Մասնակից:ArmSirius/Սևագրություն 3

Փախուստ «Ալկատրաս» բանտից, 1934-1963 թվականներին գործող ամերիկյան «Ալկատրաս» բանտից ամենահայտնի փախուստը, որը կատարվել է 1962 թվականի հունիսի 11-ին Ֆրենկ Մորիսի և եղբայրներ Ջոն և Քլարենս Էնգլինների կողմից։ Նրանց ոչ ոք չի բռնել, և դեռ հայտնի չէ թե ինչ է տեղի ունեցել նրանց հետ բանտից փախչելուց հետո։

Պաշտոնապես նրանց փախուստի մասին քրեական գործը բաց է մնում և կփակվի միայն այն ժամանակ, երբ երեքն էլ 100 տարեկան դառնան։

Փախուստի պատմությունն արտացոլված է Դոն Սիգելի «Փախուստ Ալկատրասից» (1979) գեղարվեստական ֆիլմում, որը հիմնված է գրող Ջ․ Քեմփբել Բրյուսի համանուն գրքի հիման վրա։ Ֆիլմում Ֆրենկ Մորիսի դերը խաղացել է Քլինթ Իսթվուդը։

«Ալկատրաս» բանտ

Հիմնական հոդված՝ Ալկատրաս

Общий вид тюрьмы «Алькатрас» и Сан-Франциско (2019)

Здание тюрьмы «Алькатрас»

Սան Ֆրանցիսկոյի ծոցում գտնվող Ալկատրաս կղզին բացվել է 1775 թվականին ։ 1848 թվականին Կալիֆոռնիայում ոսկու հայտնաբերումը հազարավոր նավեր բերեց Սան Ֆրանցիսկոյի ծոց՝ դրանով իսկ ստեղծելով փարոսի հրատապ անհրաժեշտություն: Առաջին փարոսը տեղադրվել և գործարկվել է Ալկատրասում 1853 թվականի ամռանը։ 1856 թվականին փարոսի վրա զանգ է տեղադրվել։

«Ոսկու տենդի» հետևանքով առաջացել է ծոցը պաշտպանելու անհրաժեշտություն։ 1850 թվականին ԱՄՆ նախագահի հրամանագրով կղզում սկսվեց ամրոցի շինարարությունը, որտեղ տեղադրվեցին ավելի քան 110 հեռահար զենքեր։ 1861 թվականից Ալկատրասը օգտագործվել է որպես ռազմական բանտ։ 1909 թվականին կղզում սկսվեց բանտի շինարարությունը, և բանակը քանդեց Ալկատրասի առաջին փարոսը՝ թողնելով միայն հիմքը։ Երկրորդ փարոսը տեղադրվել է բանտի շենքի կողքին 1909 թվականի դեկտեմբերի 1-ին։ 1912 թվականին բանտարկյալների համար նոր շենք է կառուցվել։ 1963 թվականին փարոսը ձևափոխվեց և դարձավ ավտոմատ և ինքնավար, և այն այլևս կարիք չուներ 24-ժամյա սպասարկման:

Մեծ ճգնաժամի ընթացքում (1920-ականների վերջ-1930-ականների կեսեր) հանցագործության մակարդակը մեծապես աճեց և սկսվեց կազմակերպված հանցավորության դարաշրջանը: Խոշոր մաֆիոզ ընտանիքները և առանձին ավազակախմբերը պատերազմ էին մղում ազդեցության ոլորտների համար, որոնց զոհերը հաճախ դառնում էին խաղաղ քաղաքացիներ և կարգուկանոնի սպասավորներ։ Գանգստերները վերահսկում էին իշխանությունը քաղաքներում, շատ պաշտոնյաներ կաշառք էին ստանում և աչք փակում կատարված հանցագործությունների վրա։

Ի պատասխան գանգստերների հանցագործությունների, կառավարությունը որոշեց վերաբացել Ալկատրասը, բայց արդեն որպես դաշնային բանտ: «Ալկատրաս» բանտը բավարարում էր հիմնական պահանջները՝ վտանգավոր հանցագործներին հասարակությունից հեռու տեղավորելու և մնացած հանցագործներին վախեցնելու համար, որոնք դեռ ազատության մեջ էին։ Բանտերի դաշնային բյուրոյի ղեկավար Սանֆորդ Բեյթսը և ԱՄՆ գլխավոր դատախազ Հոմեր Քամինգսը բանտի վերակառուցման նախագիծ են նախաձեռնել: Դրա համար հրավիրվել էր Ռոբերտ Բերջը, այն ժամանակ անվտանգության ոլորտի լավագույն փորձագետներից մեկը, որը պետք է վերանախագծեր բանտը։ Վերակառուցման ժամանակ անձեռնմխելի է մնացել միայն հիմքը, իսկ շենքն ամբողջությամբ վերակառուցվել է։ 1934 թվականից Ալկատրասը դարձավ դաշնային բանտ։

Ալկատրաս կղզին գտնվում է ծոցի մեջտեղում՝ ափից 1,8 կմ հեռավորության վրա։ Սառցե ջուրը և ծովածոցի ուժեղ ծովային հոսանքները ապահովում էին կղզու բնական մեկուսացումը։ Նավակներին և այլ նավերին արգելվել է խարսխվել կղզուց 200 մետր հեռավորության վրա։ Դրսում բանտի շենքը շրջապատված էր փշալարերով, ցանկապատերով և դիտաշտարակներով։ Յուրաքանչյուր երեք բանտարկյալներին բաժին էր ընկնում մեկական վերակացու։ Ալկատրասը ԱՄՆ-ի ամենապաշտպանված դաշնային բանտն էր, և դրանից փախուստն անհնար էր համարվում։ Այս դաշնային բանտի գրեթե 30-ամյա պատմության ընթացքում միայն 36 մարդ է փորձել փախչել դրանից։ Պաշտոնապես այդ փախուստներից ոչ մեկը չի հաջողվել, և նրանց մասնակիցների մեծ մասը կամ գերեվարվել և վերադարձվել է խցեր, կամ գնդակահարվել:

Փախստականներ

Փախուստը պատրաստել են երեք հանցագործներ՝ Ֆրենկ Մորիսը և եղբայրներ Ջոն և Քլարենս Էնգլինները։

Ֆրենկ Լի Մորիսը (անգլ.՝ Frank Lee Morris, ծնվել է 1926 թվականի սեպտեմբերի 1-ին Վաշինգտոնում), եղել է որբ և մանկությունը անցել է որբանոցներում։ Նա բազմիցս հայտնվել է մանկահասակ հանցագործների համար նախատեսված ուղղիչ հիմնարկներում։ Առաջին խոշոր հանցագործությունը կատարել է 13 տարեկանում։ Միևնույն ժամանակ, նա խելացի էր և IQ թեստի բարձր ցուցանիշներ ուներ (նրա IQ-ն 133 էր): Ավելի հասուն տարիքում բռնվել է թմրանյութեր պահելու և զինված հարձակումների պատճառով։ Գտնվելով անազատության մեջ՝ բազմիցս փորձել է փախուստի դիմել։ 1960 թվականի հունվարի 18-ին, 33 տարեկան հասակում, տեղափոխվել է Ալկատրաս բանտ, որտեղ դարձել է AZ1441 բանտարկյալ։ Այդ ժամանակ նա ուներ փախուստի հմուտ վարպետի համբավ։

Եղբայրներ Ջոն Ուիլյամ Էնգլին (անգլ.՝ John William Anglin, ծնվել է 1930 թվականի մայիսի 2-ին) և Քլարենս Էնգլին (անգլ.՝ Clarence Anglin, ծնվել է 1931 թվականի մայիսի 11-ին), երկուսն էլ ծնվել են Դոնալսոնվիլում որոնցից մեկն ավարտել է դպրոցի 3-րդ դասարանը, իսկ երկրորդը՝ 5-ը, կատարել են փողերի գողություն, մեքենաների գողություններ, հարձակումներ ձեռնարկությունների և մասնավոր տների վրա։ Բանտարկության մեջ գտնվելու ընթացքում նրանք փախուստի մի քանի փորձ են կատարել, այդ թվում՝ Լևենվորթի (Կանզաս) դաշնային բանտից: Ջոն Էնգլինը Ալկատրաս է տեղափոխվել 1960 թվականի հոկտեմբերի 24-ին 30 տարեկան հասակում (բանտարկյալ AZ1476), իսկ Քլարենս Էնգլինը՝ 1961 թվականի հունվարի 10-ին 29 տարեկան հասակում (բանտարկյալ AZ1485):

Չորրորդ մարդը, որը մասնակցել է փախուստի նախապատրաստմանը, Ալեն Ուեսթն էր (անգլ.՝ Allen West, ծնվել է 1929 թվականի մարտի 25-ին Նյու Յորքում)։ «Ալկատրաս» տեղափոխվելուց առաջ ավելի քան 20 անգամ ձերբակալվել է։ 1955 թվականին Ատլանտայում մեքենա գողանալու համար բանտ է նստել, այնուհետև տեղափոխվել Ֆլորիդա նահանգի բանտ, որտեղից 1957 թվականին փախուստի փորձից հետո 28 տարեկանում տեղափոխվել է Ալկատրաս բանտ և դարձել AZ1335 բանտարկյալ։

• 
  Ֆրենկ Մորիս
• 
  Ջոն Էնգլին
• 
  Կլարենս Էնգլին
• 
  Ալեն Ուեսթ

Փախուստ

Неохраняемый служебный тоннель за камерами заключённых

Тюремная камера одного из беглецов

Муляжная голова Фрэнка Морриса

«Բ» բլոկի վերևում գտնվող տանիքում օդափոխության հին համակարգը լցված չէր բետոնով, ինչպես մյուս բլոկները: Դավադիրները որոշեցին այս օդափոխության միջով մտնել տանիք։ Նրանց հայտնի է եղել, որ իրենց խցերի պատից այն կողմ անցել է մոտ մեկ մետր լայնությամբ հին ծառայողական թունել։ Յուրաքանչյուր խցիկից այս թունելը տանում էր լվացարանի տակ գտնվող 10x20 սանտիմետր տրամագծով օդափոխիչ: Բանտարկյալները սկսեցին փախուստի գործիքներ ձեռք բերել։ Նրանց հիմնականում օգնում էին բանտի աշխատողները, որոնք գործիքներ ունեին՝ խոհանոցի և լվացքատան աշխատողներ, էլեկտրիկներ, օժանդակ աշխատողներ։ Փախստականները գործիք են պատրաստել մետաղական գդալից, որը զոդվել է արծաթով տասը ցենտանոց մետաղադրամից, փոշեկուլից գողացված շարժիչով։ Գրեթե մեկ տարի դավադիրները այս գայլիկոնով փորեցին խոնավությունից վնասված բետոնի պատը իրենց խցիկների օդափոխման դիտահորի շուրջ: Աշխատանքից առաջացած աղմուկը նրանք խլացնում էին բանտարկյալներին թույլատրվող շաբաթական մեկ ժամյա երաժշտությամբ։ Նաև բանտարկյալները ճաշարանից վերցված գդալներով ընդլայնեցին արրված անցքը։ Որպեսզի ոչ ոք չնկատի պատի վնասը, հանցագործները փակել են անցքը կեղծ վանդակաճաղով, որը հմտորեն պատրաստված էր ստվարաթղթե թերթերից և ծխախոտի տուփերից: Լազի շուրջ տարածությունը փախստականները պատում էին մածուկով, որը պատրաստում էին հին թերթերից։

Параллельно с этой работой заговорщики добывали ветровки и прорезиненные плащи у других заключённых. На это у них ушло несколько месяцев. Заговорщики знали, что все, кто пытался бежать из тюрьмы вплавь, утонули. Из более чем 50 курток беглецы соорудили плот размером 2 на 4 метра. Также из курток заключённые изготовили спасательные жилеты. Весла к плоту были сделаны из фанеры.

Преступники тщательно готовились к побегу, они изучили график пересменок охраны и остальные детали. Заговорщики изготовили куклы из папье-маше, совпадающие по размерам с их телами. Из проволочного каркаса, штукатурки и мыла они изготовили три муляжа своих голов, раскрасив их красками телесного цвета и наклеив настоящие волосы, собранные в тюремной парикмахерской.

Заговорщики решили бежать в ночь с 10 на 11 июня 1962 года. Однако в этот день Аллен Уэст не смог вовремя выбраться из камеры, и остальные бежали без него. Вечером 10 июня 1962 года Фрэнк Моррис и братья Джон и Кларенс Энглины положили на свои койки куклы, накрыв их одеялами и поместив на подушки муляжи голов. После этого они пролезли через дыру в стене и заложили её изнутри кирпичами. Затем Моррис и Энглины разогнули прутья, защищающие вентилятор решётки, выбрались на крышу и спустились к воде по водосточной трубе. Выйдя к берегу, беглецы надули плот с помощью концертины (маленькой гармоники) и примерно в 22:00 отплыли от берега. Все трое беглецов так и не были найдены.

Последующие события

Утром, примерно через 8 часов после побега, один из надзирателей, заметив, что Моррис не поднимается с койки, похлопал его «голову» по щеке, чтобы разбудить. Увидев, что «голова» лежит отдельно от остального тела, надзиратель отскочил с криком: «Боже, ему отрезали голову!». Была поднята тревога, и через несколько часов агенты ФБР стали прочёсывать берег острова и воды залива. Им помогали береговая охрана, военные и местная полиция. Однако никаких следов беглецов найдено не было. Обыск камер сбежавших позволил понять, как им удалось сбежать.

Через 2 дня после побега недалеко от Острова Ангела был найден водонепроницаемый пакет, в котором были газетные вырезки, телефонная книга, деньги и семейные фотографии, принадлежавшие одному из братьев Энглинов; также был обнаружен самодельный спасательный жилет с заметными следами зубов у клапана, что дало возможность думать, что зажим не был герметичным, и пловцу труднее было держаться на поверхности воды.

Аллен Уэст, которому не удалось сбежать вместе с остальными, дал несколько интервью журналистам. Вероятно, между ним и тюремными властями была заключена некая сделка, так как он предоставил полную информацию о плане побега, и ему не была вменена попытка побега из Алькатраса. По словам Уэста, беглецы собирались совершить неожиданный ход, переплыть на остров Ангела в 3 километрах к северу от Алькатраса, а потом перебраться на большую землю и угнать автомобиль. Если бы сбежавшие поплыли к острову Ангела, им пришлось бы бороться с течением, которое было в 2 раза сильнее, чем если бы они плыли на юг. Сообщений об угнанных автомобилях в полицию не поступало. Также никогда не поступало никаких сообщений о новых преступлениях беглецов.

В феврале 1963 года Аллен Уэст был переведён в федеральную тюрьму на материке, где и дожидался окончания своего тюремного срока. 21 марта 1963 года тюрьма «Алькатрас» была закрыта из-за слишком больших расходов на содержание заключённых, так как всё необходимое приходилось доставлять на маленький остров с материка.

17 июля 1962 года моряки норвежского грузового судна «SS Norefjell», выходящего из залива, заметили в воде тело человека, плавающее в 20 милях к северо-западу от моста Золотые Ворота. Они сообщили, что тело плавало в воде лицом вниз и на нём были штаны светло-синего цвета и матросский бушлат. По описанию это совпадало с формой узников Алькатраса. Согласно данным ФБР, в это время не было других лиц, пропавших без вести или утонувших, которые были бы одеты в подобную одежду.

Примерно через 7 месяцев после сообщения моряков на мысе Поинт Рейс было обнаружено тело мужчины. На севере этот мыс огибают многие океанические течения, а значит, тело одного из беглецов вполне могло быть вынесено туда. Найденное тело было исследовано патологоанатомами. При первом осмотре ими была зафиксирована длина костей и их состояние. Согласно измерениям, рост этого человека составлял 171 сантиметр, такого же роста был Фрэнк Моррис. Найденное тело было похоронено на местном кладбище, однако после эксгумации анализ ДНК показал, что тело принадлежит не Фрэнку Моррису.

Официально Моррис и братья Энглины числятся пропавшими без вести. Ордера на их арест истекут лишь после того, как им исполнится по 100 лет, и до этого времени розыск беглецов тюрьмы «Алькатрас» формально продолжается. По одной из версий, беглецы погибли, не доплыв до берега. В пользу этой версии говорит то, что температура воды в заливе Сан-Франциско в тот момент была около 10°. В таких условиях организм переохлаждается уже через 20 минут, а тюремщики Алькатраса намеренно подавали в душевые горячую воду, чтобы тела заключённых не привыкали к холодной водеԿաղապար:Нет АИ.

В пользу версии об успешном побеге говорит то, что братья Энглины были родом из болотистой Флориды, где лес затапливается морем во время приливов. Поэтому они знали, как строить плоты, управляться с течением, да и сами были хорошими пловцами. Кроме того, мама Энглинов в течение нескольких лет после побега получала в подарок цветы от неизвестного. В 1973 году мама братьев умерла, и, согласно сообщению, её похороны посетили двое мужчин, переодетых в женщин. Согласно другому сообщению, братьев Энглинов видели в доме их дальнего родственника. По словам историка Алькатраса Фрэнка Хинея, говорившего с родственниками Энглинов, они утверждают, что получили открытку из Южной Америки, подписанную обоими братьями, но о Фрэнке Моррисе они ничего не знают.

Также одному из исследователей побега из Алькатраса Артуру Родерику пришло письмо, автор которого утверждал, что его родственник на микроавтобусе встретил братьев Энглинов на побережье залива Сан-Франциско, и они заплатили ему, чтобы он довёз их до Сиэтла. Однако водитель, увидев, что у них есть деньги, решил ограбить их и убить. Он довёз братьев до парка в пригороде Сиэтла, остановился, вышел, открыл заднюю дверь и застрелил обоих братьев, а тела закопал тут же в парке. Однако раскопки в точно указанном месте не принесли никаких результатов.

До 1979 года розыском беглецов занималось ФБР, а потом бюро передало нераскрытое дело о побеге Службе маршалов США (подразделение министерства юстиции). С 2003 года поиском беглецов Алькатраса занимается сотрудник этого ведомства Майкл Дайк (անգլ.՝ Michael Dyke). Он полагает, что преступникам удалось спастись, доказательством чего являются почти 250 косвенных улик. Очередные свидетельства спасения беглецов Майкл Дайк получает чуть ли не ежемесячно.

Согласно официальной версии, плот беглецов не был найден. Однако Майкл Дайк обнаружил телетайп ФБР от 12 июня 1962 года, в котором говорилось о том, что плот беглецов был найден на острове Ангела. 13 июня того же года аналогичное заявление было сделано в меморандуме правительства США, в котором также было сказано, что на острове Ангела были найдены следы от плота, уходящие вглубь острова. Также там было сказано, что на следующий день после побега полицейские участки в районе залива Сан-Франциско занимались поисками украденного автомобиля. По сообщению, трое мужчин заставили водителя съехать на обочину и угнали его автомобиль. Заявление о преступлении потерпевший сделал в патрульной службе города Стоктон.

Մշակույթում

1979 թվականին այս փախուստի հիման վրա նկարահանվել է «Փախուստ Ալկատրասից» ֆիլմը։ Ֆրենկ Մորիսի դերը դրանում խաղացել է Քլինթ Իսթվուդը։ 1993 թվականին Red & White Fleet ընկերությունը 1 000 000 դոլար մրցանակ է նշանակել Ալկատրասից փախուստի մասնակիցներին բռնելու համար։ Այս ընկերությունը լաստանավային փոխադրումների օպերատոր է դեպի հայտնի բանտ կղզի:

2003 թվականին Ջեյմի Հայնեմանը և Ադամ Սևիջը՝ Սան Ֆրանցիսկոյում լույս տեսնող «Discovery Channel» հեռուստաալիքի «Լեգենդների կործանիչները» հեռուստասերիալի համահեղինակները, փորձեցին պարզել, թե հնարավոր էր արդյոք, որ փախածները ողջ մնան։ Լաստանավի կառուցման համար օգտագործելով նույն նյութերը, ինչ 1962 թվականին, նրանք կառուցեցին լաստը 30 ռետինե թիկնոցներից և նրբատախտակից թիակներ պատրաստեցին (ենթադրաբար, իրական փախստականները նույնպես օգտվել էին նույն նյութից): Հայնեմանը և Սևիջը տրամաբանորեն ենթադրում էին, որ քանի որ փախստականները բավական խելք ունեին նման փախուստ պլանավորելու համար, ապա, ամենայն հավանականությամբ, նրանք խելք ունեին փախչելիս օգտագործել հոսանքը որպես օգնական, ինչը նշանակում է, որ նրանք նավարկեցին ոչ թե Հրեշտակի կղզի, ինչպես կարծում է ոստիկանությունը, և որի մասին նրանք, հավանաբար, մոլորության մեջ գցելու համար, խոսեցին փախուստի չորրորդ մասնակցի մասին, այլ դեպի Մարին հրվանդանի հյուսիսային կողմը կամ Ոսկե դարպասի կամուրջը: Հայնեմանը և Սևիջը սպասեցին նմանատիպ եղանակային պայմանների և հոսանքի ուղղության, որը բնորոշ էր տարվա այն եղանակին, երբ բանտարկյալները փախան:

Երրորդ բանտարկյալի դերում նկարահանող խմբի մեկ այլ անդամ Ուիլ Էբոթն էր (անգլ.՝ Will Abbott)։

«Բադերի պատմություններ» մուլտսերիալի 1-ին եթերաշրջանի 24-րդ սերիան կնկնորինակում է ալկատրասի իրադարձությունները՝ «Ակվատրասի բանտարկյալը» (բնօրինակում՝ «Aquatraz Duckman») կոչվող շարքում։

Էնգլինների նամակը և լուսանկարը

2012 թվականի հունիսին փախուստի դիմածների հարազատները նշեցին Ալկատրաս կղզու բանտից իրենց հայտնի փախուստի 50-ամյակը: Էնգլին եղբայրների քույրը՝ 76-ամյա Մերի Վիդները, այցելել է «Ալկատրաս» բանտ, որն այժմ վերածվել է թանգարանի։

2013 թվականին ՀԴԲ-ն ստացել է անանուն նամակ, որը, իբր, գրել է Ջոն Էնգլինը։ Այն պնդում է, որ Ֆրենկ Մորիսը մահացել է 2008 թվականին, իսկ նրա գերեզմանը գտնվում է Ալեքսանդրիայում այլ անունով, իսկ Քլարենս Էնգլինը մահացել է 2011 թվականին։ Իբր գրել է, որ ինքը քաղցկեղ ունի և կցանկանար գործարք կնքել ՀԴԲ-ի հետ՝ 1 տարի նստել բժշկական օգնության դիմաց։ ՀԴԲ-ն, սակայն, Էնգլինի հեղինակությունն անհամոզիչ է համարել։

2020 թվականի հունվարի 19-ին թղթակից Ահարոն Ռոգանը իռլանդական «The Irish Business Post» թերթի էջերում հայտնել է, որ դեմքի տեսողական ճանաչման ինքնուսուցման ծրագիրը, որը մշակվել է իռլանդական «Identv» ընկերության կողմից, տվյալների զանգվածի մշակման ժամանակ հայտնաբերել է լուսանկար, որն արվել է Բրազիլիայում 1975 թվականին ՝ Ֆրենկ Մորիսի և Էնգլին եղբայրների փախուստից 13 տարի անց։ Լուսանկարում պատկերված էին արևային ակնոցներով երկու տղամարդիկ, որոնց համակարգը նույնականացրեց 99,7 % հավանականությամբ՝ որպես Ջոն և Քլարենս Էնգլիններ։

Գրականություն

• «FBI Investigation File 76-26295». Federal Bureau of Investigation. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019-01-12-ին. Վերցված է 2019-03-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
• Zimmerman, Keith; Zimmerman, Kent; Jamie Hyneman; Adam Savage; Rees, Peter^[en] Mythbusters: The Explosive Truth Behind 30 of the Most Perplexing Urban Legends of All Time. — Simon & Schuster, 2005. — ISBN 978-1-4169-0929-3
• 'Escape from Alcatraz' in Fascinating Footnotes from History. by Կաղապար:Нп3 (published as When Hitler Took Cocaine and Lenin Lost His Brain. in US)