Ձելկովա բոխիատերև

բույսերի տեսակ

Ձելկովա բոխիատերև (լատին․՝ Zelkova carpinifolia), թեղազգիներ ընտանիքի ձելկովա ցեղի բույս։

Ձելկովա բոխիատերև
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր
Կարգ Եղինջածաղկավորներ
Ընտանիք Թեղազգիներ
Ցեղ Ձելկովա
Տեսակ Ձելկովա բոխիատերև
Լատիներեն անվանում
Zelkova carpinifolia
Հատուկ պահպանություն
Խոցելի տեսակ
Խոցելի տեսակ
IUCN 3.1 Vulnerable : ???

Նկարագրություն

խմբագրել

Հզոր, ճյուղատարած ծառ է՝ 25—30 մ բարձրությամբ և մինչև 2,0 մ բնի տրամագծով։ Խիտ տնկարկներում բունը ուղիղ է, սլացիկ, ճյուղերից ազատ։ Ազատության մեջ առաջացնում է ուժեղ ճյուղավորված հզոր, լայն գլանաձև սաղարթ, կլորավուն գագաթով։ Բնի և բազմամյա ճյուղերի կեղևը մոխրագորշավուն է։ Ընձյուղները կարմրագորշավուն են, մազմզուկապատ։ Բողբոջները երկարավուն-կոնաձև են, 2֊3 մմ երկարությամբ, կարմրագորշավուն կամ դարչնագույն։ Տերևները էլիպսաձև են կամ երկարավուն-էլիպսաձև, սրածայր, 4—8 սմ երկարությամբ և 2—4 սմ լայնությամբ, սղոցաեզր, վերևի կողմից փայլուն, մուգ կանաչ, ներքևից ավելի բաց գույնի։ Աշնանը սովորաբար գորշ կամ դեղնավուն գույն են ստանում։ Ծաղկում է ապրիլին, տերևները բացվելու հետ միաժամանակ։ Տերևաթափը դիտվում է նոյեմբերին։ Պտուղները մանր են, կանաչավուն, անկյունավոր, հասունանում են օգոստոս-սեպտեմբերին։ Ապրում է մինչև 300 տարի։

Տարածվածություն

խմբագրել

Տարածված է Կովկասում, Իրանում, Թուրքիայում։ Հայաստանում հանդիպում է միայն Զանգեզուրում, աննշան քանակությամբ, բոխակարնային անտառներում, ծովի մակերևույթից 900 մ բարձրության վրա։ Պահանջկոտ բույս է։ Գերադասում է խոր, սննդանյութերով հարուստ, չափավոր խոնավ անտառային սևահողերը։ Ստվերատար է. խիստ զգայուն է ուշ գարնանային և վաղ աշնանային ցրտահարությունների նկատմամբ։ Պահանջկոտ է ոչ միայն հողի, այլ նաև օդի խոնավության նկատմամբ։ Բազմանում է սերմերով, կտրոնավորմամբ և պատվաստի միջոցով։

Կիրառություն

խմբագրել

Պիտանի է ծառուղիների, խմբերի, մասսիվների համար, և որպես սոլիտեր։ Քանի որ առատ արմատային մացառներ է տալիս, հաջողությամբ կարելի է օգտագործել հակաէրոզիոն հողապաշտպան տնկարկներում։ Չափազանց արժեքավոր ծառատեսակ է, որը գրանցված է Հայաստանի «Կարմիր գրքում» և ենթակա է պահպանության[1]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Հարությունյան Լ․ Վ․, Հարությունյան Ս․ Լ․, Հայաստանի դենդրոֆլորան, հ. 1, Երևան, «Լույս հրատարակչություն», 1985, էջ (154-156)։
 Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ձելկովա բոխիատերև» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ձելկովա բոխիատերև» հոդվածին։