Երկարաոտ սցինկ
| Երկարաոտ սցինկ | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||||||||
| Eumeces schneideri Daudin 1802 |
||||||||||||||||||||
| Հոմանիշներ | ||||||||||||||||||||
|
|
Երկարաոտն սցինկ (լատին․՝ Eumeces schneideri), սցինկների ընտանիքի երկարաոտ սցինկների ցեղի մողես։ Որոշ հետազոտողների կողմից դասվում է Novoeumeces ցեղին։
Հայաստանում տարածված է Արմավիրի, Արագածոտնի, Կոտայքի, Արարատի, Վայոց ձորի և Սյունիքի մարզերում, Երևանի շրջակայքում։ Բնակվում է չորասեր թփուտային բուսականությամբ, քարքարոտ նախալեռնային ու լեռնային վայրերում։
Արտաքին կառուցվածք խմբագրել
Մարմնի երկարությունը, տարիքի հետ փոխվում է (4-16, 5 սմ), պոչը կրկնակի երկար է։ Գլուխը թույլ է տարանջատված մարմնից։ Ունի կոպեր ու արտաքին ականջի անցք, որի առջևի եզրին կան 3-4 սանրանման թեփուկներ։
Մարմինը ծածկված է խոշոր, հարթ ու փայլուն թեփուկներով։ Որովայնային մակերեսի թեփուկները գրեթե չեն տարբերվում մեջքի մակերեսի թեփուկներից, միայն պոչի ներքևի մակերեսը ծածկված է լայն ինքնահատվող վահանիկների 1 շարքով։ Մեջքային մակերեսը գորշից մոխրագույն է։ Երիտասարդ մողեսների մեջքային մակերեսը ծածկված է 8-10 երկայնակի զոլեր ձևավորող բաց ու մուգ բծերով, որոնք տարիքի հետ վերանում են։
Մարմնի կողքերով, քունքային հատվածից մինչև պոչը, ձգվում է դեղնավուն, նարնջագույն կամ վարդագույն՝ տեղ-տեղ կտրտված զոլ։ Երբեմն նույն գույնի բծերից կազմված ցանցանման նախշ կարող է առկա լինել ողջ մեջքային մակերեսին։ Որավայնային մակերեսը սպիտակավուն է կամ բաց դեղնավուն։
Սննդառություն խմբագրել
Սնվում է անողնաշարավորներով և մանր ողնաշարավորներով ու բուսականությամբ։ Ձմեռում է աշնան վերջից գարնան կեսերը։
Բազմացում և զարգացում խմբագրել
Բազմացումը վատ է ուսումնասիրված։ Զուգավորվում է մայիսի վերջից հուլիսի սկզբին։ Դնում է 6-9 ձու՝ հուլիսի վերջից-օգոստոս։ Հնարավոր է ամառային քունը։
Նշանակություն խմբագրել
Օգտակար է. ոչնչացնում է վնասատու միջատներին, մեծ օգուտ տալիս այգիներին ու բանջարանոցներին։ Հաճախ խնամվում է անազատ պայմաններում։ Գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Երկարաոտ սցինկ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Երկարաոտ սցինկ» հոդվածին։ |