Կեղծափուչիկ մատնաձև
| Կեղծափուչիկ մատնաձև | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Կաղամբածաղկավորներ (Brassicales) |
| Ընտանիք | Կաղամբազգիներ (Brassicaceae) |
| Տրիբա | Thlaspideae |
| Ցեղ | Կեղծափուչիկ (Pseudovesicaria) |
| Տեսակ | Կեղծափուչիկ մատնաձև (P. digitata) |
| Միջազգային անվանում | |
| Pseudovesicaria digitata | |
Կեղծափուչիկ մատնաձև (լատին․՝ Pseudovesicaria digitata), խաչածաղկավորների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
Երկամյա թխակապույտ մերկ բույս է, որի բարձրությունը 5-10 (20) սմ է։ Տերևները մսալի են և վերին մասում ունեն 3-5 կլորացած բլթակ։ Ծաղկաբույլը խիտ ողկույզ է։ Ծաղիկները քառատիպ են, պսակաթերթերը՝ սպիտակ ու ամբողջական։ Պտուղը փքված, էլիպսաձև կամ հակաձվաձև պատիճակ է, որը ունի 7-10 (15-25) մմ երկարություն, պտղի բները 2-4 (6) սերմերով են[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է Արագածի ֆլորիստիկական շրջանում (խառնարանում՝ հյուսիսային լեռնագագաթի ստորոտին և հյուսիսային ու արևմտյան լեռնագագաթների միջև գտնվող լեռնաթմբի վրա)։ Աճում է Կովկասում՝ ընդգրկելով Մեծ Կովկասը և Հարավային Անդրկովկասը[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ալպյան գոտում՝ ծովի մակարդակից 3600-3900 մ բարձրությունների վրա, քարաթափվածքներում և քարափլուզումներում։ Ծաղկում է հուլիս ամսին, պտղակալում՝ օգոստոսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ է։ Կովկասի էնդեմիկ է։ Հայտնի է միայն Արագած լեռնազանգվածից։ Տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 10 կմ²-ից պակաս է։ Տեսակին, կապված հազվագյուտության և կլիմայի գլոբալ փոփոխության հետ, սպառնում է անհետացում։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված էր որպես հազվագյուտ տեսակ։ CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում բացակայում է[1]։
Պահպանության միջոցառումներ չեն իրականացվում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.