Էլեկտրոնային հաշիվների վճարում
«Էլեկտրոնային հաշիվների վճարում» կամ «էլեկտրոնային հաշիվների վճարում և ներկայացում», այն է, երբ վաճառողը, ինչպիսին է ընկերությունը, կազմակերպությունը կամ խումբը, ուղարկում է իր հաշիվները ինտերնետում, և հաճախորդները վճարում են հաշիվները էլեկտրոնային եղանակով[1]։ Սա փոխարինում է ավանդական մեթոդին, երբ հաշիվ-ապրանքագրերն ուղարկվում էին թղթային ձևով, իսկ վճարումները կատարվում էին ձեռքով, օրինակ՝ անդորագիր ուղարկելով։
Էլեկտրոնային հաշվարկը մի շարք առավելություններ ունի, որոնք ներառում են հաշիվ-ապրանքագրերի ավելի արագ ներկայացում և թղթային փաստաթղթերի մշակման ծախսերի կրճատում։ Այնուամենայնիվ, էլեկտրոնային հաշվարկից լիարժեք օգտվելու համար և՛ վաճառողը, և՛ գնորդը պետք է ունենան համակարգչային համակարգեր, որոնք կարող են կարգավորել էլեկտրոնային վճարումները և մուտք ունենալ ֆինանսական հաստատություններ, որով էլ կարող են կատարել էլեկտրոնային վճարումներ։
Պատմություն խմբագրել
Էլեկտրոնային վճարումների զարգացումը սկսվել է 20-րդ դարի վերջին, և թեև դրա ճշգրիտ ծագումը պարզ չէ, ընդհանուր առմամբ համաձայն է, որ էլեկտրոնային վճարումների զարգացումը համընկել է Տեղեկատվության դարաշրջանի վերելքի հետ։ Այն ձեռք ձեռքի տված ընթացավ ինտերնետ բանկինգի զարգացման, հաշվապահական ծրագրակազմի ներդրման և էլեկտրոնային փոստի լայն կիրառման հետ[2]։
Միացյալ Նահանգներում ազգային ավտոմատացված քլիրինգային կենտրոնի ասոցիացիայի (NACHA) էլեկտրոնային հաշվարկների և վճարումների խորհուրդը վերագրվում է 2000-ականների սկզբին էլեկտրոնային վճարումների տարբեր ձևերի լայն տարածման և հաղորդակցման համար[2]։ NACHA-ն խթանել է գործունեությունը և նախաձեռնությունները, որոնք նպաստել են էլեկտրոնային վճարումների ընդունմանը ինտերնետ առևտրի, էլեկտրոնային հաշիվների վճարման և ներկայացման, ֆինանսական էլեկտրոնային տվյալների փոխանակում(EDI), միջազգային վճարումների, էլեկտրոնային անդորագրերի, Նպաստների էլեկտրոնային փոխանցում ոլորտներում։ Որոշ էլեկտրոնային հաշվարկային հավելվածներ նաև հնարավորություն են տալիս էլեկտրոնային եղանակով վճարել ապրանքների կամ ծառայությունների համար։
Էլեկտրոնային հաշվարկի տեսակներ խմբագրել
- Բիլլեր– որտեղ սպառողները վճարումներ են կատարում ուղղակիորեն մեկ բիլլերի համար, որը թողարկում է հաշիվներ, որոնք նրանք ստանում են հաշիվը թողարկող ընկերության կայքում։ Օրինակ կարող է լինել հանրային կոմունալ ընկերությունը, որն առաջարկում է այս վճարային ծառայությունն իր սպառողներին[3]։ Շուկա է ի հայտ եկել աութսորսինգ կատարած վճարային պրովայդերների համար, ովքեր մասնագիտացած են էլեկտրոնային հաշվարկային գործընթացների և տեխնոլոգիաների մեջ այն ընկերությունների համար, որոնք պետք է հաշիվներ ուղարկեն անմիջապես իրենց հաճախորդներին[4]։
- Բանկ-ագրեգատոր – որտեղ վճարումը կատարվում է ագրեգատորի կամ կոնսոլիդատորի կայքում, սովորաբար սպառողի բանկի կայքէջից։ Այս մոդելը թույլ է տալիս սպառողին վճարումներ կատարել բազմաթիվ վճարողների հետ, որոնք նախապես գրանցված են վճարումներ ստանալու համար[3]։ Օրինակներ են OneVu-ն Մեծ Բրիտանիայում և eBill-ը Շվեյցարիայում։ Եվրոպան նույնպես ունի էլեկտրոնային վճարումներ
Ներգրավված կողմեր խմբագրել
Բիլլերները, բանկիրները, ագրեգատորները և կոնսոլիդատորները կարող են տարբեր դերեր խաղալ ընդհանուր գործընթացում։ Երբ դերերը սահմանվեն, ավելի հեշտ է պարզել, թե որ մոդելն է առավել հարմար հաճախորդի ռազմավարության համար։ Բիլլերները կարող են նաև կիրառել մեկից ավելի մոդելներ՝ իրենց հաճախորդներին լավագույնս սպասարկելու համար։ Քանի որ արդյունաբերությունը շարունակաբար փոփոխվում և վերաիմաստավորվում է, տարբերակներն ու հնարավորությունները կշարունակեն ընդլայնվել։
- Բիլլեր վճարման մատակարար (BPP) – Բիլլերի գործակալ, որն ընդունում է դրամական փոխանցումների մասին տեղեկությունները Բիլլերի անունից։
- Բիլլեր ծառայության մատակարար (BSP) – Բիլլերի գործակալ, որը ծառայություն է մատուցում Բիլլերին։
- Կոնսոլիդատոր – Բիլլեր ծառայություններ մատուցող, որը համախմբում է բազմաթիվ Բիլլերներից կամ այլ վճարումների ծառայություններ մատուցողներից (BSP) օրինագծերը և դրանք առաքում հաճախորդների սպասարկման մատակարարին (CSP)[5]:
- Հաճախորդների սպասարկման մատակարար (CSP) – Հաճախորդի գործակալ, որն ուղղակիորեն ինտերֆեյս է տրամադրում հաճախորդներին, ձեռնարկություններին կամ այլոց հաշիվների ներկայացման համար։ CSP-ն, ի թիվս այլ գործառույթների, գրանցում է հաճախորդներին, հնարավորություն է տալիս ներկայացնել և տրամադրել հաճախորդների խնամք։
Դանդաղ զարգացում ժառանգական համակարգերի պատճառ խմբագրել
Զարգացած երկրներում գործող ավանդական բանկային համակարգերը և կանոնները դանդաղեցրել են էլեկտրոնային վճարումների զարգացումը։ Օրինակ՝ Միացյալ Նահանգներում ֆինանսական հաստատությունները, որպես կանոն, պաշտոնապես արգելում են իրենց սպառողական էլեկտրոնային հաշիվների վճարման համակարգերի օգտագործումը որոշակի գործակալություններին վճարումների համար, ինչպիսիք են՝ հավաքագրման գործակալությունները կամ դատարանի որոշմամբ վճարումներ ստացողներին, ինչպիսիք են երեխաների աջակցությունը կամ ալիմենտը։ Միացյալ Նահանգներից դուրս գտնվող ցանկացած կազմակերպություն կամ անհատ նույնպես սովորաբար բացառվում է։ Սովորաբար թույլատրվում են վճարումներ պետական մարմիններին կոմունալ ծառայությունների համար, ինչպիսիք են ջուրը։
Էլեկտրոնային հաշիվների վճարման համակարգերը բաժանվում են երկու կատեգորիայի՝ «վճարել ցանկացածի» ծառայություններ և սահմանափակված վճարողների ցուցակի ծառայություններ։ Վճարովի ցանկացած ծառայության դեպքում մատակարարը կհեշտացնի վճարում ստացողին` անկախ նրանից, թե արդյոք նրանք էլեկտրոնային կապ ունեն այդ վճարողի հետ, թե ոչ։ Եթե նրանք չկարողանան վճարումը վճարողին փոխանցել էլեկտրոնային եղանակով, նրանք վճարողի անունից կտպեն և կուղարկեն թղթային կտրոն։ Էլեկտրոնային օրինագծերի վճարման ծառայությունների խոշորագույն մատակարարները կարող են իրենց վճարումների մոտ 80%-ը մատուցել էլեկտրոնային եղանակով, ուստի վճարումների 20%-ը, որոնք նպաստում են խոշոր վճարման ծառայությունների կողմից, դեռևս կատարվում են թղթային չեկը վճարողին ուղարկելով։ Սա հիմնական պատճառն է, թե ինչու որոշ վճարողներ վճարում կատարող ծառայության մեջ պահանջում են 5-օրյա ժամկետ, որպեսզի վճարումը հասնի վճարատիրոջը։
Բիլլերի ցուցակի սահմանափակ վճարման ծառայությունները թույլ են տալիս վճարել ցանկացած բիլերի, որը գտնվում է մատակարարի ցանցում, և այս ծառայություններում, որտեղ մատակարարը էլեկտրոնային հարաբերություններ ունի վճարողի հետ, վճարումները կկատարվեն էլեկտրոնային եղանակով։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ /TERM/E/EBPP.html «Ի՞նչ է EBPP (էլեկտրոնային հաշիվների ներկայացում և վճարում)։». webopedia.com. 2001 թ․ փետրվարի 21. Վերցված է 2008 թ․ հուլիսի 13-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ 2,0 2,1 Sorensen, Daniel (2018 թ․ հունվարի 18). [https ://tipalti.com/what-is-ebilling/ «eBilling - Ի՞նչ է էլեկտրոնային վճարումը։ eBilling, eInvoicing և ePayments»]. Tipalti (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 2-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ 3,0 3,1 Kagan, Julia. /electronic-billpayment-presentment.asp «Էլեկտրոնային հաշիվների վճարում և ներկայացում (EBPP)». Investopedia (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 2-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ - քայլել-բիլ-վճարել-թարմացնել Aite Group անկախ հետազոտական ընկերության հաշվետվությունը Գվեն Բեզարդի կողմից ուղղակի վաճառողների վերաբերյալ։ օգոստոսի 29, 2013.
- ↑ /index.php?title=Internet_Banking_Systems_Vendors#Bill_Payment_&_Presentment_Vendors Տեղեկություններ մի քանի լուծումների մասին