Կորեական պոեզիա

Կորեական պոեզիան կատարվել է կամ գրվել է կորեերեն լեզվով կամ կորեացիների կողմից։ Կորեական ավանդական պոեզիան երգել են։ Մինչ 20-րդ դարը կորեական պոեզիայի մեծ մասը գրված է եղել հանջայով (չինական հերոգլիֆները (հանցզիներ))՝ դասական չինարենով։

Ծագում խմբագրել

Կորեացի ուսուչիցները (պոետները) գրել են բանաստեղծություններ չինական դասական ոճով, ինչպես մեր թվարկությունից առաջ 4-րդ դարում՝ չինական քառյակների հիմքով։ Պահպանված ամենահին օրինակը թվագրվում է մ.թ.ա 17 թվականին՝ «Թագավոր Յուրի երգը դեղին թռչունների մասին» (Hwangjoga, 황조가/黃鳥歌): Մի քանի կորեացի հեղինակներ հետևել են Տան դինաստիայի պոեզիայի լիրիկական ոճին, օրինակ՝ պոեզիայի ձև շին։ Հետաքրքիր է այն, որ կորեական պոեզիան սկսում է ծաղկել Գորյոյի կոնֆուցիական ուսմունքների ժամանակաշրջանում (սկսած 935 թվականից)։ Բանաստեղծական ժողովածուները տպագրվել են շատ հազվադեպ.

Հյանգա խմբագրել

Հյանգան կորեական բանաստեղծության գրական ժանրն է, գրված իդուի միջոցով։ Մինչև մեր օրերը պահպանվել է հյանգայի 25 բանաստեղծություն, որոնցից 14-ը «Սամգուկ Յուսա» հին ժողովածուում և 11-ը՝ «Կյոնեջոն»-ում։ Հայտնվել են Միասնական Սիլլայի պետականության ժամանակաշրջանում։

Գորյոյի երգեր խմբագրել

Գորյոյի ժամանակաշրջանը առանձնացվել է չինարեն հիերոգլիֆների օգտագործումով։ Հյանգա, որպես կորեական գրականության ձև, հիմնականում անհետացել է , շատ հայտնի են դարձել՝ «Գորյոյի երգերը» (Goryeo gayo): Գորյոյի երգերի մեծամասնությունը փոխանցվել է բանավոր և մեծամասնությունը պահպանվել է Չոսոնի ժամանակաշրջանում, երբ նրանցից մի քանիսը գրի են առնվել՝ օգտագործելով հանգըլը։ Գորյոյի երգերի բանաստեղծական ձևը հայտնի է եղել փխյոլգոկ անունով։ Կա երկու տարբեր ձև՝ տալլյոնչխե (단련체) և յոնջանչխե (연잔체): Ստանդարտ է համարվում կարճ ձևը, մինչդեռ վերջինը համարվում է ավելի երկար տարբերակը։ Գորյոյի երգերը բնութագրվում են մաքուր ձևի բացակայությամբ և իրենց աճող երկարությամբ։ Մեծամասնությունը ուղղված են իրենց անցումին և բնութագրում են կյանքի ընդհանուր հարցերը։

Սիջո խմբագրել

Սիջոն կամ Սիչոն կորեական պոեզիայի քնարական ժանր է, ի սկզբանե անվանվել է տանգա (բառացիորեն՝ կարճ երգ)։ Սիջոն մոտ է ճապոնական հայկու ոճին։ Սիջո ոճի յուրաքանչյուր բանաստեղծություն պարունակում է 14-16 հիերոգլիֆ (կամ հանգըլի վանկեր), ընդամենը 44-46 վանկ՝ երեք տողում։ Յուրաքանչյուրի մեջտեղում դադար է արվում, այդ պատճառով այլ լեզուներով թարգմանելիս հաճախ օգտագործում են վեց տող՝ երեքի փոխարեն։ Սիջոյի առավել հայտնի հեղինակ է Յուն Սոնգ Դոն։

Կասա խմբագրել

Կասան կորեական միջնադարյան պոեզիայի ժանր։ Կասան իրենից ներկայացնում է խոշոր բանաստեղծական ստեղծագործություն անցյալի նշանակալի իրադարձությունների, երկրի տեսարժան վայրերի, Կորեայի ժողովրդի և հարևանների կյանքի մասին։ Բանաստեղծական ձևը զարգացել է Չոսոնի դինաստիայի ժամանակաշրջանում, իսկ հայտնվել է ավելի վաղ՝ Գորյոյի դինաստիայի ժամանակ։

Պոեզիայի ամենահայտնի հեղինակն է եղել Չոն Չխոլը (1536-94)։

Ժամանակակից պոեզիա խմբագրել

Եղել են փորձեր իմաժիզմը և ժամանակակից պոեզիան ներկայացնել արտակարգ միջոցներով. 20-րդ դարի սկզբին ամերիկացի ժամանակակիցների թարգմանություններով, ինչպիսիք են՝ Էզրա Փաունդը և Թ. Ս Էլիոթը։ Վաղ հանրապետական ժամանակաշրջանում (սկսած 1953 թվականից՝ Կորեական պատերազմից հետո), հայրենասիրական թեմաները եղել են շատ հայտնի։ Քնարերգական պոեզիան զարգացավ 1970 թվականից և հետո։ Պոեզիան բավականին հայտնի է Կորեայում 21-րդ դարում և հիմք ընդունելով հրապարակված աշխատանքների քանակը և գրել շարունակողներից։ Ժամանակակից կորեական պոեզիայի թափքը դադարեցվել է։ Աշխատանքները ապահոված են լեզվաբանական տեղեկությունով կորեական 10300 պոեմներում։

Տես նաև խմբագրել

Կորեացի բանաստեղծների ցանկ

Գրականություն խմբագրել

Современная корейская поэзия. М., 1950.
На корейской земле. Стихи корейских поэтов. М.- Л.: ДЛ, 1952
Корейская классическая поэзия. Пер. А. Ахматовой. 2 изд., М., 1958.
Корейские лирики. Алма-Ата,1958.
Пэкрён чхохэ (Антология лирических стихотворений рён-гу с корейским переводом). Изд. текста, пер. и коммент. Д. Елисеева. М.: ИВЛ, 1960 (Памятники литературы народов Востока. Тексты. Малая серия. VI)
Бамбук в снегу. Корейская лирика VIII—XIX вв. М.:ИВЛ, 1978 (сост. Л. Концевич, научные переводы и коммент. Л. Концевича и М. Никитиной; поэтич. пер. А. Жовтис)
Корейские шестистишия. Алма-Ата: Казахское гос. изд-во ХЛ, 1956. Пер. А. Л. Жовтис и П. А. Пак Ир
Чон Чхоль. Одинокий журавль. Из корейской поэзии XVI в. М.: ХЛ, 1975 (сост. и коммент. Л. Концевич, научн. пер. Н. Ицкова и Л. Концевич; поэтич. пер. А. Жовтис)
Никитина М. И. Древняя корейская поэзия в связи с ритуалом и мифом. М., 1982.
Галкина Л. В. Модернизм в корейской поэзии 30-х годов XX века //Востоковедение. Вып. 17. Ленинград, 1991. C.50-55.
Lee Peter. Antology of Korean poetry. New York, 1964.
Ko Won. Contemporary Korean poetry. Seoul, 1970.
The Immortal Voice: An antology of modern Korean poetry. Seoul, 1974.