ԽՍՀՄ Թայշոու Չժուան
«ԽՍՀՄ Թայշոու Չժուան։ Չինական ժողովրդական հեքիաթ» (ռուս.՝ «СССР Тайшоу Чжуань. Китайская народная сказка»), ռուս ժամանակակից գրող Վիկտոր Պելևինի պատմվածքը, որն առաջին անգամ հրապարակվել է 1991 թվականին՝ «Կապույտ լապտեր» ժողովածուում[1]։
| ԽՍՀՄ Թայշոու Չժուան | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Վիկտոր Պելևին |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Հրատարակվել է | 1991 |
Բովանդակություն խմբագրել
«ԽՍՀՄ Թայշոու Չժուան»-ը հղում է չինական Թան դինաստիայի «Ասք Նանկե պետության նահանգապետի մասին» պատմվածքին («Նանկա թագավորություն» պատմության աղբյուր է)։ Չինական պատմվածքում զգացվում է բուդդայականության և դաոսականության մեծ ազդեցությունը։ Մասնավորապես, առանցքային թեման է դաոսական «կյանքը երազի նման է» գաղափարախոսությունը։ Չինական «Ասքը» պատմում է Չուն Յուկունի Սոֆորա անհայտ երկրում արկածների մասին։ Մի օր Չուն Յուկունը հարբում է և քնում սոֆորայի տակ։ Հետո նրան ուղարկում են Սոֆորա երկիր, որտեղ նա ամուսնանում է արքայադստեր հետ։ Այնտեղ նա ստանում է պետական հեղինակավոր պաշտոն։ Սակայն երկար տարիներ հաջող կարիերայից հետո նրա կյանքում բեկումնային պահ է գալիս. արքայադստեր մահը, թագավորի կասկածները և հայրենադարձությունը։ Դրանից հետո Չուն Յուկունն արթնանում է, և պարզվում է, որ նա քնել է իր բակում սոֆորայի տակ, և սա դեռ նույն օրն է։ Գտնելով մրջնաբույնը՝ Չուն Յուկունը հիշում է ամեն ինչ[2]։
«ԽՍՀՄ Թայշոու Չժուան» պատմվածքում ասպետ Չուն Յուկունի փոխարեն անբան Չժանն է, որը վիրտուալ աշխարհում դառնում է ԽՍՀՄ առաջնորդներից մեկը։ ԽՍՀՄ ղեկավարին Պելևինի մոտ անվանում են «Հացի որդի», Չժանին՝ «Երշիկի»։ Դրանով հեղինակը փորձում է շեշտել մատերիալիզմի և ուտիլիտարիզմի գերակշռությունը մարդկային էության մեջ։ Տպավորություն է ստեղծվում, որ Չժանի ղեկավարման ներքո գտնվող խորհրդային պետությունը հզոր է և բարեկեցիկ։ Սակայն իրականում այնտեղ պետականությունը գոյություն ունի միայն անվանական։ Հիշատակելով նախկին փոխանորդին, որը թաքցնում էր, որ գլուխը կտրված է, հեղինակը երգիծական կերպով ցույց է տալիս աշխատավորների թմրությունը և նրանց ընկղմումը պատրանքների աշխարհում[2]։
«ԽՍՀՄ Թայշոու Չժուան»-ը, ինչպես և չինական «Ասքը», ներծծված է դաոսականության գաղափարներով։ Երկու ստեղծագործությունների կարևոր մասը մրջնաբույնի պատկերն է։ Եվ եթե չինական փիլիսոփայության մեջ մրջյունը համընդհանուր կյանքի խորհրդանիշ է և ունակ է ռացիոնալ հիմքի վրա պետություն կառուցել, ապա Պելևինը մրջնաբույնը նույնացնում է տոտալիտար հասարակության հետ` կոշտ կենտրոնացմամբ, անհատների ամբողջական միավորումով և հնազանդությամբ։ Ստեղծագործությունների հերոսները նույնպես տարբեր կերպ են վարվում մրջնաբնի հետ. Չուն Յուկունը «Ասքում» իր ընկերներին խնդրում է չդիպչել նրան, իսկ Պելևինի Չժանը «քլորակիրը լուծում է երկու դույլի մեջ և լցնում դիտահորը»[2]։
Խոսելով Չինաստանի մասին՝ Պելևինն իր «ԽՍՀՄ Թայշոու Չժուան» պատմվածքում նկարագրում է խորհրդային կոլտնտեսությանը բնորոշ իրավիճակ[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Сергей Полотовский, Роман Козак. Пелевин и поколение пустоты. — М., «Манн, Иванов и Фербер», 2012. — ISBN 978-5-91657-304-6
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Чжан Исянь Китайские мотивы в творчестве В. Пелевина // Мир науки, культуры, образования. № 5 (84). 2000.