԻ) | 18,6 ± 0,1 տոկոս[4] |
Գյուղատնտեսություն
խմբագրելՄինչ օրս նիգերիացիների մեծ մասը (1989-ին մոտ 65%) աշխատում են գյուղացիական ընտանեկան տնային տնտեսություններում, ապահովելով իրենց սննդամթերքների բազան և աճեցնելով մեկ կամ մի քանի ապրանքային մշակաբույսեր՝ վաճառքի համար։ Քաղաքային բնակչության արագ աճը և որոշ շրջաններից գյուղական բնակչության հեռանալը, օրինակ, կակաոյի Յորուբյան գոտուց, տեխնիկական մշակաբույսերի աճեցումը հանգեցրել են պարենի պակասի, ընդ որում ոչ միայն քաղաքներում, այլև գյուղական վայրերում։ Հարավային և կենտրոնական գոտու հիմնական պարենային մշակաբույսերն են յամսը, բրինձը և եգիպտացորենը։ Հյուսիսային շրջաններում հիմնականում զբաղվում են սորգոյի, կորեկի ու բրինձի մշակությամբ։ Երկրի այս հատվածում զարգացած է անասնաբուծությունը։ Մանիոկը, լոլիկը և հատիկաընդեղեն բույսերը աճեցվում են ամբողջ երկրում, իսկ սոխը՝ մարգագետիններում և արոտավայրերում, օրինակ՝ լճի ավազանում։ Այս նպատակով օգտագործում են Կանջիի ոռոգվող հողերը։ Սննդամթերքի մշակաբույսերի արտադրությունը բնութագրվում է ցամաքային հողամասերում խառը մշակաբույսերի մշակմամբ, որի տարածքը հարավում հազվադեպ է գերազանցում 0.4 հեկտարը, իսկ հյուսիսային մարգագետիններում և արոտավայրերում`1,2 հեկտարը։ Գյուղացիական հողերի հատկացումը, որպես կանոն, բաղկացած է մի շարք հողամասերից, որոնք գտնվում են տարբեր վայրերում։ Հյուսիսային նահանգների խոշոր գետերի ափերի երկայնքով տարածված հողերում օգտագործվում է պարզունակ ոռոգումը։ Տեռասային գյուղատնտեսությունը գոյատևեց այն լանջերին, որտեղ ստրուկների արշավանքների և քաղաքացիական պատերազմների ժամանակ կառուցվեցին դիտակետեր։ Ապրանքային այգեգործությունը զարգացած է խոշոր քաղաքների մերձակայքում։ Լագոսի շրջանում բարենպաստ կլիմայական պայմանները թույլ են տալիս բերքը հավաքել երկու անգամ։ Սուրճը, ծխախոտը և կոլայի ընկույզը աճեցվում են ներքին շուկայի համար, բամբակը, արմավենու յուղը, գետնանուշը և կաուչուկատու բույսերը` ներքին շուկայի և արտահանման համար, իսկ կակաոյի լոբին` միայն արտահանման համար։
Արդյունաբերություն
խմբագրելՆավթագազային ոլորտ
խմբագրելՆավթարդյունաբերությունը Նիգերիայի տնտեսության հիմքն է։ Նավթը տալիս է երկրի արտահանման եկամուտների 90 տոկոսը (2002 թվականին դա կազմել է տարեկան շուրջ 8 մլրդ դոլար[6])։ Նիգերիան Աֆրիկայի առաջին և աշխարհում նավթ արտահանող ութերորդ երկիրն է։ Նիգերիայում առաջին նավթահորը հորատվել է 1958 թվականին։ Նավթի պաշարների մեծ մասը կենտրոնացած է Նիգեր գետի դելտայում։ Եկամուտներն ավելացնելու համար Նիգերիան շարունակում էր մեծացնել նավթի արդյունահանումը, սակայն 90-ականներին գները ցածր չէին։ Նիգերիայում օրական արդյունահանվում է 2,1 մլն բարել նավթ։ Նավթի մշակումն իրականացվում է Նիգերիայի ազգային նավթային ընկերության[7] (նավթի վաճառքից ստացված եկամուտների 75%-ը), ինչպես նաև Royal Dutch Shell ընկերության կողմից[8]։
Նիգերիայի բնական գազի պաշարները գնահատվում են 5,22 տրիլիոն խորանարդ մետր, որոնց կեսը գտնվում է նավթագազային հանքավայրերում։ 2010 թվականին երկիրը դարձել Է հեղուկացված բնական գազի արտահանման առաջատարներից մեկը. արտահանման տարեկան ծավալը կազմել է 21,9 մլն տոննա[9]։
Արտադրական արդյունաբերություն
խմբագրելԱրտադրական հիմնական արդյունաբերությունները սննդի և նավթի վերամշակումն են։ Արդյունաբերական հիմնական կենտրոնը Լագոսն է։ Ինչպես նաև Աջաոկուտում մետալուրգիական գործարանը, որի շինարարության մեծ մասը իրականացվել է խորհրդային ինժեներների մասնակցությամբ։ Աջաոկուտայի պողպատաձուլական ընկերությունը 1980-ական թվականներին ծրագրվում էր որպես խոշորագույն մետաղամշակման ձեռնարկություն Արևմտյան Աֆրիկայում։ 1990-ականների սկզբին շինարարությունը գրեթե ավարտվել էր, սակայն Խորհրդային Միության փլուզման հետևանքով գործարանը շահագործման չէր հանձնվել։
Հանքարդյունաբերություն
խմբագրելՀանքանյութերը ապահովում են Նիգերիայի ազգային եկամտի զգալի մասը։ Նիգերիայում հանքարդյունաբերության առաջին արտահանման արտադրանքը անագի հանքաքարն էր և ածուխը։ 1904 թվականից ի վեր Ջոս սարահարթի վրա կասիտերիտի հանքաքարի արդյունահանումը միշտ եղել է մասնավոր ընկերությունների ձեռքում, մինչդեռ Էնուգուի շրջանում ածուխի արդյունահանումը վերահսկվում է կենտրոնական կառավարության կողմից։ Կասիտերիտի և ուղեկցող հանքային կոլումբիտի (նիոբիումի հանքաքար) արդյունահանումը իրականացվում է բացահորում։ 1962 թվականին անագի գործարանի շահագործման հանձնելուց հետո անագի մեծ մասը արտահանվում է թիթեղների տեսքով։ 1960 թվականից հետո, երկաթուղային տրանսպորտի դիզելային վառելիքի տեղափեխման և ավելի էժան ու էկոլոգիապես մաքուր նավթամթերքների առաջացման հետ կապված, սկսվեց ածուխի արդյունահանման կրճատումը։
1970 թվականից նավթը դարձել է Նիգերիայի հանքարդյունաբերության հումքի բազայի հիմքը։ Նավթի հանքավայրեր են հայտնաբերվել շելֆում, Նիգերի դելտայի շրջանում և Անամբրայի ավազանում։ Նավթարդյունահանման հիմնական շրջանները գտնվում են Պորտ-Հարքորտի շուրջ՝ Նիգերի դելտայում և Ուգելիում, սակայն հեռանկարում նախապատվությունը կտրվի Կրոսի գետաբերանում օֆշորային հանքավայրերի մշակմանը։ 1979 թվականին նավթի արդյունահանման ռեկորդային մակարդակ է գրանցվել՝ 114 միլիոն տոննա, բայց ՕՊԵԿ-ի որոշմամբ, որը շահագրգիռ է նավթի բարձր գների պահպանմամբ, 1983 թվականին Նիգերիայի քվոտան սահմանվել է տարեկան ընդամենը 61 միլիոն տոննա։ Արտարժույթի վաստակը բարձրացնելու համար Նիգերիան մեծացրեց նավթի արդյունահանումը, բայց 1990-ական թվականների սկզբին համաշխարհային գները շարունակում էին մնալ ցածր։ 1991 թվականին Նիգերիան աշխարհում յուղի խոշոր արտադրողների շարքում զբաղեցրեց ութերորդ տեղը, իսկ նավթի եկամուտները բաժին են ընկնում արտահանման վաստակի 96%-ը։ 1990-ականների սկզբին Նիգերիան ուներ երեք լիովին ավտոմատացված նավթային տերմինալ՝ Բոննիում, Վարրիում և Բրասում։
Մակրոէկոնոմիկա
խմբագրել| Տարի | ՀՆԱ (միլիարդ դոլար) | Գնաճ (տոկոս) |
|---|---|---|
| 1980 | 64,702 | 10 |
| 1985 | 34,800 | 5,5 |
| 1990 | 32,019 | 7,4 |
| 1995 | 35,475 | 72,9 |
| 2000 | 45,737 | 6,9 |
| 2006 | 116,177 | 9,4 |
| 2015 | 493 | 9,5 |
Ներդրումներ
խմբագրելՉինաստանը Նիգերիայի տնտեսության մեջ ներդրել է 10 միլիարդ դոլար արդյունաբերության, նավթի և գազի, երկաթուղային ընկերությունների զարգացման համար[10]։
Ըստ վիճակագրության ազգային բյուրոյի տվյալների Նիգերիայի ՀՆԱ-ն 2018-ի հունվար-մարտի ամիսներին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 1,95%-ով։
«Ֆինմարկետի» հաղորդմամբ երկրի տնտեսությունը չորս եռամսյակ անընդեջ գրանցել է ֆինանսական աճ նավթի արդյունահանման և գների բարձրացման շնորհիվ։
Ըստ թարմացված տվյալների՝ նախորդ տարվա հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին աճը կազմել է 2.11%, և ոչ թե 1.92%, ինչպես նախկինում էր հայտարարվում։ Այսպիսով, տնտեսական վերականգնումը որոշ չափով դանդաղեց։
Միևնույն ժամանակ, Նիգերիայի ՀՆԱ-ի ծավալը հունվար-մարտ ամիսներին նախորդ երեք ամիսների համեմատ նվազել է 13,4% -ով[11]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
- ↑ ТАСС: Экономика и бизнес — Нигерия стала крупнейшей экономикой Африки, обогнав ЮАР по размеру ВВП
- ↑ «Аниньеми Бенджамин Адекунле Агага. Нигерия и нефть». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ Президент Нигерии объявил о приватизации национальной нефтяной компании(չաշխատող հղում)
- ↑ Нигерийские боевики заявляют об очередном нападении на нефтяной объект
- ↑ Майорец М., Симонов К., 2013, էջ 202
- ↑ «Vestifinance.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 24-ին.
- ↑ https://m.rosbalt.ru/business/2018/05/21/1704570.html
Գրականություն
խմբագրել- Максим Майорец, Константин Симонов Сжиженный газ — будущее мировой энергетики. — М.: Альпина Паблишер, 2013. — 360 с. — ISBN 978-5-9614-4403-2