Մարդու իրավունքների հարցերով հատուկ զեկուցող Իրանում
Մարդու իրավունքների հարցերով հատուկ զեկուցող Իրանում (անգլ.՝ United Nations Special Rapporteur on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran), ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցող, որի մանդատը Իրանում մարդու իրավունքների խախտումների դիտարկումն ու հետաքննությունն է։ Ներկայիս հատուկ զեկուցողը Ջավաիդ Ռեհմանն է։ Նա Իրանում վեցերորդ հատուկ զեկուցողն է՝ հաջորդելով Անդրես Ագիլարին (1984-1986), Ռեյնալդո Գալինդո Պոհլին (1986-1995), Մորիս Կոպիտորնին (1995-2002)[1][2], Ահմեդ Շահիդին (2011-2016) )[3] և Ասմա Ջահանգիրին (2016–2018)[4]։
Պաշտոնավարում խմբագրել
Անդրես Ագիլար (1984-1986) խմբագրել
1984 թվականին ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների հանձնաժողովը (UNCHR) վենեսուելացի Անդերս Ագիլարին նշանակեց Իրանում իր հատուկ ներկայացուցիչ մարդու իրավունքների ոլորտում։ Իրանը հրաժարվեց համագործակցել նրա հետ, և նա «ի վերջո հրաժարական տվեց՝ չկարողանալով համոզել իրանցի պաշտոնյաներին որևէ կերպ համագործակցել իր հետ[2][5]։
Ռեյնալդո Գալինդո Պոհլ (1986-1995) խմբագրել
Գալինդո Պոհլը ականավոր դիվանագետ և իրավաբանության պրոֆեսոր է Էլ Սալվադորից[6] և ծառայել է որպես հատուկ ներկայացուցիչ 1986 թվականից մինչև 1995 թվականը[2]։ Նա երեք անգամ այցելել է Իրան 1990-1992 թվականներին, բայց երրորդ այցից հետո նրան արգելեցին այցելել Իրան[7]։
Մորիս Կոպիտորն (1995-2002) խմբագրել
Գալինդո Պոհլի պաշտոնաթողությունից հետո ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների հանձնաժողովը որպես Հատուկ զեկուցող նշանակեց կանադացի փաստաբան[8] Մորիս Կոպիտորնին[9]։ 2002 թվականի ապրիլի 22-ին ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների հանձնաժողովը քվեարկեց, որ Հատուկ զեկուցողի մանդատի նոր թեկնածու չնշանակվի։ Այս որոշումը դատապարտել են Human Rights Watch (HRW)[10] և ԱՄՆ-ի Միջազգային կրոնական ազատությունների հանձնաժողովը (USCIRF)[11]:
Ահմեդ Շահիդ (2011-2016) խմբագրել
2011 թվականի մարտին ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների խորհուրդը վերահաստատեց այդ մանդատը, որը ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների հանձնաժողովը դադարեցրել էր 2002 թվականին՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունում մարդու իրավունքների իրավիճակի հատուկ զեկուցողի վերաբերյալ[12]։ Ահմեդ Շահիդը 2011-2016 թվականներին պաշտոնավարել է որպես հատուկ զեկուցող[13]։ Նա շարունակեց պաշտոնավարել՝ դառնալով ՄԱԿ-ի Կրոնի կամ հավատքի ազատության հարցերով հատուկ զեկուցող[14]։ Ահմեդ Շահիդը երկու անգամ եղել է Մալդիվների արտաքին գործերի նախարար 2005-2007 և 2008-2010 թվականներին[15]։
Ասմա Ջահանգիր (2016-2018) խմբագրել
2016 թվականին Ասմա Ջահանգիրն ընտրվել է որպես Հատուկ զեկուցող։ Նա պակիստանյան ծագմամբ մարդու իրավունքների պաշտպան է և Պակիստանի Գերագույն դատարանների փաստաբանների ասոցիացիայի նախկին նախագահը։ 2018 թվականի փետրվարի 11-ին Լահորում Ասմա Ջահանգիրի մոտ սրտի կաթված է եղել, իսկ ավելի ուշ նա մահացել է հիվանդանոցում[16]։
Ջավաիդ Ռեհման (2018-) խմբագրել
2018 թվականի հուլիսի 7-ին Ջավաիդ Ռեհմանը նշանակվել է մարդու իրավունքների իրավիճակի վերաբերյալ ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցող Իրանի Իսլամական Հանրապետությունում։
Ցանկ խմբագրել
| # | Զեկուցող | Ազգություն | Տարիներ |
|---|---|---|---|
| 1 | Անդրես Ագիլար |  Վենեսուելա
|
1984-1986 |
| 2 | Ռեյնալդո Գալինդո Պոհլ |  Սալվադոր
|
1986-1995 |
| 3 | Մորիս Կոպիտորն |  Կանադա
|
1995-2002 |
| Չկա տվյալ | 2002-2011 | ||
| 4 | Ահմեդ Շահիդ |  Մալդիվներ
|
2011-2016 |
| 5 | Ասմա Ջահանգիր |  Պակիստան
|
2016-2018 |
| 6 | Ջավաիդ Ռեհման | Պակիստան
|
2018- |
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «New U.N. Human Rights Rapporteur for Iran». The Iran Primer. United States Institute of Peace. 2011 թ․ հունիսի 20.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Afshari, Reza (2011). Human Rights in Iran: The Abuse of Cultural Relativism. University of Pennsylvania Press. էջեր xvii–xviii.
- ↑ «Special Rapporteur on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran». Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights.
- ↑ «Appointment of Asma Jahangir | U.S. Virtual Embassy Iran». U.S. Virtual Embassy Iran (ամերիկյան անգլերեն). 2016 թ․ հոկտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Iran Agrees to UN Visit». IranWire. 2014 թ․ նոյեմբերի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ «UN investigator who revealed Iran's 'Baha'i Question' memorandum dies aged 93». Baha'i World News Service. 2012 թ․ հունվարի 10.
- ↑ «A History of United Nations Special Representatives and Rapporteurs in Iran». Iran Human Rights Documentation Center. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ «UN criticises Iran's human rights». BBC. 2000 թ․ հոկտեմբերի 18.
- ↑ «Situation of human rights in the Islamic Republic of Iran» (PDF). United Nations. 1995 թ․ հոկտեմբերի 20. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ «Iran: U.N. Fails to Condemn Rights Abuses». HRW. 2002 թ․ ապրիլի 22.
- ↑ «Commission Deplores Unwarranted Rejection of UNCHR Resolution on Iran». USCIRF. 2002 թ․ ապրիլի 24.
- ↑ «Special Rapporteur on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran». UN Office of the High Commissioner for Human Rights. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 27-ին.
- ↑ «Human rights in Iran are still atrocious: While Iran reopens to the West, repression still prevails at home». The Economist. 2016 թ․ մարտի 24. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 26-ին.
- ↑ «IHEU | UN appoints new Special Rapporteur on Freedom of Religion or Belief». iheu.org. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Special Rapporteur on Iran». www.ohchr.org. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
- ↑ Human rights icon Asma Jahangir passes away in Lahore Human rights icon Asma Jahangir passes away in Lahore