Հանրորեն վտանգավոր հետևանք
Հանրորեն վտանգավոր հետևանք (քրեական հետևանքներ, հանցավոր վնաս) դրանք քրեաիրավական պաշտպանության օբյեկտի (սոցիալական հարաբերություններ, շահեր, օգուտներ) օբյեկտիվ վնասակար փոփոխություններ են, որոնք առաջացել են հանցավոր արարքի կատարման հետևանքով[1]։
Հանրորեն վտանգավոր հետևանքների իմաստը խմբագրել
Հանրորեն վտանգավոր հետևանքները քրեական օրենսդրության մեջ մի քանի դեր են խաղում։ Նախ՝ դրանց առաջացումը նշանակում է հանցավոր ոտնձգության գործընթացի ավարտ։ Երկրորդ, դրանք բնութագրում են քրեական օրենքով պաշտպանված, հանցագործությամբ խախտված օբյեկտի վիճակը։ Երրորդ՝ դրանք արարքի խստությունը որոշելու մատչելի չափանիշ են, որով էլ որոշվում է նշանակված պատժի խստությունը[1]։ Հանրայնորեն վտանգավոր հետևանքները նույնպես հանցագործության օբյեկտիվ կողմի կարևոր հատկանիշն են. օրինակ, Ռուսաստանի Դաշնության Քրեական օրենսգրքում նորմերի 96%-ը պարունակում է ուղղակի ցուցումներ. հանցագործության հետևանքները, որոնք կապված են հանցագործության իրական և հնարավոր վնասների հետ[2]։ Հետևանքների իմաստը, ընդհանուր առմամբ, համընկնում է այլ նշանների հանցագործության օբյեկտիվ կողմը նշանակության հետ. դրանք հնարավորություն են տալիս տարբերակել հանցավորը ոչ հանցավորից, հնարավորություն է տալիս տարբերել հարակից հանցագործությունների տարրեր, և կարող է հաշվի առնվել նաև պատիժ նշանակելիս[3]։
Հանրորեն վտանգավոր հետևանքների տեսակները խմբագրել
Հետևանքները կարող են արտահայտվել ինչպես ուղղակի վնասով (տնտեսական կամ ֆիզիկական), որոնց որոշման համար կան հստակ սահմանված չափանիշներ, այնպես էլ պահպանվող օբյեկտներին (սոցիալական, մտավոր, կազմակերպչական) բարդ վնասով։ Նման հետևանքները համարվում են «այլ ծանր հետևանքներ» կամ «իրավունքների և օրինական շահերի էական խախտում»։ Քրեական իրավունքի նորմերը կարող են պարունակել սոցիալապես վտանգավոր հետեւանքների սպառիչ կամ մոտավոր ցանկ[4]։ Ընդհանուր առմամբ, սովորաբար առանձնանում են հանրորեն վտանգավոր հետևանքների մի քանի տեսակներ՝ ֆիզիկական, մտավոր, սոցիալական, տնտեսական, կազմակերպչական և այլն։ Հետևանքների վերջին տեսակը բնորոշ է բոլոր հանցագործություններին, առանց բացառության, քանի որ բոլոր սոցիալապես վտանգավոր գործողությունները խաթարում են հասարակական կյանքի բնականոն ընթացքը[5]։ Հանրորեն վտանգավոր հետևանքները միշտ չէ, որ արտահայտվում են հանցագործության օբյեկտին փաստացի վնասով։ Հանցագործության անկախ հետևանքը կարող է լինել նման վնաս պատճառելու իրական սպառնալիք, դա տեղին է, եթե առարկան բարձր արժեք ունի (կյանք, հանրային անվտանգություն):Հետևանքները կարող են լինել պարզ (միաժամանակյա և միատարր) կամ բարդ (ունենալով բարդ բնույթ, որը շարունակվում է ժամանակի ընթացքում)[6]։ Հանրորեն վտանգավոր հետևանքների առաջացումը (օրենքով նախատեսված) ավարտում է հանցագործության օբյեկտիվ կողմի կատարումը։ Սակայն արարքի կատարման այլ անցանկալի հետևանքներ կարող են մնալ հանցանքի շրջանակից դուրս՝ հետագա կամ լրացուցիչ հետևանքներ, որոնք չեն ազդում հանցագործության որակավորման վրա, սակայն հաշվի են առնվում դատարանը պատիժ նշանակելիս[7]։ Որոշ դեպքերում, նման հետևանքների առաջացումը գործում է որպես անկախ քրեական արարքի մաս. օրինակ, եթե սուբյեկտը կատարել է ավտոմեքենայի գողություն, որից հետո նա հանել է անիվները դրանից և թողել է անտառում, որտեղ այն դարձել է անօգտագործելի, կա երեք անկախ հանցագործություն՝ առևանգում, գողություն եւ գույքին վնաս[7]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Российское уголовное право. Общая часть / Под ред. В. С. Комиссарова. СПб., 2005. С. 169.
- ↑ Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 233.
- ↑ Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 241.
- ↑ Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 234.
- ↑ Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 235.
- ↑ Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 237.
- ↑ 7,0 7,1 Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 240.