Կիրա Իվանովա
Կիրա Իվանովա(ռուս.՝ Ки́ра Валенти́новна Ивано́ва, հունվարի 10, 1963, Մոսկվա, ԽՍՀՄ - դեկտեմբերի 18, 2001, Մոսկվա, Ռուսաստան[1]), միջազգային կարգի սպորտի վարպետ, խորհրդային գեղասահորդ։ 1984 թվականի Օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր, աշխարհի առաջնության արծաթե մեդալակիր, Եվրոպայի առաջնության արծաթե քառակի մրցանակակիր, 1979 և 1981 թթ. ԽՍՀՄ չեմպիոն, Իվանովան եղել է առաջին խորհրդային գեղասահորդուհին, ով օլիմպիական խաղերի կանանց մենասահքում մեդալ է նվաճել։
| Կիրա Իվանովա | |
|---|---|
 | |
| Անձնական տեղեկություն | |
| Սեռ՝ | իգական |
| Բնօրինակ անուն՝ | ռուս.՝ Кира Валентиновна Иванова |
| Մասնագիտացում՝ | գեղասահորդուհի |
| Երկիր՝ |  ԽՍՀՄ |
| Ծննդյան ամսաթիվ՝ | հունվարի 10, 1963 |
| Ծննդավայր՝ | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Մահվան ամսաթիվ՝ | դեկտեմբերի 18, 2001 (38 տարեկան) |
| Մահվան վայր՝ | Մոսկվա, Ռուսաստան |
Կենսագրություն խմբագրել
6 տարեկանից սկսել է մարզվել Իրինա Անիկանովայի ղեկավարությամբ՝ «Սպարտակ» ակումբում, իսկ հետո ներգրավվել է «հատուկ խումբ»՝ պրոֆմիություններում գեղասահորդների համար։ 1978 թվականից նրա մարզիչն է դառնում Վ. Կուդրյավցևը։ Առաջին համամիութենական մրցույթներից մեկը ԽՍՀՄ ժողովուրդների ձմեռային ռուս.՝ սպարտակիադան էր 1978 թվականին Սվերդլովսկում, որտեղ Կիրան պատանիների կարգում զբաղեցրել է 2-րդ հորիզոնականը[2]։ 1978 թվականի մարտի 25-ին դարձել է առաջին սովետական գեղասահորդուհին, ով մեդալ է նվաճել աշխարհի պատանեկան առաջնությունում։ Այս հաջողությունից հետո 1978 թվականի հոկտեմբերին նա մասնակցում է «Սքեյթ Կանադա» մրցույթին, ազատ ծրագրում հաջող կատարում է երկու եռակի թռիչքը, փորձում է կատարել կրկնակի ակսել-օյլեր-եռակի սալխ կոմբինացիան։ Նրան ուղեկցում էր Ե. Չայկովսկայան, իսկ 1978 թվականի նոյեմբերին «Московские новости» թերթի մրցանակների համար մրցույթում զբաղեցրել է 2-րդ հորիզոնականը։ Ի վերջո, 1979 թվականի հունվարին առաջին անգամ հաղթում է Զապորոժյեում կայացած ԽՍՀՄ-ի մեծահասակների առաջնություն և ընդգրկվում է ազգային հավաքականի կազմում։ Եվրոպայի առաջնությունում Կիրան 10-րդն էր, իսկ աշխարհի առաջնությունում՝ 18-րդ-ը, չնայած նրան, որ երկու սահուն ցատկում ներկայացված է անվճար սահադաշտի ծրագրին։ 80-ականների Օլիմպիական խաղերի ելույթը լիովին հաջողակ չէր, չնայած այն հանգամանքին, որ ազատ ծրագրում Կիրան արդեն կատարել էր երեք եռակի ցատկ։ 1981 թվականի հունվարին Օդեսայում նա նորից հաղթում է ԽՍՀՄ առաջնությունը։ 1981 թ. Աշխարհի առաջնությունում Կիրան, կարճ ծրագրում կատարելով կրկնակի ակսել-կրկնակի ռիտտբերգեր, անսպասելիորեն զբաղեցնում է 4-րդ տեղը։ 1981 թ. հոկտեմբերին նա Skate Canada մրցույթում, իր լավագույն ազատ ծրագրում կատարելով չորս թռիչքներ, այդ թվում`մաքուր եռակի ռիտտբերգեր, զբաղեցնում է երրորդ հորիզոնականը։ Դատավորները ազատ ծրագրում նրան տալիս են երկրորդ հորիզոնականը, իսկ կանադացի մեկնաբան Օտտո Ժելեկը տեղեկություններ է տալիս մի քանի տարիների ընթացքում Կիրայի անցած ինտենսիվ դասընթացների մասին, որտեղ նրան օժանդակել է օլիմպիական կրկնակի չեմպիոն Ալեքսանդր Զայցևը։ Կիրան աշխատում էր նաև Մեծ թատրոնի բալետմեյստրների հետ։
1982 թվականին նա տեղափոխվեց մարզվելու «Դինամո» մարզադաշտ (Մոսկվայի շրջան)՝ աշխարհի կրկնակի չեմպիոն Վլադիմիր Կովալյովի մոտ։ Չեն ստացվում հարաբերությունները Վլադիմիր Կովալյովի և սպորտային ղեկավարության։ Կրասնոյարսկում, ԽՍՀՄ ժողովուրդների V խաղերում, Կիրան զբաղեցնում ՝ 1-ին հորիզոնականը, սակայն հետո չի ներկայանում դոպինգի ստուգմանը, ինչի համար էլ որակազրկվում է, իսկ հետո հեռացվում ազգային հավաքականից։ 1983 թվականի ապրիլին Կիրան Կրասնոյարսկում հաղթել է ԽՍՀՄ գավաթը, հետագայում այս հաղթանակը, ինչպես նաև Լենինգրադում որակավորման փուլերի հաջող ելույթները հիմք հանդիսացան 1983/84 մրցաշրջանում նրան կրկին ընդգրկել ԽՍՀՄ հավաքականի կազմում։ 1984 թվականին իր երկրորդ Օլիմպիական խաղերում Կիրա Իվանովան խորհրդային կանանց գեղասահքի պատմության մեջ առաջին անգամ նվաճել է մեդալ` բրոնզե մեդալ։ Պարտադիր ֆիգուրներում Կիրան հաստատվել էր 5-րդ տեղում։ Կարճ ծրագրում նա մաքուր կատարում է եռակի տուլուպ կասկադը` կրկնակի ռիտտբերգեր, տեմպ, քայլերի հարուստ տեմպ, ինչից հետո հայտնվում է 3-րդ տեղում։ Ազատ ծրագրում Կիրան փորձում է իրականացնել հինգ չորս թռիչքների շատ բարդ հավաքածու։ Դրան տանում է նրան ոչ թե Կովալյովը, այլ Էդուարդ Պլիները[3]։ 1984 թվականի Աշխարհի առաջնությունում նա զբաղեցնում է 4-րդ հորիզոնականը՝ անհաջող կատարելով կամայական ծրագիրը. տանում է նրան Ելենա Չայկովսկայան։
1984/85 մրցաշրջանը Կիրայի համար ամենահաջողվածն էր։ Չնայած ԽՍՀՄ առաջնության ժամանակ Աննա Կոնդրաշովային պարտությանը Կիրան Եվրոպայի և Աշխարհի առաւջնություններում արժանացավ արծաթե մեդալների` զիջելով միայն Կատարինա Վիթին։ Այդ տարվանից Կիրան համարվում է պարտադիր ֆիգուրների անգերազանցելի վարպետ։ Նա, չնայած դաժան մրցակցությանը, 1985-1988թթ. հաղթել է բոլոր մրցաշարերը` ներառյալ Եվրոպայի և Աշխարհի առաջնությունները, Օլիմպիական խաղեր-88-ը։ Տոկիոյում կայացած Աշխարհի առաջնությունում կարճ և կամայական ծրագրերը կատարվել են բացարձակ մաքուր և վստահ։
Այնուհետև Կիրայի արդյունքներն անկում են ապրում, չնայած նրան, որ նա ստաբիլ կերպով ամբողջությամբ նվաճում էր Եվրոպայի բոլոր առաջնությունների (1986-1988) արծաթը, իսկ Աշխարհի առաջնություններում կամայական ծրագրերում կատարված սխալների պատճառով զբաղեցնում է ավելի ցածր մրցանակային տեղեր։ Իր երրորդ Օլիմպիադայում Կիրան ֆիգուրներում նորից հաղթեց, բայց կարճ ծրագրում եռակի տուլուպ-կրկնակի ռիտտբերգեր թռիչքի ժամանակ վայրէջք կատարեց երկու ոտքերի վրա` սխալ կատարելով երկու այլ էլեմենտներ։ Ազատ ծրագրում Կիրան չկարողացավ մաքուր կատարել ոչ մի եռակի թռիչք և գրավեց 7-րդ հորիզոնականը, որից հետո էլ ավարտեց իր սպորտային կարիերան։
1988 թվականից Կիրա Իվանովան նկարահանվում է կինոներում, աշխատել է Իգոր Բոբրինի «Սառցե մանրանկարների թատրոնում» և «Դինամո» սպորտային ակումբում` որպես մարզիչ։ Այնուհետև Կիրայի կյանքում մի շարք դժբախտություններ են տեղի ունենում` տատիկի մահը, քրոջ ինքնասպանությունը, մի շարք վթարներ, պարտադրված աբորտ, Թուրքիայի հետ պայմանագրի խզումը, երկու ամուսնալուծություն, ինչից հետո չի դիմանում, տրվում է ալկոհոլին, հետո էլ փորձում է բուժվել։
Մահ խմբագրել
2001 թվականի դեկտեմբերի 20-ին հարևանները Դեկաբրիստների փողոցի իր տանը հայտնաբերում են սպորտսմենուհու դիակը` մեջքին հասցրած դանակի հարվածներով[4]։ Դատաբժշկական փորձաքննությունը ցույց տվեց, որ մահը վրա էր հասել երկու օր առաջ։
Թաղվել է Մոսկվայի Խովանսկու գերեզմանոցում (թիվ 2 տեղ, կրեմատորիումի տարածքը)։
Այլ խմբագրել
1985 թվականի մարտի 26-ին ծնված հայտնի դերասանուհի Քիրա Նայթլին խոստովանել է, որ հայրն իր անունն ընտրել է ի պատիվ Կիրա Իվանովայի[5]։
Սպորտային ձեռքբերումներ խմբագրել
| Մրցումներ | 1977/78 | 1978/79 | 1979/80 | 1980/81 | 1981/82 | 1982/83 | 1983/84 | 1984/85 | 1985/86 | 1986/87 | 1987/88 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ձմեռային օլիմպիական խաղեր | 16 | 3 | 7 | ||||||||
| Գեղասահքի աշխարհի առաջնություն | 18 | 12 | 4 | 2 | 4 | 5 | |||||
| Գեղասահքի Եվրոպայի առաջնություն | 10 | 11 | 7 | 4 | 2 | 2 | 2 | 2 | |||
| Գեղասահքի աշխարհի առաջնություն պատանիների կարգում | 2 | ||||||||||
| Գեղասահքի ԽՍՀՄ առաջնություն | 1 | 1 | 6 | 2 | 2 | 2 | 2 | ||||
| Skate Canada International | ? | 3 | |||||||||
| «Московские новости» թերթի մրցաշար | 2 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Биография
- ↑ «Кира Иванова. Extras. Зимняя Спартакиада народов СССР 1978». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 18-ին.
- ↑ «Спорт на Урале - Плинер Эдуард Георгиевич» (ռուսերեն). sportufo.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 15-ին.
- ↑ Помним. Сальхов в сорок оборотов Киры Ивановой.
- ↑ «Кира Найтли: "Меня назвали в честь советской фигуристки"» (ռուսերեն). ru.hellomagazine.com. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 6-ին.