Թուգելա ջրվեժ
Թուգելա ջրվեժ (անգլ.՝ Tugela Falls)՝ սեզոնային ջրվեժների համալիր, որը տեղակայված է Հարավային Աֆրիկայի Հանրապետության Կվազուլու-Նատալ նահանգի Թագավորական Նատալ ազգային պարկի Դրակոնյան լեռներում (Վիշապի լեռներ)։ Այն ընդունված է որպես աշխարհի երկրորդ ամենաբարձր ջրվեժը[1], բայց կա փաստարկ, որ իրականում դա ավելի բարձր է, քան Վենեսուելայի Անխել ջրվեժը։
| Թուգելա ջրվեժ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ջրվեժ |
| Երկիր |  ՀԱՀ |
| Վարչատարածքային միավոր | Կվազուլու-Նատալ |
| Մասն է | Tugela River? |
| Բարձրություն (ԲԾՄ) | 2925 մետր |
| Հարաբերական բարձրություն | 948 մետր և 411 մետր |
| Լայնություն | 15 մետր |
| Պահպանման տարածք | Royal Natal National Park? |
Հինգ անջատ ազատ թափվող անկումների համակցված ընդհանուր անկումը 948 մ է (3,110 ոտնաչափ)։ Այնուամենայնիվ, 2016-ին Չեխիայի գիտական արշավախումբը նոր չափումներ է կատարել՝ ըստ որի ջրվեժը 983 մ բարձրության է։ Տվյալները հաստատման համար ուղարկվել են Համաշխարհային ջրվեժի տվյալների բազա[2][3]։ Թուգելա գետի (Զուլուսերեն ՝ «հանկարծակի») աղբյուրը Մոն-օ-Սողս սարահարթն է, որը տարածվում է մի քանի կիլոմետր հեռու Ամֆիթատրոն ժայռի պատնեշից, որտեղից թափվում է ջրվեժը[1]։
Բարձրության հակասություններ խմբագրել
Կա փաստարկ, որ Թուգելա ջրվեժը ամենաբարձր ջրվեժն է աշխարհում, քան ավելի հաճախ մեջբերված Անխել ջրվեժը[4]։ Այս փաստարկը հիմնված է համապատասխան անկումների ենթադրյալ բարձրության երկու հավանական անճշտությունների վրա[4][5]։
Նախ, շատերն այժմ կարծում են, որ Անխել ջրվեժը այնքան բարձր չէ, որքան ի սկզբանե ուսումնասիրել էր ամերիկացի լրագրող Ռութ Ռոբերտսոնը 1949 թվականին։ 979 մ մեջբերված ցուցանիշը (3,212 ոտնաչափ) գրեթե ճշգրիտ համապատասխանում է ջրվեժի գագաթի և Ռիո Գաուջայի և Ռիո Չուրան գետերի խառնուրդի միջև բարձրության տարբերությանը, որը մոտավորապես 2 կմ հեռավորության վրա է գտնվում Աույան Տեպույի նոսրացման գոտու հիմքից և 1,6 կմ (0.99 մղոն) ներքևում ՝ Ռիո Գաուջայի վերջին հատվածից, որը կարող է համարվել «ջրվեժ»[4]։
Անխել ջրվեժի մեկնարկային բարձրությունը հաճախ տրվում է 1500 մ (4,900 ոտնաչափ), որից ջրվեժները ընկղմվում են ուղղահայաց 807 մ (2,648 ոտնաչափ), այնուհետև անցնում ժայռով մոտավորապես 0,4 կմ (0,25 մղոն) բարձրության համեմատաբար փոքր կորստով, նախքան Տալուս Ռափիդսի ներքևում 3 մ (98 ոտնաչափ) վերջնական անկումը, Միրադոր Լայմ անունով հայտնի տեսադաշտի մոտ։ Դրանից հետո Ռիո Գաուան հոսում է բարձրության շատ փոքր կորստով։ Ոչինչ չի մոտենում ջրվեժին կամ նույնիսկ ժայռին, նախքան այն թափվի Ռիո Չուրան։ Այնուամենայնիվ, Միրադոր Լայմեի բարձրությունը սովորաբար տրվում է մոտավորապես 700 մ (2300 ոտնաչափ), ինչը թույլ կտա ենթադրել, որ Անխել ջրվեժը ընդամենը 800 մետր ընդհանուր բարձրության վրա է[6][7]։
Այնուամենայնիվ, Անխել ջրվեժը գրեթե համընդհանուր համարվում է աշխարհի բոլոր ջրվեժներից ամենաբարձրը (Տուգելայի ջրվեժի ընդհանուր բարձրությունը, չնայած հնարավոր է ամենաբարձրը Երկրի վրա, բաժանված է հինգ փոքր շերտերի, իսկ ամենաբարձրը ՝ առանձին շերտը 411 մ է (1,348 ոտնաչափ))։ Այնուամենայնիվ, նույնիսկ այս չափումը վիճելի է, քանի որ որոշ բուսաբանական աղբյուրներ ցույց են տալիս, որ Անխել ջրվեժի ամենաբարձր անկումը 738 մ է (2421 ոտնաչափ), այլ ոչ թե սովորաբար նշված 807 մ (2648 ոտնաչափ) ։
Մուտք խմբագրել
Տարվա ճիշտ ժամանակին ջրվեժը հիմնական ճանապարհից դեպի պուրակ հեշտությամբ տեսանելի է, հատկապես հորդառատ անձրևից հետո։ Ջրվեժի անմիջապես վերևում կա չզարգացած ճամբարային տարածք և լեռնային տնակ։
Դեպի Թուգելա ջրվեժ կա երկու արահետ։ Ամենադիտարժան արահետը դեպի Մոն-օ-Սողսի գագաթն է, որը սկսվում է «Սենտինել» ավտոպարկում ( R57- ով Փութադիտջաբայի միջով, Թագավորական Նատալ ազգային պարկից R74-ի միջոցով մոտավորապես երկու ժամ մեքենայի ճանապարհ, R712- ի միջոցով Հարիսմիթից 90 րոպե հեռավորության վրա, կամ Ոսկե դարպասի լեռնաշխարհ ազգային պարկից 80 րոպե հեռավորության վրա)։ Այստեղից համեմատաբար հեշտ է բարձրանալ Ամֆիթատրոնի գագաթը, սակայն դա տևում է մոտ 4,5-ից 8 ժամ՝ կախված մարզվածության մակարդակից։ Գագաթ կաչող ես հասնել երկու շղթայական սանդուղքների միջոցով։ Սա միակ ցերեկային արշավային արահետն է, որը տանում է դեպի Դրակենսբերգի պատնեշի գագաթ։ Եվս մեկ արահետ դեպի Թուգելա ջրվեժի ստորոտը սկսվում է Թագավորական Նատալ ազգային պարկում[8]։ 7 կմ հեռավորության վրա գտնվող Թուգելայի կիրճը հեշտությամբ անցնում է տեղական անտառներով։ Դեպի Տուգելա ջրվեժի արշավի վերջին հատվածը մեծ քարն է։ Մի փոքր շղթայական սանդուղք տանում է դեպի վերջին հատվածը, որը նայում է ջրվեժներին, որոնք անցնում են ամֆիթատրոնով հինգ կասկադների շարքով։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «World's tallest waterfalls by total overall height». World Waterfall Database. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 1-ին.
- ↑ https://zpravy.aktualne.cz/domaci/k-novemu-nejvyssimu-vodopadu-na-svete-se-splha-a-brodi-atrak/r~7b14d902cc3511e6a8cb002590604f2e/?_ga=1.206758867.1583613805.1466620372
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 17-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ «Kerepakupai Merú». World Waterfall Database. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 11-ին.
- ↑ http://www.sailblogs.com/member/voyageurc/?xjMsgID=110144
- ↑ http://www.sailblogs.com/member/voyageurc/?xjMsgID=105050
- ↑ Tugela Falls, Drakensberg Tourism. Archived.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Tugela Falls at World Waterfall Database
- Tourism information around Tugela Falls
- Guided viewing of the Tugela Falls(չաշխատող հղում)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թուգելա ջրվեժ» հոդվածին։ |