Մոսկվայի հնագիտության թանգարան
Մոսկվայի հնագիտության թանգարան (ռուս.՝ музей археологии Москвы), թանգարան է, որը նվիրված է Մոսկվայի հնագիտական պեղումներին։ Բացումը տեղի է ունեցել 1997 թվականին, սակայն շենքի վատ տեխնիկական վիճակի պատճառով 2011 թվականին իրականացվել է լայնածավալ վերակառուցում, որը տևել է մինչեւ 2015 թվականը։ 2018 թվականի դրությամբ ցուցահանդեսը բաղկացած է ավելի քան երկու հազար ցուցանմուշներից և ներառում է պալեոլիթի դարաշրջանից մինչև նոր դարաշրջանի իրեր, որոնք հայտնաբերվել են Մոսկվայում և Մոսկվայի մարզում հնագիտական արշավների ժամանակ։ Թանգարանը մտնում է «Մոսկվայի թանգարան» թանգարանային ասոցիացիայի մեջ[1][2]։
Մոսկվայի հնագիտության թանգարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | հնագիտական թանգարան |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Տեղագրություն | Մոսկվա |
| Հիմնադրվել է | 1997 |
| Կայք | mosmuseum.ru/association/archeology/ |
 | |
 | |
Պատմություն խմբագրել
Թանգարանի ստեղծմանը նախորդել են 1993-1997 թվականներին Մոսկվա քաղաքի հնագիտական հետազոտությունների կենտրոնի կողմից հնագետ Ալեքսանդր Վեկսլերի ղեկավարությամբ իրականացված լայնածավալ պեղումները։ Աշխատանքի ընթացքում հայտնաբերվել է ավելի քան յոթ մետր հասնող մշակութային խոր շերտ և հարուստ գտածոներով, որոնք վերաբերում են քաղաքի պատմության տարբեր ժամանակաշրջաններին։ Հայտնաբերված իրերը ներառում էին կավե և ապակյա իրեր, պղնձե և արծաթե մետաղադրամներ, զենքեր, զարդեր, մանկական խաղալիքներ, վառարանի սալիկներ[3]։
Պեղումների ժամանակ հնագետները հայտնաբերել են 18-19-րդ դարերի քարե շինությունների հիմքեր, փայտյա սալահատակներ, գերանների տներ և հորեր, 16-17-րդ դարերի դրենաժային համակարգի խողովակներ։ Հայտնաբերված գտածոները հնարավորություն են տվել վերստեղծել Նեգլիննայա գետի ափին գտնվող Մոսկվայի հնագույն թաղամասի՝ Զանեգլիմենյեի հատակագիծը[3]։
Գլխավոր գտածոներից էին 17-18-րդ դարերի Վոսկրեսենսկի կամրջի քարե հիմքերը[4]։ Կամուրջը կառուցվել է 1740 թվականին՝ ճարտարապետ Փիթեր Հայդենի նախագծով։ Կառույցի հիմքերը աղյուսից էին, իսկ երեսպատումը սպիտակ քարից։ 1812 թվականին Մոսկվայի հրդեհից հետո ազատագրված քաղաքում սկսվեց հին մայրաքաղաքի վերակառուցման ծրագրի իրականացումը։ Այս նախագծի շրջանակներում Նեգլիննայը տեղափոխվեց կոյուղի, իսկ Վոսկրեսենսկի կամուրջը մասամբ փլուզվեց և ծածկվեց հողով [5][6][1]։ 1980-90-ական թվականներին կամրջի ողջ հավանական ծավալի մոտ մեկ քառորդը հայտնաբերվել է նաև 1988 թվականին ԽՍՀՄ ԳԱ հնագիտության ինստիտուտի կողմից Սերգեյ Չեռնովի ղեկավարությամբ իրականացված հնագիտական հետազոտությունների շնորհիվ[3]։
1996 թվականի հունվարին որոշում է կայացվել Մանեժնայա հրապարակում կառուցել ստորգետնյա հնագիտական թանգարան։ Միևնույն ժամանակ, ճարտարապետներ Վիկտոր Կորշունովը և Ինեսսա Կազակևիչը աշխատանքներ են իրականացրել «Մոսպրոեկտ-2» ինստիտուտի թիվ 13 արհեստանոցում՝ ուսումնասիրելու, ամրացնելու և պահպանելու Վոզնեսենսկի կամրջի մնացած բեկորները։ Կատարված աշխատանքների արդյունքում թանգարանացվել են հուշարձանի ամենաարժեքավոր բեկորները, որոնք մտել են ստորգետնյա թանգարանի տարածք[3]։
Դմիտրի Լուկաևի ղեկավարությամբ «Մոսպրոեկտ-2» ինստիտուտի թիվ 11 արհեստանոցում մշակվել է թանգարանի կառուցման համալիր նախագիծ։ Թանգարանի կառուցման ընդհանուր շինարարական աշխատանքներն իրականացրել է «Մոսկապստրոյ» ֆիրման, իսկ վերականգնումը` «Թարգեթ» ֆիրմայի կողմից 1996-1997 թվականներին[3]։
Թանգարանի բացումը տեղի է ունեցել 1997 թվականին որպես «Մոսկվայի թանգարան» թանգարանային ասոցիացիայի մասնաճյուղ և համընկել է մայրաքաղաքի հիմնադրման 850-ամյակի հետ[2]։ Բացումից գրեթե անմիջապես հետո Մանեժնայա հրապարակի տան մոտ հայտնաբերվել են ցուցանմուշների անվտանգության վրա ազդող բազմաթիվ տեխնիկական խախտումներ։ 2011 թվականին շենքը փակվել է վերանորոգման համար, որի ընթացքում փոխվել են ինժեներական ցանցերն ու օդափոխության համակարգերը, վերապլանավորվել ներքին տարածքը, տեղադրվել է մուտքի կառավարման ավտոմատացված համակարգ[7][8]։
Թանգարանը վերաբացվել է այցելուների համար 2015 թվականին։ Շատ սրահներ հագեցված էին համակարգչային տեխնիկայով, ինչը թույլ էր տալիս վերստեղծել որոշակի դարաշրջանի մթնոլորտը[9][10]։
Ցուցադրություն խմբագրել
2019 թվականի դրությամբ հավաքածուն պարունակում է ավելի քան երկու հազար իր։ Թանգարանում ցուցադրված են պալեոլիթի, մեսոլիթյան և նեոլիթյան ժամանակաշրջանների գտածոներ։ Ամենահայտնի ցուցանմուշները ներառում են կայծքարից պատրաստված նեոլիթյան ֆիգուրներ, որոնք հայտնաբերվել են Վոյմեժնոյե վայրում պեղումների ժամանակ, ինչպես նաև վաղ երկաթի դարաշրջանի Դյակովոյի հնագիտական մշակույթի առարկաներ։ Առանձին ցուցափեղկերը նվիրված են Հին Գոստինի Դվորում և Իպատիևի նրբանցքում տարբեր ժամանակներում հայտնաբերված գանձերին։ Վերջինս բաղկացած է 3397 արծաթե մետաղադրամներից, որոնք թվագրվում են Ֆիլիպ II-ի և Ֆիլիպ IV-ի գահակալության ժամանակներից[11][12]։ Հավաքածուն ներառում է նաև ապակուց և ճենապակուց պատրաստված իրեր՝ դեղագործական շշեր, ծաղկամաններ, բաժակներ, պատառաքաղ և աշխատանքային գործիքներ, 18-19-րդ դարերի խաղեր՝ սուլիչներ, չախչախներ, գնդիկներ, կերամիկա, ինչպես նաև վառարանի և ճակատային սալիկներ[13]։
Առանձին սրահում անցկացվում են Մոսկվայի հնագիտությանը նվիրված թեմատիկ ցուցահանդեսներ։ Այսպիսով, 2015 թվականին Մոսկվայի Երկրի արահետները ցուցահանդեսի շրջանակներում ներկայացվեցին հնագետների օրագրերը և արշավների ժամանակ օգտագործվող գործիքները[14]։ 2016 թվականին թանգարանը բացել է «Մոսկվան մոսկվացիների առաջ» ժամանակավոր ցուցադրությունը՝ նվիրված Դյակովոյի հնագիտական մշակույթին[15], իսկ 2017թվականին՝ Պատմության հորիզոններ ցուցահանդեսը։ 1993-1997 թվականներին «Մանեժնայա հրապարակի պեղումները»[16]։ 2018 թվականին «Ամենօրյա գեղեցկություն» ցուցահանդեսում ցուցադրվել են ավելի քան 550 առօրյա առարկաներ.[17].
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Российская археология, 2006
- ↑ 2,0 2,1 Наука и культура, 2013
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Векслер, 2012, էջ 58—63
- ↑ «Основная экспозиция». Музей Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
- ↑ Кондрашев, 2014
- ↑ «Красивая Москва – все ли получилось?». Эхо Москвы. 2017 թ․ օգոստոսի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Музей археологии Москвы». museum.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Музей археологии Москвы открылся после реконструкции». Россия Культура. 2015 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ Елена Михайловина (2015 թ․ մայիսի 18). «Музей археологии Москвы открылся после реконструкции». The Village. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ Бережная, 2017
- ↑ «Музей археологии Москвы». Mos-Holidays.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Музей археологии Москвы». Музей Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Музей археологии Москвы». Моспрогулка. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Следопыты земли московской». Музей Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
- ↑ «Москва до москвичей». Музей Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
- ↑ «Горизонты истории. Раскопки на Манежной площади». Музей Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
- ↑ Елена Устинова (2018 թ․ ապրիլի 13). «Выставка «Красота повседневности»». Типичная Москва. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Бережная М. О. Легенды и мифы Москвы. — Москва: Эксмо, 2017. — 96 с. — ISBN 978-5-699-93342-6
- Векслер, Александр Григорьевич Манеж и Манежная площадь Москвы. Горизонты истории. — Москва: Вече, 2012. — С. 58—63. — ISBN 978-5-9533-4664-1
- Кондрашев Л. В. Мост через столетия. — Московское наследие, 2014. — В. 33. — № 3. — С. 39.
- Москва. Наука и культура в зеркале веков. Все тайны столицы. — Москва: ОГИЗ, 2013. — С. 120. — 608 с. — ISBN 978-5-17-080060-5
- Российская археология. — Москва: Институт археологии, 2006. — 147 с.
- Трусов А. В. Памятники эпох неолита и бронзы в собрании Музея Москвы. — Москва: Московия: материалы и исследования по истории и археологии, 2015. — С. 129.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մոսկվայի հնագիտության թանգարան» հոդվածին։ |