Հայկական հոսպիտալ
Հայկական հոսպիտալ, Կամենեց-Պոդոլսկ քաղաքի ամենահին բուժական հաստատությունը, գործել է 17-19-րդ դարերում։ Հոսպիտալի շենքը հայ համայնքի կողմից կառուցվել է 1614 թվականին։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | շենք |
| Երկիր |  Ուկրաինա |
| Տեղագրություն | Կամենեց-Պոդոլսկի |
| Փողոց | Հոսպիտալային փողոց |
| Երկարություն | 27 մետր |
| Լայնություն | 10 մետր |
| Հիմնադրված է | 1614 |
 | |
 | |
Նախապատմություն խմբագրել
Քաղաքի ամենահին բժշկական հաստատության պատմությունը անքակտելիորեն կապված է քաղաքի հայ համայնքի գործունեության հետ։ Տարբեր աղբյուրների համաձայն՝ հայերը բնակություն հաստատեցին այստեղ 11-13-րդ դարերում[1][2][3]։ 17-րդ դարում քաղաքում արդեն 1200 հայ ընտանիքներ կային[2][4]։ Կամենեց-Պոդոլսկի բնակչության զգալի մասը կազմում և զբաղեցնում էին քաղաքի մեծ մասը[3], հայերը ներգրավված են եղել նրա մշակութային, տնտեսական և ռազմական կյանքում։ Հայերը հիմնականում բնակություն են հաստատել քաղաքի հարավարևելյան մասում, մինչ օրս քաղաքում կա հայկական անունով տեղացիների շրջանում հայտնի թաղամաս։ Այստեղ է գտնվում առևտրային գործունեության կենտրոնը՝ Հայկական շուկան, նաև, որը մինչև մեր օրեր չի պահպանվել, հայկական մագիստրատը(ռատուշան) և քաղաքի գլխավոր հայկական տաճարները[5]։
Հայկական հոսպիտալը կառուցվել է 1614 թվականին։ Անտոնի Յուզեֆ Ռոլլեն նշել է, որ այն մեծապես տարբերվում էր տարածաշրջանի մյուս հոսպիտալներից, որոնցում հիվանդներն ու հաշմանդամները, ինչպես նաև տարեց զինվորները միայն ապաստան էին գտնում։ Հայ համայնքի հիվանդանոցը կատարել է հիվանդանոցի գործառույթները, ուր ընդունվել են տարբեր հիվանդություններով հիվանդները։ Բուժման մեջ ակտիվ դերակատարում ունեին հայ երիտասարդ կանայք, ովքեր գիտեին հայկական և արաբական բժշկության գաղտնիքները։ 11-16-րդ դարերում հայկական բժշկությունը եղել է Արևելքի առաջավոր բժշկության նվաճումների մակարդակի վրա, իսկ որոշ շրջաններում՝ ժամանակից առաջ (ֆիզիոլոգիա, պաթոլոգիա, կլինիկա, վարակի և կոնտրագնոզնոետնի հասկացությունը և այլն)[4]։
Հոսպիտալը պահելու նպատակով քաղաքում հատուկ հարկ էր սահմանվել։ Յուրաքանչյուր հայ, ով զբաղվում է առևտրով, ապրանքներով քաղաք մուտք գործելիս կամ քաղաքից դուրս գալու ժամանակ վճարում էր 3 գրոշ, յուրաքանչյուր հայ մսագործ՝ 2-ական գրոշ՝ մեծ մորթված անասունով և մանր-մունր գրոշով, քաղաք տեղափոխվող յուրաքանչյուր վառելափայտից՝ հօգուտ հոսպիտալի, վերցվում էր պոլենայով[4].
Հայկական հոսպիտալը հիվանդների բուժման իր գործառույթն իրականացնում էր մոտ 200 տարի։ Հին քաղաքի հայկական թաղամասերից մեկի պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են սղոցված ոսկորներ և վիրաբուժական պինցետ։ Այդ կապակցությամբ ենթադրություն է արվել այն մասին, որ հոսպիտալում իրականացվել են նաև որոշ վիրաբուժական վիրահատություններ[4]։
Ճարտարապետություն խմբագրել
Հայկական հիվանդանոցը 27 մետր երկարությամբ և 10 մետր լայնությամբ շենք է։ Հոսպիտալը կառուցվել է «Г » տառի տեսքով, որը հյուսիսային կողմից միացվել է պաշտպանական աշտարակին։ Հոսպիտալի բակում, կառույցի ողջ երկարությամբ, առաջին և երկրորդ հարկերի միջև, կառուցվել է փայտե պատկերասրահ՝ պատշգամբ։ Շինությունը քաղաքային աղմուկից որքան էլ մեկուսացված լիներ, միայն նրա հարավային կողմից մուտքի մոտ կար մինչև 3 մետր լայնությամբ մեծ դարպաս։ Հոսպիտալի շենքի արևմտյան պատն ամրացվել է երկու քարե կոնտրֆորսներով[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ А. Дроздовська (20.07.83). «Армянская колокольня». Советское Подолье. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ 2,0 2,1 С. Шкурко (1968). «Армянские архитектурные памятники в городе Каменец-Подольске» (PDF). Историко-филологический журнал № 2 . pp. 233-243. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ 3,0 3,1 В. Р. Григорян (1980). ««История армянских колоний Украины и Польши» (армяне в Подолии)». Ер.: Издательство АН Арм. ССР, стр. 77-92. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Е. В. Мазурик (1982). «Армянский госпиталь XVII века в Каменце-Подольском» (PDF). Историко-филологический журнал№ 2 . pp. 225-228. ISSN 0135-0536. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.[1] Արխիվացված 2015-09-24 Wayback Machine
- ↑ Исторические связи и дружба украинского и армянского народов. — Ереван: Изд-во АН Армянской ССР, 1971. — Т. 3. — С. 292-293.