Թրին վանք

Թրին վանք, վիմափոր եկեղեցի, որը գտնվում է Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Աբեղյանք գավառում՝ ներկայիս Սարիղամիշ և Քարաքուրտ բնակավայրերի միջակայքում։

Թրին վանք
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	Եկեղեցի
Երկիր	Մեծ Հայք
Տարածաշրջան	Աբեղյանք գավառ
Դավանանք	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Հոգևոր կարգավիճակ	չգործող

Պատմություն

Տեղագրի հեղինակներից առաջինը այս հուշարձանախմբի գոյության մասին արձանագրել է Ղուկաս Ինճիճյան 1806 թվականին։ Համառոտ նկարագիր տված և վանքի անվանումը ճիշտ գուշակած մյուս այցելուն Կարսի թեմակալ Կյուրեղ վարդապետ Սրապյանն էր։ Ճշտորեն համընկնող նկարագրական տեղեկություններից զատ՝ խնդրո դարձած առարկա վանքը Թրինի հետ նույնացնելու առումով ծանրակշիռ հիմք է նաև համալիրի առնվազն կենտրոնական կառույցը՝ ութխորան եկեղեցին՝ որպես ոչ ուշ․ քան մինչև 10-րդ դարի կեսերի ստեղծագործություն։

Հայտնի է, որ արտաքուստ բոլորաձևին մոտ, իսկ ներքուստ ութ խորան ունեցող կանգուն մնացած սակավաթիվ եկեղեցիների հորինվածքը սկիզբ է առնում 7-րդ դարից և վերջին նմուշներով եզրափակվում 11-րդ դարով։

Ճարտարապետություն

Թրինի եկեղեցին համահորինվածք՝ ութխորան կառույցների շարքում վեցերորդն է․ սակայն միակն է, որ վիմափոր է։ Կառույցը չափերով զիջում է համահորինվածք բոլոր մյուս եկեղեցիներին։ Ունի մեկ մուտք՝ բացված հարավակողմից և դեպի ներս լայնացող մեկ լուսամուտ՝ բացված մյուս խորաններից՝ հատկապես հենց դրա առկայությամբ զատորոշվող ավագ խորանից։ Եկեղեցու հարդարանքի մեծ մասը միտումնավոր վնասված կամ իսպառ վերացված է։ Որպես հետքեր և մնացորդներ՝ պահպանվել են խորանների վիմակերտ որմնախոյակներին։ Դրանք շրջանաձև կամ կիսաշրջանաձև զարդանախշերով երիզված պարզ պրոֆիլներ են։ Հարդարանքի տարր կարելի է համարել նաև մուտքի ճակատակալ հատվածում կլոր շրջանակի տակ առկա հավասարաթև խաչի քանդակը։ Սեղանատունն ունի երկու զույգ որմնասյուներին հենված և թաղակիր կամարներին խարսխված երկթեք ծածկի տակ առնված կիսաշրջանաձև թաղ։ Հարդարանքի պահպանված տարրերից հիշատակելի են 9-11-րդ դարերին բնորոշ կտրվածքով որմնախոյակները։

Դեռևս 1878 թվականին վանքի տարածքում նկատելի էին նաև միաբանական կացարանների փլատակները, իսկ արևելյան կողմում՝ խաչքարերով գերեզմանոցը։ Ներկայումս սրանցից ոչինչ չի մնացել։