Նանտի էդիկտ

Նանտի էդիկտ (ֆր.՝ édit de Nantes),(1598 թվական), հրովարտակ, որը ստորագրել է Ֆրանսիայի թագավոր Հենրի IV-ը 1598 թվականի ապրիլին Նանտում կաթոլիկների և կալվինականների (հուգենոտներ) միջև տեղի ունեցած պատերազմների ավարտին։

Հակիրճ տեղեկատվություն խմբագրել

Նանտի էդիկտով գերիշխող կրոնը մնում էր կաթոլիկությունը։ Հուգենոտները ստանում էին քաղաքական ու քաղաքացիական իրավունքներ, դավանության ու ժամասացության ազատություն^[1]^[2], իսկ լրացուցիչ՝ գաղտնի հոդվածներով՝ նաև 100 ամրոց՝ կայազորներով, բանակ պահելու իրավունք և այլ արտոնություններ։

Ստորագրելով այդ դաշնագիրը՝ Ֆրանսիայի արքան առաջին հերթին նպատակ էր հետապնդում նպաստելու քաղաքացիական միասնության կայացմանը երկրում։ Հրովարտակն առանձնացնում էր կրոնականն ու քաղաքացիականը միմյանցից, բողոքականներին (հուգենոտներին) մասամբ վեր դասում պառակտիչներից ու հերետիկոսներից, ճանապարհ հարթում աշխարհիկության ու հանդուրժողականության համար։ Դաշնագիրը նշանավորում էր ավարտը կրոնական պատերազմների, որոնք տասնվեցերորդ դարի երկրորդ կեսին ծավալվել էին ողջ Ֆրանսիայով մեկ։

Տասնվեցերորդ և տասնյոթերորդ դարերում Նանտի էդիկտը հայտնի էր որպես հաշտեցման, խաղաղության դաշնագիր^[3]։

Նանտի էդիկտի չեղյալ հայտարարվելը խմբագրել

Հռոմի պապը և կաթոլիկ հոգևորականությունը դեմ էին Նանտի էդիկտին։ Հետագայում կաթոլիկների և հուգենոտների միջև տեղի են ունեցել նոր պատերազմներ (1621-1629 թվականներին), որից հետո վերացվել են հրովարտակի գաղտնի հոդվածները, իսկ 1685 թվականին Լյուդովիկոս XIV-ը, որ Հենրի Չորրորդի թոռն էր, Ֆոնտենբլոյի էդիկտով ընդհանրապես չեղյալ է հայտարարել Նանտի էդիկտը։ Դրա հետևանքը եղել է այն, որ հուգենոտները զանգվածաբար լքել են երկիրը, Ֆրանսիային սահմանակից բողոքական երկրներում ուժեղացել է թշնամանքը Ֆրանսիայի նկատմամբ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ «Article « Édit de Nantes », Dictionnaire de l'Histoire de France, Larousse, 2005, édition en ligne». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 25-ին.
↑ Se creyó mucho tiempo que el edicto de Nantes no se había sellado con lacre verde, utilizado para los edictos perpetuos, sino con lacre moreno, usado para los edictos temporales. Esto se debió a que los historiadores del siglo XIX lo veían de color amarillento y en el siglo XXI se ve marrón oscuro. Unos análisis químicos recientes demuestran que la cera empleada contiene pigmentos verdes, lo que descarta la hipótesis del cálculo político. Artículo de Bernard Barbiche en el nº17 de Collections de l’Histoire, 2002.
↑ Introducción a la publicación en línea del edicto de Nantes por la Universidad de la Sorbona Ediciones en línea de la École des Chartes en elec.enc.sorbonne.fr: les chartes, ELEC, Édits de pacification, Présentation générale. Consultado el 18/06/2011.

Գրականություն խմբագրել

«Эдикт Нантский». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Élie Benoit, «Histoire de l’Édit de Nantes»;
Bernard, «Explication de l’Édit de Nantes» (H., 1666);
Meynier, «De l’exécution de l’Édit de Nantes dans le Dauphiné»;
O. Douen, «La Révocation de l’Édit de Nantes à Paris» (H., 1894);
J. Bianquis, «La Révocation de l’Édit de Nantes а Rouen» (Руан, 1885);
Vаіllant, «La Révocation de l’Éd. de Nantes dans le Boulonnais»;
R. Reuss, «Louis XIV et l’Eglise protestante de Strasbourg au moment de la Révocation» (П., 1887).
Pierre Leveel, La Touraine disparue, Éditions C.L.D, 1994, 321 p. 9782854432534.
Guy Saupin, L'Édit de Nantes en 30 questions, Geste Édition, 1997 978-2-91091-940-5.
Joël Cornette, L'affirmation de l'État absolu (1492-1652), Hachette Supérieur, 2012.
Luc Daireaux|titre chapitre=Le parlement de Normandie et l’édit de Nantes : une bataille de dix ans (1599-1610)|passage=77-87|titre ouvrage=Annales de Bretagne et des pays de l’Ouest|éditeur=PUR|titre volume=Parlements de l'Ouest|tome=122|volume=3|année=2015|pages totales=198|ISSN=0399-0826|présentation en ligne=http://www.cairn.info/revue-annales-de-bretagne-et-des-pays-de-l-ouest-2015-3.htm}}.
Élie Benoît, Histoire de l'édit de Nantes, contenant les choses les plus remarquables qui se sont passées en France avant & après sa publication à l'occasion de la diversité des religions. Jusqu'à l'édit de révocation en octobre 1685, tome 1, chez Adrien Beman, Delft, 1693 (lire en ligne).
Élie Benoît, Histoire de l'édit de Nantes, contenant les choses les plus remarquables qui se sont passées en France avant & après sa publication à l'occasion de la diversité des religions. Jusqu'à l'édit de révocation en octobre 1685, tome 2, chez Adrien Beman, Delft, 1693 (lire en ligne).
Élie Benoît, Histoire de l'édit de Nantes, contenant les choses les plus remarquables qui se sont passées en France avant & après sa publication à l'occasion de la diversité des religions. Jusqu'à l'édit de révocation en octobre 1685, tome 3, chez Adrien Beman, Delft, 1695 (lire en ligne).
Élie Benoît, Histoire de l'édit de Nantes, contenant les choses les plus remarquables qui se sont passées en France avant & après sa publication à l'occasion de la diversité des religions. Jusqu'à l'édit de révocation en octobre 1685, tome 3, chez Adrien Beman, Delft, 1695 (lire en ligne).
Élie Benoît, Histoire de l'édit de Nantes, contenant les choses les plus remarquables qui se sont passées en France avant & après sa publication à l'occasion de la diversité des religions. Jusqu'à l'édit de révocation en octobre 1685, tome 3, chez Adrien Beman, Delft, 1695 (lire en ligne).

Արտաքին հղումներ խմբագրել

The Edict of Nantes Արխիվացված 2012-12-14 Wayback Machine
The Edict of Nantes Արխիվացված 2018-09-16 Wayback Machine Manuscript and French transcription of the Edict of Nantes
(Ֆրանսերեն) L’édit de Nantes Արխիվացված 2020-07-29 Wayback Machine extraits dans le site Henri IV - Le règne interrompu Արխիվացված 2020-07-29 Wayback Machine édité par la Mission aux célébrations nationales du ministère de la culture et de la communication.
« Je ne changerai pas », par Samuel de Pechels, le journal d’un protestant victime de la Révocation de l’édit de Nantes.
(Ֆրանսերեն) « L’édit de Nantes et ses antécédents (1562-1598) », édition critique par les élèves de l’École nationale des chartes, sous la direction de Bernard Barbiche. * (Ֆրանսերեն) « Flash sur l’édit de Nantes » par Jean-Marc Daumas, professeur d’histoire à la Faculté libre de théologie réformée d’Aix-en-Provence.
(Ֆրանսերեն) « Un Édit de Tolérance », par l’abbé Christophe Héry, revue Objections.
(Ֆրանսերեն) Le brouillon de l’Édit : le cahier de doléances des protestants assemblés à La Rochelle en octobre 1597 - texte intégral.
(Ֆրանսերեն) Émission « Apostrophes » du 20 septembre 1985, à l’approche du tricentenaire de la révocation de l’édit de Nantes, sur le site de l’ (en intégralité) Արխիվացված 2008-12-06 Wayback Machine.
(Ֆրանսերեն) L'Édit de Nantes (1598), notice publiée sur le Musée virtuel du protestantisme.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 180)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նանտի էդիկտ» հոդվածին։

[larousse.fr-1] «Article « Édit de Nantes », Dictionnaire de l'Histoire de France, Larousse, 2005, édition en ligne». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 25-ին.

[2] Se creyó mucho tiempo que el edicto de Nantes no se había sellado con lacre verde, utilizado para los edictos perpetuos, sino con lacre moreno, usado para los edictos temporales. Esto se debió a que los historiadores del siglo XIX lo veían de color amarillento y en el siglo XXI se ve marrón oscuro. Unos análisis químicos recientes demuestran que la cera empleada contiene pigmentos verdes, lo que descarta la hipótesis del cálculo político. Artículo de Bernard Barbiche en el nº17 de Collections de l’Histoire, 2002.

[3] Introducción a la publicación en línea del edicto de Nantes por la Universidad de la Sorbona Ediciones en línea de la École des Chartes en elec.enc.sorbonne.fr: les chartes, ELEC, Édits de pacification, Présentation générale. Consultado el 18/06/2011.

[1]

[2]

[3]