Կվինտա (գրական ժանր)
Կվինտա (լատին․՝ quinta անվանումից) հնգատող, յուրաքանչյուր տողը՝ հնգավանկ), նոր ձևավորվող գրական ժանր, որը սկզբնավորել է Կարինե Իսմայիլի Սիրադեղյանը 2023 թվականին[1][2]։ Կվինտա գրական ժանրը իր կառուցվածքով ներկայացնում է քառակուսային մատրիցա' nxn, որտեղ n=5: Սյուներից յուրաքանչյուրը իրենից ներկայացնում է մատրիցի համապատասխան տողի վանկը։
|
Այն նման է առանձին «փոքր» բանաստեղծական ժանրերի։ Առկա են որոշ կառուցվածքային ընդհանրություններ՝ դրույթ-պերիպետիա-ընդհանրացում՝ սովորաբար մի քիչ անսպասելի, սակայն դեռ չկա այս նոր ձևավորվող ժանրի լիարժեք իրացումը։
Գրականության պատմությունը արձանագրել է գրական ամենատարբեր ժանրերի ծնունդը, զարգացումը, փոփոխությունների ընթացքը, երբեմն նաև անհետացումը։ Ծագումնաբանորեն և սեռային պատկանելությամբ սրանք տարբեր են։ Որոշ ժանրեր ավանդվել են դեռ անտիկ ժամանակներից, որոշները միջնադարի ծնունդ են, ինչպիսին են տրուբադուրների ձևավորած բալլադը, սիրվենտեսը, ալբան, այլ ժանրեր կամ տրուվերների ստեղծած շանսոն դե տուալը (ջուլհակի երգեր) կամ շանսոն դե կրուազադը (երգեր խաչակրաց արշավանքների մասին), առանձին ժանրեր դրսևորվել ու զարգացել են յուրահատուկ ազգային միջավայրում, ինչպիսին են ճապոնական հոքուներն ու թանկաները, հայկական հայրենը, և շատ քչերն են, որ անհատական-հեղինակային ծագումնաբանություն են փաստում. այդպիսին է սոնետ-հնչյակը, որ ստեղծվել է 13-րդ դարի սիցիլիական բանաստեղծական դպրոցի ներկայացուցիչ, իրավաբան-բանաստեղծ Ջակոպո դա Լենտինիի կողմից։ - բգթ, դոցենտ՝ Վալերի Փիլոյան[3]
|
|
Առաջին անգամ կվինտաները հրատարակվել և հանրությանն են ներկայացվել Կարինե Սիրադեղյանի «Ապրիր ծափերում» ժողովածուում, որտեղ կան 300-ից ավել կվինտաներ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Կարինե Սիրադեղյանի բանաստեղծությունների Ապրիր ծափերում ժողովածուն». Երկունք. 2023 թ, սեպտեմբեր թիվ 9 (262).
- ↑ «Կարինե Սիրադեղյանի բանաստեղծությունների «Ապրիր ծափերում» ժողովածուն». Լոռու Մարզ. թիվ 63 (11765), էջ 3.
{{cite journal}}:|first=missing|last=(օգնություն) - ↑ Սիրադեղյան, Կարինե (2023 թվական). Ապրիր ծափերում. Երևան: Վան Արյան. էջեր 3–4.