Մասնակից:Լուսինե77/Ավազարկղ
| Լուսինե77/Ավազարկղ |
|---|
Ացետիլցիստեին (անգլ.՝ Acetylcysteine), հայտնի է ինչպես N-ացետիլցիստեին։Օգտագործվում է պարացետամոլի (ացետամինոֆեն) բարձր դոզաների բուժման համար։ Հանդիսանում է հակահազային պրեպարատ,օգտագործվում է թոքային հիվանդությունների ժամանակ իջեցնում է խտացված խորխի մածուցիկությունը[1]։Այն կարող է ընդունվել որպես ներերակային, դուրս է գրվում թշշացող հաբերի և փոշու տեսքով։Որոշ մարդիկ օգտագործում են նաև որպես դիետիկ հավելում[2][3]։
Ընդհանուր կողմնակի երևույթներն են՝ սրտխառնոց և փսխում, մաշկը երբեմն դառնում է դյուրագռգիռ, կարող է առաջանալ քոր և կարմրություն, հնարավոր է նաև անաֆիլաքսիայի ոչ իմունային տեսակ։Պարզվել է, որ հղիության ընթացքում անվտանգ է[4]։ Պարացետամոլի գերդոզավորման ժամանակ այն աշխատում է հետևյալ կերպ՝ բարձրացնում է գլուտաթիոնի մակարդակը ( հակաօքսիդանտ է և կարող է չեզոքացնել պարացետամոլի թունավոր խտանյութերը)[5]։
Երբ ներարկում են, այն հանդես է գալիս որպես լոձաթաղանթ՝ նվազեցնելով լորձի խտությունը։
Ացետիլցիստեինը սկզբնկապես հայնտաբերվել է 1960 թվականին , բայց սկսել է օգտագործվել 1968 թվականին[6]։Այն Առողջապահության Համաշխարհային կազմակերպության հիմնական դեղերի ցանկում է՝ որտեղ անհաժեշտ են ամենաարդյունավետ և անվտանգ դեղամիջոցները[7]։ Այն հասանելի է, որպես ջեներիկ դեղորայք (անգլ.՝ generic drug)[8]. և շատ թանկ չէ[9]։
Կիրառություն խմբագրել
Պարացետամոլի գերդոզավորում խմբագրել
Ացետիլցիստեինի ներերակային և պերօռալ ընդունումը հասանելի է պարացետամոլի գերդոզավորման ժամանակ[10]։Երբ պարացետամոլը ընդունվում է բարձր դոզաներով՝ մարմնի մեջ կուտակվում է N-acetyl-p-benzoquinone (NAPQI) փոքր մետաբոլիտը։Այն սովորաբար համակցվում է գլյուտաթիոնի կողմից,սակայն ավելցուկի դեպքում, մարմնի գլյուտատոինի պաշարները չեն բավարարում թունավոր նոպաների ժամանակ։Այս մետաբոլիտը ազատ է արձակում բջիջները հիմնական բջիջներից, դրանով իսկ վնասելով լյարդի բջիջները , որը կարող է լուրջ խնդիրների պատճառ դառնալ, նույնիսկ կարող է հանգեցնել մահվան՝լյարդի անբավարարության հետևանքով։
Չնայած և ներերակային և պերօռալ ացետիլցիստեինը հավասարապես արդյունավետ են՝ պերօռալ նշանակումը մի փոքր թույլ արդյունավետ է, քանի որ այն պահանջում է բարձր դոզաներ։Տհաճ համը և հոտը հանդիսանում է ացետիլցիստեինի կողմնակի երևույթը։
Այնուամենայնիվ ներերակային ացետիլցիստեին ընդունած մարդկանց 3֊6 տոկոսը, որպես կողմնակի երևույթ նշում են անաֆիլաքսիային նման ալերգիկ ռեակցիա, ծայրահեղ դեպքում՝ շնչառական բարդություններ՝ բռոնխոսպազմ[11]:
Մուկոլիտիկ թերապիա խմբագրել
Ինհալացիոն ացետիլցիստեինը հանդիսանում է խորխաբեր։Այն արագ կերպով նոսրացնում է խորխը և դուրս է բերում թոքերից։Օգտագործվում է սուր և քրոնիկ բրոնխիտների, օբստրուկտիվ բրոնխիտի, թոքաբորբի, բրոնխիալ ասթմայի,ինչպես նաև միջին ականջի բորբոքումների ժամանակ(օտիտ)։
Երիկամային հիվանդություն խմբագրել
Որոշ հետազոտություններ ցույց են տվել,որ ացետիլցիստեինի առաջնահերթ նշանակումը նվազեցնում է ռենտգեն կոնտրաստ պատրաստուկներից առաջացրած երիկամային հիվանդությունները[12][13], մինչդեռ որոշ հետազոտություններ տվել են կասկածելի ազդեցություններ[14]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Acetylcysteine». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված է օրիգինալից 23 September 2015-ին. Վերցված է Aug 22, 2015-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Talbott, Shawn M. (2012). A Guide to Understanding Dietary Supplements (անգլերեն). Routledge. էջ 469. ISBN 9781136805707. Արխիվացված է օրիգինալից 8 September 2017-ին.
{{cite book}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Cysteine». University of Maryland Medical Center (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 1 July 2017-ին. Վերցված է 23 June 2017-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «AHFS20152» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Sadowska, Anna M; Verbraecken, J; Darquennes, K; De Backer, WA (December 2006). «Role of N-acetylcysteine in the management of COPD». International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease. 1 (4): 425–434. ISSN 1176-9106. PMC 2707813. PMID 18044098.
- ↑ Fischer, János; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-Based Drug Discovery. Weinheim: Wiley-VCH. էջ 544. ISBN 9783527607495. Արխիվացված է օրիգինալից 8 September 2017-ին.
{{cite book}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|name-list-format=ignored (|name-list-style=suggested) (օգնություն) - ↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. April 2015. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 13 December 2016-ին. Վերցված է 8 December 2016-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Access to Medicines» (անգլերեն). WHO. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-04-ին. Վերցված է 2014-09-09-ին.
- ↑ Baker, Emma (2014). Top 100 drugs : clinical pharmacology and practical prescribing. էջ Acetylcysteine. ISBN 9780702055157. Արխիվացված է օրիգինալից 8 September 2017-ին.
{{cite book}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|name-list-format=ignored (|name-list-style=suggested) (օգնություն) - ↑ Green JL, Heard KJ, Reynolds KM, Albert D (May 2013). «Oral and Intravenous Acetylcysteine for Treatment of Acetaminophen Toxicity: A Systematic Review and Meta-analysis». The Western Journal of Emergency Medicine. 14 (3): 218–26. doi:10.5811/westjem.2012.4.6885. PMC 3656701. PMID 23687539.
- ↑ АЦЦ для детей. Инструкция по применению
- ↑ Wang, N; Qian, P; Kumar, S; Yan, TD; Phan, K (15 April 2016). «The effect of N-acetylcysteine on the incidence of contrast-induced kidney injury: A systematic review and trial sequential analysis». International journal of cardiology. 209: 319–27. doi:10.1016/j.ijcard.2016.02.083. PMID 26922293.
- ↑ Su, X; Xie, X; Liu, L; Lv, J; Song, F; Perkovic, V; Zhang, H (January 2017). «Comparative Effectiveness of 12 Treatment Strategies for Preventing Contrast-Induced Acute Kidney Injury: A Systematic Review and Bayesian Network Meta-analysis». American journal of kidney diseases : the official journal of the National Kidney Foundation. 69 (1): 69–77. doi:10.1053/j.ajkd.2016.07.033. PMID 27707552.
- ↑ Chalikias, G; Drosos, I; Tziakas, DN (October 2016). «Prevention of Contrast-Induced Acute Kidney Injury: an Update». Cardiovascular drugs and therapy. 30 (5): 515–524. doi:10.1007/s10557-016-6683-0. PMID 27541275.