Եֆիմիա Կրիվոշեևա
Եֆիմիա Պետրովնա Կրիվոշեևա (հունիսի 1 (13), 1867[1], Տարասովկա, Պետրովսկի ուեզդ, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հունիսի 24, 1936, Սարանսկ, Միջինվոլգյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ազգությամբ էրզիացի ժողովրդական հեքիաթասաց, մորդովական հեքիաթասացության արվեստի հիմնադիրներից։
| Եֆիմիա Կրիվոշեևա | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 1 (13), 1867[1] |
| Ծննդավայր | Տարասովկա, Պետրովսկի ուեզդ, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | հունիսի 24, 1936 (69 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սարանսկ, Միջինվոլգյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն, .svg){kind=small} Խորհրդային Ռուսաստան և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | գրող և storyteller |
 Yefimiya Krivosheyeva Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Եֆիմիա Կրիվոշեևան ծնվել է 1867 թվականի հունիսի 1-ին, Տարասովկա գյուղում (այժմ՝ Պենզայի մարզի Կամեշկիրսկի շրջանի կազմում[2]), Պյոտր Ֆեոդորովիչ Ադամովի բազմանդամ ընտանիքում։ Կրթություն չի ստացել։ Աշխատել է ըստ վարձակալության, կատարել է ցանկացած դժվարին աշխատանք։ Կրիվոշեևների բազմանդամ ընտանիքն աղքատ է ապրել։ Որպեսզի ինչ-որ կերպ հանգստացնի հոգին, Եֆիմիա Պետրովնան երգեր է ընտրել, որոնք կատարել է ընկերների և հարազատների շրջանում։ Պատանեկան տարիքում եղել է լավ երգահան, հասուն տարիքում ունեցել է սգացող կնոջ, հմուտ կատարողի և ծիսական ու ոչ ծիսական բանահյուսության գիտակի հեղինակություն[3]։
Եֆիմիա Պետրովնայի ստեղծագործական տաղանդը բացահայտել է որդին՝ Իլյա Պետրովիչ Կրիվոշեևը, որը 1922 թվականին ձայնագրել է մոր կատարումը[4]։ Կրիվոշեևայի անունը լայն ճանաչում է ստացել 1936 թվականին, երբ «Պրավդա» թերթում հրապարակվել է նրա «Եղերերգ Կիրովի մասին» (էրզ.՝ «Лайшема Кировдо») ստեղծագործությունը[5]։ Լայն ճանաչում են գտել Կրիվոշեևայի քաղաքացիական հեքիաթները, բանաստեղծությունները՝ «Одов чачсь, миресь - масторось» և «Эсь эрямодон»:
Կորցրել է յոթ երեխաների և վիշտը խեղդել է լացի մեջ։
Մահացել է 1936 թվականի հունիսի 24-ին, Սարանսկում։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
Կրիվոշեևան հիսունից ավելի հեքիաթների հեղինակ է։ Նրա ստեղծագործությունների առաջին հավաքածուն՝ «Լաց և երգ» (էրզ.՝ «Лайшемат ды морот») հրատարակվել է 1937 թվականին։ Բացի այդ, նրա ստեղծագործությունները տպագրվել են «Մոր ձայնը» (էրզ.՝ «Авань вайгель», 1950), «Լսեք, իմ զավակներ», (էրզ.՝ «Тынь кунсолодо, тиринь тякам монь», 1968) հավաքածուներում։ Կրիվոշեևայի աշխատանքները լիակատար ներկայացված են «Ընտրված գործեր» հավաքածուում (1968)[3]։
Ընտանիք խմբագրել
- Ամուսին՝ Կրիվոշեև Պյոտր Վասիլևիչ, գյուղացի, դարբին
Երեխաներ խմբագրել
- Կրիվոշեև Իլյա Պետրովիչ՝ գրող, Մորդովիայի վաստակավոր մանկավարժ
- Կրիվոշեև Նիկիֆոր Պետրովիչ
- Կրիվոշեև Իվան Պետրովիչ
- Օդերովա (Կրիվոշեևա) Ալեքսանդրա Պետրովնա
Թոռներ խմբագրել
- Օդերով Կոնստանտին Անտոնովիչ
- Օդերով Միխայիլ Անտոնովիչ՝ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից, ՌԽՖՍՀ գյուղատնտեսության վաստակավոր մեխանիզատոր
- Օդերով Անատոլի Անտոնովիչ
- Օդերով Յուրի Անտոնովիչ
Հիշատակ խմբագրել
- 2014 թվականին Սարանսկում որդու՝ Մոկշանսկի փողոցի № 16 տանը, որտեղ Եֆիմիա Կրիվոշեևան ապրել է կյանքի վերջին տարիները, տեղադրվել է նրան նվիրված հուշատախտակ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 https://www.info-rm.com/2017/06/23/v_saranske_otkroetsya_vystavka_posvyacshennaya_150letiyu_mordovskoj_skazitelnicy/
- ↑ О. М. Савин, 2001
- ↑ 3,0 3,1 «Газета «Эрзянь мастор» : Архив номеров». www.erzia.saransk.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
- ↑ Всё о Мордовии: Энциклопедический справочник / сост. Н. С. Крутов, Е. М. Голубчик, С. С. Маркова. — Саранск: Мордов. кн. изд-во, 2005. — С. 762. — 840 с. — ISBN 5-7595-1662-0
- ↑ «Библиотека мордовской литературы: Кривошеева Ефимия Петровна». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 24-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Кривошеева, Ефимья Петровна // Корзинка - Кукунор. - М. : Советская энциклопедия, 1953. - С. 390. - (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949-1
- Савин О. М. Кривошеева Ефимия Петровна // Пензенская энциклопедия. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2001. — С. 270. Архивировано из первоисточника 9 Հուլիսի 2019.