Խռբեր

Խռբեր, գտնվում է Թեյշեբայնի ամրոցի ավերակներից 8 կիլոմետր դեպի հարավ-արևելք գտնվող լեռներում, հայտնի է նաև Օձաբերդ կամ Իշխանաբերդ անուններով։ Աշխարհագրորեն գտնվում է Սևանա լճի հարավ-արևելյան անկյունում, որը կարելի է տեսնել ավերակների մեջ գտնվող բարձրադիր կետում։ Անվանումը ծագել է Սևանա լճի հարավ-արևելքում գտնվող գյուղերի տեղական բարբառից և թարգմանաբար նշանակում է «ավերակներ»։ Դեռևս երևում են մեծ ուղղանկյուն քարե կառույցների հիմքերը, ամրացված պարիսպների հատվածները և մեծ գերեզմանոցը՝ հնագույն դամբարաններով, տապանաքարերով և խաչքարերով։ Ամենահին գերեզմանների մեծ մասը գտնվում է Խռբերի ավերակներից դեպի հարավ գտնվող բլրի հիմքում։ Ավերակների ներսում կա յոթ խաչքարերից բաղկացած հուշահամալիր, որը կոչվում է «Յոթ Վերք Մատուռ», նշանակում է «Յոթ վերքերի մատուռ»։ Հուշահամալիրը կառուցվել է 14-րդ դարի վերջին՝ յոթ գյուղերի յոթ տերերի հիշատակին, ովքեր գյուղը պաշտպանելիս զոհվել են։ Մեկ այլ, ավելի հին գերեզմանատուն գտնվում է Խռբերից դեպի հարավ գտնվող լեռից այն կողմ։

Խռբերի բանահյուսություն խմբագրել

Ըստ Ծովինար գյուղի բանահյուսության՝ Խռբերի և Իշխանաբերդի տիրակալները ամուսնացած էին, սակայն Իշխանաբերդի տերը ցանկանում էր, որ Խռբերի տիրոջ կինը դառնա իրենը։ Իշխանաբերդի տիրակալի և Խռբերի տիրոջ կնոջ միջև սկսվել էր սիրավեպ, որի մասին իմացել էր Խռբերի տերը։ Նա որոշել էր կործանել Իշխանաբերդը, հին ժամանակներում Իշխանաբերդը անառիկ քաղաքներից մեկն էր։ Շուտով նաև Իշխանաբերդի տիրոջ կինը իմացավ այդ սիրավեպի մասին։

Մինչ Իշխանաբերդի տերը քնած էր, իր կինը կապել է նրան և թույլ տվել Խռբերի տիրոջը մտնել քաղաք։ Խռբերի տիրոջ կինը իմացել է կատարվածի մասին և գնացել ազատելու մյուս տիրոջը։ Նրան հաջողվել է փրկել տիրոջը և այդ գիշեր Իշխանաբերդին մոտ գտնվող քարանձավով միասին փախել են։ Քարանձավը պահպանվել է, ունի լայն մուտք։ Քարանձավը տանում էր Իշխանաբերդին մոտ գտնվող մի գյուղի և թունելով կարող էր անցնել ձիու վրա նստած մարդը։

Խռբերի տերը ավերել է քաղաքը և անվանել Օձաբերդ, ինչը նշանակում է «Օձի ամրոց»։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Խռբեր կատեգորիայում։

Chahin, Mack (2001), The Kingdom of Armenia: New Edition (Caucasus World), Richmond, England: Curzon Press, ISBN 0-7007-1452-9
Brady Kiesling, Rediscovering Armenia, p. 46, available online at the website of the Internet Archive: