Մասնակից:Vmakenas/Ավազարկղ
Յաղագս սկզբանց Περὶ ἀρχῶν | |
|---|---|
| Հեղինակ | Որոգինես |
| Թեմա | աստվածաբանություն |
| Բնօրինակ լեզու | հին հունարեն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 220-230 թվականների միջակայքում |
Յաղագս սկզբանց (հուն․՝ Περὶ Ἀρχῶν; լատին․՝ De Principiis) քրիստոնյա գրող Որոգինեսի աստվածաբանական տրակտատն է։ Այն համարվում է քրիստոնեական աստվածաբանության առաջին համակարգված շարադրումը։ Այն ստեղծվել է 220-230 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում[1]:
Բացի կանոնավոր տեքստերը, Որոգինեսը հղում է արել նաև պարականոն գրքերի. «Գործք Պաւղոսի», Հերմասի «Հովիվը», «Մովսէսի յամբարձումը», «Թուղթ Բառնաբասի»:
Երբ Որոգինեսը մոտ քառասունհինգ տարեկան էր, նա ընդհատել է սուրբ գրությունների մեկնության իր խոստումնալից ծրագիրը՝ գրելով «Յաղագս սկզբանց»-ը: Այդ աշխատության մեջ նա ներկայացրել է քրիստոնեական ուսմունքների միասնական քննարկում, որպեսզի իր ընթերցողները կարողանան ավելի խորությամբ ուսումնասիրել եկեղեցու հավատքի կանոնը և տարբերակել սուրբ գրությունների հակասական մեկնաբանությունները, որոնք առատ էին Ալեքսանդրիայում 220-ականների վերջին: Այդ տրակտատն ավարտելուց հետո Որոգինեսը վերսկսել է Աստվածաշնչի իր ուսումնասիրությունը՝ հավանաբար դիտարկելով «Յաղագս սկզբանց»-ը որպես, գուցե և անհրաժեշտ, բայց շեղում սուրբ գրությունների մեկնաբանության իր ավելի խոշոր ծրագրից[2]:
Ստեղծման պատմություն
խմբագրել«Յաղագս սկզբանց»-ի ստեղծումը, հավանաբար, դարձել է վեճի պատճառ Որոգինեսի և Դեմիտրիոս Աղեքսանդրիացի եպիսկոպոսի միջև, ինչի պատճառով` Որոգինեսն ստիպված է եղել լքել Ալեքսանդրիան և հաստատվել Ծովեզրյա Կեսարիայում[3]: «Յաղագս սկզբանց»-ի բնօրինակը չի պահպանվել, սակայն դրա որոշ պատառիկներ պահպանվել են Որոգինեսի մեկ այլ աշխատության «Բարեսիրության» մեջ, ինչպես նաև` Հուստինիանոսի էդիկտներում[4]:
Տրակտատի լատիներեն թարգմանությունը կատարել է Ռուփինոս Աքվիլեացին` 397 թվականին: Այն ստեղծվել է որոգինական առաջին վեճի ընթացքում, որտեղ Ռուփինոսը որոգինիստների կողմից էր, հետևաբար` ավելի հակված էր Որոգինեսի գաղափարներին ավելի գաղափարներն ավելի ուղղափառ հնչեղություն տալ[5]: Նույն ժամանակաշրջանում, Որոգինեսի աշխատության լատիներեն մեկ այլ թարգմանություն է կատարել Ռուփինոսի ընդդիմախոս Հիերոնիմոս Ստրիդոնցին: Հիերոնիմոսը պնդում էր, որ այդ թարգմանությունն ավելի բառացի է, սակայն այդ թարգմանությունից պահպանվել են սոսկ մեջբերումներ[6]:
Բովանդակություն
խմբագրելՈրիգինեսը ներածության մեջ մեկնել է աստվածաբանության բնույթը: Որիգինեսը կարծում էր, թե առաքյալներն իրենց գործերում հայտնել են միայն այն, ինչը համարել են կարևոր, այդ իսկ պատճառով` պարզաբանման կարիք ունեցող բազմաթիվ հարցեր են մնացել: Որիգենեսը դրանց շարքին էր դասում աստծո միակության, Սուրբ Երրորդության անձերի փոխհարաբերությունների, հարության, կամքի ազատության, հրեշտակների և այլ հարցեր[1]: Նախաբանին հաջորդում է չորս գիրք:
Գիրք առաջին
խմբագրելԱռաջին գրքի առաջին գլուխը նվիրված է աստծուն: Որիգինեսը համոզված էր, թե աստտված անմարմնական է: Երկրորդ գլուխը նվիրված է Քրիստոսին, ում նույնացնում է աստծո գերիմաստությանը: Երրորդ գլուխը նվիրված է Սուրբ Հոգուն:
Գիրք երկրորդ
խմբագրելԳիրք երրորդ
խմբագրելԳիրք չորրորդ
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 McGuckin, 2004
- ↑ Martens, Peter W. (2020). «The Modern Editions of Peri Archon». Journal of Early Christian Studies. 28 (2): 303–331. doi:10.1353/earl.2020.0023. ISSN 1086-3184.
- ↑ Crousel, Simonetti, 1978a, էջ 9
- ↑ Серёгин, 2015, էջ 45
- ↑ Heine, 2010
- ↑ Hart, David Bentley (2020). “On First Principles (review of John Behr's edition).” Journal of Orthodox Christian Studies, vol. 3, no. 1, pp. 103–07, https://doi.org/10.1353/joc.2020.0008.