Լազար Դոբրիչ
Լազար Իվանով Դոբրիչ (բուլղար․՝ Лазар Иванов Добрич, 26 հունիսի, 1881, Ռավնո Պոլե - 16 փետրվարի, 1970, Սոֆիա, Բուլղարիա)[1], կրկեսի բուլղարացի արտիստ, մանկավարժ և ռեժիսոր։ Ճոճաձողի վրա կատարվող մահվան օղակի հայտնագործողը։ Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության ժողովրդական արտիստ, Դիմիտրովի մրցանակի դափնեկիր, «Կրկեսային արվեստի սենյոր» տիտղոսակիր։
| Լազար Դոբրիչ բուլղար․՝ Лазар Добрич | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 26, 1881 |
| Ծննդավայր | Ռավնո Պոլե, Elin Pelin, Սոֆիայի մարզ, Բուլղարիա |
| Մահացել է | փետրվարի 16, 1970 (88 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սոֆիա, Բուլղարիա |
| Գերեզման | Սոֆիայի կենտրոնական գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն |  Բուլղարիա |
| Ազգություն | բուլղարացի |
| Մասնագիտություն | կրկեսի արտիստ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության ժողովրդական արտիստ Դիմիտրովի մրցանակ |
 Lazar Dobrich Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԼազար Դոբրիչը ծնվել է 1881 թվականի հունիսի 26-ին Բուլղարիայի Ռավնո Պոլե գյուղում։ Կրկեսում սկսել է ելույթ ունենալ 16 տարեկան հասակում[2]։ 18 տարեկանում ստացել է կրթաթոշակ Ֆրանսիայում ճարտարագիտական համալսարանում սովորելու համար, սակայն շուտով թողել է համալսարանն ու միացել ռումինացի կրկեսային մարմնամարզիկների Դիմիտրեսկու խմբին։ Վերջինիս կազմում նա առաջին անգամ ելույթ է ունեցել 1897 թվականին Բրյուսելում՝ հանդես գալով զուգափայտերի վրա։ Խմբում Լազար Դոբրիչն աշխատել է մինչև 1901 թվականը։
Մինչ Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկիզբը Լազար Դոբրիչը տարբեր կրկեսային խմբերի հետ հյուրախաղերի է մեկնել Եվրոպայում։ 1905 թվականին Չինիզելի խմբի կազմում Բեռլինի Շումանի կրկեսում ելույթ ունենալիս նա առաջին անգամ ներկայացրել է իր կողմից հայտանգործված «մահվան ճոճաձող» համարը կամ մահվան օղակը ճոճաձողի վրա։ Հետագայում՝ մինչև 1928 թվականը, Լազար Դոբրիչը Եվրոպայում ու Բուլղարիայում աշխատել է որպես մարմնամարզիկ ճոճաձողի վրա, 1930-ական թվականներին մասնակցել է պարտերային ակրոբատների՝ վերև նետելու տախտակներով կատարվող համարների ցուցադրությունը։ Եղել է ըմբիշ[3]։
Պատերազմի ավարտից հետո Լազար Դոբրիչը վերադարձել է Բուլղարիա։ Նա ու իր եղբայրը՝ Ալեքսանդրը, ով նույնպես կրկեսի արտիստ էր, ըմբիշ ու ատլետ, Սոֆիայում հիմնադրել են «Կոլիզեում» կրկեսը, որ գոյություն է ունեցել մինչև 1926 թվականը։ «Կոլիզեումում» Լազար Դոբրիչն սկսել է զբաղվել մանկավարժական գործունեությամբ։ 1933 թվականին նա ստեղծել է «Ռոյալ Դոբրիչ» կրկեսը և եղել է նրա անփոփոխ տնօրենը։ 1948 թվականին կրկեսն ազգայնացվել է և վերանվանվել է «Հայրենիք», սակայն Լազար Դոբրիչը մինչև 1956 թվականը մնացել է նրա տնօրենը։ 1956-1961 թվականներին նա եղել է «Բուլղարական կրկեսներ» վարչության գլխավոր ռեժիսոր։
Լազար Դոբրիչը ծավալել է մանկավարժական ինտենսիվ ու բեղմնավոր գործունեություն։ Հետպատերազմական Բուլղարիայի կրկեսային շատ արտիստներ իրենց գործունեությունն սկսել են հենց նրա դպրոցում։ 1950 թվականին Լազար Դոբրիչը կազմակերպել է տղամարդ ակրոբատների ու մարմնամարզիկների խումբ, որ ելույթ է ունեցել մինչև 1965 թվականը։ 1958 թվականին նա հիմնադրել է կին ակրոբատների խումբ, որ գոյություն է ունեցել մինչև 1972 թվականը։ Լազար Դոբրիչն ստեղծել է «Ժոկեյական ձիագնացություն», «Ուղղաձիգ պարաններ», «Հնգամասն ճոճաձող», «Լանգառք», «Սանդուղք ոտքերից», «Պար լարի վրա» համարները։
Լազար Դոբրիչն ու իր խումբն արժանացել են բազմաթիվ մրցանակների։ 1950 թվականին նրան շնորհվել է Դիմիտրովի մրցանակ։ Լազար Դոբրիչը դարձել է բուլղարացի առաջին արտիստը, ով արժանացել է «Կրկեսային արվեստի սենյոր» պատվավոր կոչման, որ նրան շնորհվել է Արտիստների միջազգային լիգայի՝ 1955 թվականին Վարշավայում անցկացված Առաջին միջազգային փառատոնի ժամանակ[4][5]։
Լազար Դոբրիչի մահվանից հետո տպագրվել են նրա երկու գրքերը՝ «Մահացու ցատկ» (1971) ինքնակենսագրական գիրքն ու «Կրկեսի հետ աշխարհով մեկ» (1973) հուշերի գիրքը։
-
Ցատկ մեքենայի վրայով,
Բորդո, 1908 թ․ -
Ցատկ հինգ ձիերի վրայով,
Բեռլին, 1912 թ․
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Добрич, Лазар Иванов // Съвременна българска енциклопедия: Допълнения и поправки (А - Я) / под ред. И. Габерова, Н. Генчева. — София: Елпис, 1995.
- ↑ Бардиан Ф., Кривенко Ник. — некролог«Жизнь, отданная цирку. Памяти Лазара Добрича». В мире цирка и эстрады. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.
- ↑ Зон М. Добрич, Лазар Иванов // Театральная энциклопедия / глав. ред. Марков П. А.. — М.: Советская энциклопедия, 1963. — Т. том 2.
- ↑ Медведев М. Поставлено в Ленинграде // Ленинградский цирк. — Ленинград: Лениздат, 1975. — 144 с. — 50 000 экз.
- ↑ Минчева Г. Цирковият ас Лазар Добрич бил шеметен любовник // Жената днес : списание. — 2002. — № 6.
Գրականություն
խմբագրել- Добрич, Лазар Иванов // Енциклопедия България: Г-З. — София: БАН, 1981. — Т. 2. — 768 с.