Մոսկվայի Ալեքսանդրովսկի ինստիտուտ
Մոսկվայի Ալեքսանդրովսկի (Ալեքսանդրինսկի) ինստիտուտ (ռուս.՝ Моско́вский Алекса́ндровский (Александринский) институ́т), կանանց կրթական-դաստիարակչական հաստատություն Մոսկվայում։ Գործել է 1891-1918 թվականներին։
Պատմություն
խմբագրել1804 թվականին Մոսկվայի Եկատերինյան ազնվազարմ օրիորդների ուսումնարանին կից ստեղծվեց ոչ ազնվական դասի օրիորդների բաժին` ավագ դասի սպաների, քաղքենիական և այլ դասերի անձանց դուստրերի համար։ 1807 թվականի դեկտեմբերից այն սկսեց կոչվել Ալեքսանդրովսկի։ Քաղքենիական դասի համար ուսումնարանի ստեղծումը հետապնդում էր երկու հիմնական նպատակ` ընդհանուր կրթություն ունեցող և կայսրուհի Մարիա Ֆեոդորովնայի հաստատություններում դաստիարակված անձանց շրջանակի ընդլայնումը։ 1842 թվականից բաժինն առանձնացավ որպես անկախ քաղքենիական ուսումնարան, որը 1891 թվականին վերափոխվեց Ալեքսանդրովսկի կանանց ինստիտուտի։
Ինստիտուտ ընդունվելու համար կարող էին հիմք հանդիսանալ տարբեր հանգամանքներ` որբությունը, հոր մահը և, վերջապես, ընտանիքի ծանր ֆինանսական դրությունը։ Կանոնադրության համաձայն` առաջին հերթին ուսումնարան կարող էին ընդունվել զինվորական սպաների, պետական և պալատական ծառայողների դուստրերը, որոնք չէին կարող սովորել Եկատերինյան ուսումնարանում։ Աստիճանաբար ընդլայնվեց այստեղ սովորելու իրավունք ունեցող անձանց շրջանակը։ 1898 թվականի ընդունելության կանոններով հնարավորություն էր ընձեռվում պետական աջակցության մեջ ընդգրկել գնդապետների և կոլեգիալ խորհրդականների կապիտանների և տիտղոսային խորհրդատուների, ինչպես նաև ավագ երեցների, վանականների և ավետարանական պաստորների երեխաներին։ Բոլոր տեղերը բաժանվում էին որբերի միջև, պետական պաշտոնյաների երեխաներից բացի, եթե առկա էին լինում թափուր տեղեր, ինստիտուտում վարձավճարով ընդգրկվում էին նաև թոշակառուները։ Ուսանողների թիվը անընդհատ ավելանում էր. եթե առաջին ընդունելությունը բաղկացած էր 80-90 ուսանողից, ապա 1850 թվականին հաշվառված էին 150 պետական աջակցության ուսանող և 70 թոշակառու, իսկ 1917 թվականին ինստիտուտում սովորում էին 158 աղջիկներ՝ 84 անվճար, 40 պետական կրթաթոշակառու, 11 ռազմական կրթաթոշակառու, 3 անվճար գեորգիևյան կրթաթոշակակիրներ՝ 3, էքստեռն ուսանողներ (աղքատ աշխատողների հարազատներ) - 8 ... Ինստիտուտում ընդգրկված աղջիկները բաժանվել են երկու դասի, ավագը՝ 13-14 տարեկաններ, կրտսերը՝ 11-12 տարեկաններ։ Երեք տարի անց կրտսեր դասից տեղափոխվում էին ավագ դաս[1]։ Ավարտած և առավել աչքի ընկած հնգյակից հետագայում ընտրվում էին երեք աշակերտուհիներ, որոնց թողնում էին ինստիտուտում բարձրակարգ տիկնանց հատուկ պեպիներական դասարանում սովորելու համար[2]։ Այս դասարանի շրջանավարտները դասավանդում էին գիմնազիաներում և երկամյա դպրոցներում։ Մանկավարժականից բացի, 1812 թվականից երկար ժամանակ գործում էր հատուկ դասարան, որտեղ դասավանդվում էր ֆրանսիական գրականություն, պատմություն, աշխարհագրություն, դիցաբանություն և ֆիզիկա։
Ալեքսանդրովյան ինստիտուտի վարչական և մանկավարժական հաստիքները բաղկացած էին տեսուչից, պետից, նրա օգնականից, դասային տիկնանցից, դասարանային տեսուչից, ուսուցիչներից, տարրական դասարանների ուսուցիչներից, սպասարկող անձնակազմից (եկեղեցում, գրասենյակներում, հիվանդանոցում, «տնտեսությունում» և ոստիկանությունում)։ Տարբեր ժամանակաշրջանում դասարանային տեսուչներն էին եղել Մոսկվայի համալսարանի պրոֆեսոր Լև Ցվետաևը (1805-1827) և Միխայիլ Կատկովը (1901-1905)։ Այստեղ Ֆրանսիական բանահյուսություն էր դասավանդում Ֆեոդոր Կուրտեները։
1898-1914 թվականներին ուսումնական մասը համակարգում էր պատվավոր խնամակալ Ալեքսանդր Պուշկինը։
Սկզբում դպրոցը տեղակայված էր Ալեքսանդր Գլեբովի նախկին տանը (1803 թվականից` բժշկական գրասենյակի տուն) Կուդրինսկայա հրապարակի հարևանությամբ, 1812 թվականից՝ Նովայա Բոժեդոմսկայա փողոցում գտնվող շենքում, որը 1809-1811 թվականներին Իվան Ժիլյարդին կառուցել էր «Այրիների տան» համար։
Ղեկավարներ
խմբագրել- Վեսելկինա Մելիտինա (Մաթիլդա) Վալերիանովա (մինչև 1909 թվականը)[3],
- Օլգա Վեսյոլկինա Միխայլովնա (1909-1918 թվականներ)[3]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ До реформы 1861 года все воспитанницы в течение шести лет жили безвыездно в учебном заведении.
- ↑ Он был упразднен учебной реформой 1861 года, но через 37 лет вновь открыт.
- ↑ 3,0 3,1 Неуймин Н. Б., Потемкина О. Н. Ольга Веселкина — «Свердловская фрейлина»? // Пятнадцатые Романовские чтения: всероссийская научно-практическая конференция (Екатеринбург — Алапаевск, 16—17 июля 2015 г.): материалы. — Екатеринбург: Квадрат, 2015. — С. 225—226.
Գրականություն
խմբագրել- Московский Александровский институт. 1805—1905 гг.։ [История возникновения Ин-та и его деятельность]. — М.։ тип. Г. Лисснера и Д. Собко, 1905. — VIII, 223 с.