Հին Եգիպտոսի ժամանակագրություն

Հին Եգիպտոսի պատմությունը ընդունված է բաժանել մի քանի ժամանակաշրջանների։ Ժամանակակից եգիպտագիտությունը Հին Եգիպտոսի պատմությունը բաժանում է հետևյալ էտապների՝

  1. Մինչպատմական Եգիպտոս
  2. Մինչդինաստիական շրջան (մ.թ.ա. V-IV դարեր)[1]
  3. Վաղ թագավորություն[2]
  4. Հնագույն թագավորություն[3]
  5. Առաջին անցումային ժամանակաշրջան
  6. Միջին թագավորություն
  7. Երկրորդ անցումային ժամանակաշրջան
  8. Նոր թագավորության ժամանակաշրջան
  9. Երրորդ անցումային ժամանաշրջան
  10. Ուշ շրջան կամ Ուշ թագավորություն
  11. Պտղոմեական ժամանակաշրջան

Ժամանակաշրջանների բաժանումը եգիպտագիտության մեջ գոյություն ունեն տարբեր թեորիաներ ժամանակաշրջանների բաժանումը, բայց հիմնական բաժանումը սա է։ Շատ գիտնականներ Եգիպտոսի պատմությունը սկսում են վաղ թագավորությունից սկսած մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակից։ Դասական Եգիպտոսի անկման ժամանակաշրջանը հայտնի է մ.թ.ա. 31 թվականը, երբ Եգիպտոսի վերջին փարավոն Կեսարիոնը ավարտեց իր կառավարումը և Եգիպտոսը վերածվեց Հռոմեական պրովինցիայի։

Թվական Իրադարձություն
մ.թ.ա 3000 թվական Եգիպտոսի միավորումը Մենես փարավոնի կողմից
մ.թ.ա.2700-2400 թվականներ Բուրգերի կառուցումը
մ.թ.ա. 2640 թվական Ջոսեր փարավոնը հիմնադրեց III դինաստիան
մ.թ.ա. 2600 թվական Ջոսեր փարավոնի մահը
մ.թ.ա. 2575 թվական Սնոֆրու։ Նոր տեխնիկա բուրգեր կառուցելու համար
մ.թ.ա. 2528 թվական Քեոփս փարավոնի վախճանը
մ.թ.ա. 2490 թվական Քաֆրա փարավոնի վախճանը
մ.թ.ա. 2471 թվական Մենակուր փարավոնի վախճանը
մ.թ.ա. 2465 թվական Պետական կառավարման համակարգի փոփոխություն և տեղական իշխանությունների հզորացումը
մ.թ.ա. 2325 թվական Նոմարխների իշխանության հզորացումը
մ.թ.ա. 2254 թվական Պիոլլի II-ի կառավարման սկիզբը
մ.թ.ա. 2200 թվական Բրոնզի օգտագործումը
մ.թ.ա. 2155 թվական Հին թագավորության անկումը
մ.թ.ա. 2040 թվական Մենտուհոտեպ I-ը միավորեց Եգիպտոսը և ստեղծեց Միջին թագավորությունը
մ.թ.ա. 2000 թվական Երկրաչափության և տարածաչափության զարգացումը
մ.թ.ա. 1991 թվական Ամենհոտեպ I-ը հիմնադրում է XII դինաստիան
մ.թ.ա. 1962 թվական Խեթին գրեց նամակ Ամենհոտեպ I-ին
մ.թ.ա. 1926 թվական Սինուխետայի պատմության հայտնաբերումը
մ.թ.ա. 1890-1800 թվականներ Առաջին պապիրուսները մաթեմատիկական տեքստերով
մ.թ.ա. 1878 թվական Սենսուերտ III մեծացրեց Եգիպտոսի սահմանները
մ.թ.ա. 1841 թվական Ամենհոտեպ III կարգի բերվեց ջրի ընթացքը
մ.թ.ա. 1785 թվական Միջին թագավորության տապալման սկիզբը
մ.թ.ա. 1650 թվական Երկրորդ անցումային շրջանի սկիզբը Եգիպտոսում
մ.թ.ա. 1551 թվական Յախմոս I։ Հաղթանակ հիքսոսների դեմ և XVII դինաստիայի սկիզբը
մ.թ.ա. 1505 թվական Թութմոս I։ Էքսպեդիցիայի սկիզբը Եգիպտոս
մ.թ.ա. 1500 թվական «Էբերսայի պապիրուսի» ստեղծումը
մ.թ.ա. 1490 թվական Խատշեպուստի իրականացրած հեղաշրջումը
մ.թ.ա. 1468 թվական Թութմոս III։ Եգիպտոս արշավաքի սկիզբը
մ.թ.ա. 1468 թվական Խատշեպուստ թագուհու վախճանը
մ.թ.ա. 1436 թվական Թութմոս III-ի մահը
մ.թ.ա. 1412 թվական Ամենհոտեպ II-ի մահը
մ.թ.ա. 1403 թվական Թութմոս IV-ը խաղաղություն կնքեց Միտանի պետության հետ
մ.թ.ա. 1364 թվական մահացավ Ամենհոտեպ III փարավոնը
մ.թ.ա. 1361 թվական Անենհոտեպ IV։ Եգիպտոսի նոր այրաքաղաքի հիմնադրումը և ռեֆորմները
մ.թ.ա. 1347 թվական Թութանհամոն փարավոնը տեղափոխեց մայրաքաղաքը Մեմֆիս և մերժեց Էհնաթոն փարավոնի մշակույթը
մ.թ.ա. 1337 թվական Թութանհամոն փարավոնի մահը
մ.թ.ա. 1306 թվական Ռամզես I հիմնադրեց XIX դինաստիան
մ.թ.ա. 1290 թվական Սեթի I փարավոնի մահը
մ.թ.ա. 1286 թվական Ռամզես II Կադեշի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտը
մ.թ.ա. 1270 թվական Ռամզես II և Խատուշիլի III։ Սիրիայի դեմ համաձայնագրի կնքումը
մ.թ.ա. 1224 թվական Ռամզես II-ի մահը
մ.թ.ա. 1186 թվական Սետնահտը հիմնադրեց XX դինաստիան
մ.թ.ա. 1184 թվական Ռամզես III պարտության մատնեց լիբիացիներին և ծովի ազգություններին
մ.թ.ա. 1153 թվական Ռամզես III փարավոնի մահը
մ.թ.ա. 1070 թվական Երրորդ անցումայինշրջանի ավարտը
մ.թ.ա. 945 թվական Շեշնոկ I հիմնադրեց XXII դինաստիան
մ.թ.ա. 728 թվական Պիանխի։ Նուբիական դինաստիայի կառավարման սկիզբը
մ.թ.ա. 681 թվական Ասարխադոն։ Արշավանք Եգիպտոսի վրա
մ.թ.ա. 664 թվական Պսամետիոս I։ Եգիպտոի միավորումը
մ․թ․ա․ 595 թվական Պսամետիոս II դարձավ փարավոն
մ․թ․ա․ 589 թվական Կռիվ Պաղեստինի համար
մ․թ․ա․ 570 թվական Ապրիայի սպանությունը։ Յախմոս II-ի տիրանալը գահին
մ․թ․ա․ 526 թվական Յախմոս II-ի մահը
մ․թ․ա․ 404 թվական Ամիրտոսի կողմից պարսիկներին վտարումը
մ․թ․ա․ 380 թվական Նեֆերտիոս II։ Վերջին ինքնուրույն դինաստիա
մ․թ․ա․ 343 թվական Արտաքսերքս III։ Եգիպտոսի գրավվումը
մ․թ․ա․ 332 թվական Եգիպտոսի գրավումը Ալեքսանդր Մակեդոնացու կողմից։ Ալեքսնդրիայի հիմնադրումը
մ․թ․ա․ 246 թվական Պտղոմեոս II արքայի մահը
մ․թ․ա․ 221 թվական Բերենիկիոս II թագուհու սպանությունը
մ․թ․ա․ 201 թվական Հինգերորդ սիրիական պատերազմ
մ․թ․ա․ 47 թվական Ալեքսանդրյան գրադարանի մասնակի ավերում
մ․թ․ա․ 30 թվական Հռոմի կողմից Եգիպտոսի գրավումը

Գրականություն

խմբագրել
  • Брэстед Дж. История Египта с древнейших времен до персидского завоевания. — М., 1915.
  • Древние цивилизации. — М., 1989, Глава III 37.
  • Котрелл Л. Во времена фараонов. — М., 1982.
  • Масперо Г. Египет. — М., 1915.
  • Перепелкин Ю. Я. История Древнего Египта.— СПб.։ «Летний сад», 2000. ISBN 5-89740-011-3
  • Рэй Дж. Д. Египет в период с 525 до 404 г. до н. э. // Кембриджская история древнего мира. Т. IV։ Персия, Греция и Западное Средиземноморье ок. 525—479 гг. до н. э. М., 2011. С. 309—346. ISBN 978-5-86218-496-9
  • Солкин В. В. Египет։ вселенная фараонов. — М., 2001.
  • Томсинов В. А. Государство и право Древнего Египта. М.։ Зерцало-М, 2011. — 512 с.
  • Тураев Б. А. История древнего Востока. Т. II. — Л., 1935.
  • Шоу Я. Древний Египет. — М., 2006. ISBN 5-17-031742-5
  • Богословский Е. С. Статуэтка дворцового служителя времени Тутанхамона (Stat. Louvre I 852). // ВДИ. 1990. 2.
  • Геродот. История в девяти книгах. / Перевод и комментарии Г. А. Стратановского. — М., 2002. ISBN 5-17-005085-2
  • Густерин П. В. Египетский музей. История создания // Мир музея. 2011, № 6.

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Бикерман Э, Хронология древнего мира. Ближний Восток и Античность, 176-179
  2. Jürgen von Beckerath: Chronologie des pharaonischen Ägypten, 187—192
  3. E. Hornung, R. Krauss and D. A. Warburton «Ancient Egyptian Chronology». — S. 490—495.