Եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգ

Եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգ
Տեսակ	eye surgery?
Ենթադաս	թերապիա
MeSH	D000094504

Եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգ (խաչաձև կարում), ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման և ռիբոֆլավինի (վիտամին B2) կիրառմամբ իրականացվող վիրաբուժական միջամտություն, որը կատարվում է կերատոկոնուսի, եղջերաթաղանթի փայլուն թաղանթի եզրային դեգեներացիայի և LASIK-ից հետո՝ եղջերաթաղանթի լայնացման դեպքում։

Այն կատարվում է եղջերաթաղանթն ամրացնելու նպատակով։ Ըստ 2015 թվականի Կոկրանովյան վերանայման, չկան բավարար տվյալներ, որպեսզի որոշենք արդյունավետ է այն կերատոկոնուսի բուժման դեպքում, թե՝ ոչ^[1]։ 2016 թվականին, ԱՄՆ-ի սննդի և դեղամիջոցների ադմինիստրացիան (FDA), 3 տարի շարունակվող կլինիկական փորձարկումների հիման վրա հաստատեց ռիբոֆլավինի աչքի համար նախատեսված լուծույթի կիրառումը խաչաձև կարման ժամանակ^[2]։

Բժշկական ցուցումներ խմբագրել

Ըստ 2015 թվականի Կոկրանովյան վերանայման՝ եղջերաթաղանթի խաչաձև կարման մասին եղած տվյալները բավարար չեն, որպեսզի որոշվի նրա արդյունավետությունը կերատոկոնուսի բուժման ժամանակ^[1]։

Կողմնակի ազդեցություններ խմբագրել

Այն դեպքերում, երբ կերատոկոնուսը գնալով խորանում է՝ կարելի է կատարել եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգ։ Հետվիրահատական հիմնական կողմնակի ազդեցություններն են՝ եղջերաթաղանթի պղտորումը, կետային կերատիտը, եղջերաթաղանթի բծերը, եղջերաթաղանթի էպիթելյալ դեֆեկտն ու աչքերի ցավը։ Երբ քրոսլինկինգը կիրառվում է LASIK-ից հետո առաջացած լայնացումը շտկելու նպատակով, ապա հիմնական կոմնակի ազդեցությունները ներառում են՝ եղջերաթաղանթի պղտորում, եղջերաթաղանթի էպիթելյալ դեֆեկտ, եղջերաթաղանթի բծեր, աչքերի չորություն, ցավ աչքերում, կետային կերատիտ և լուսազգայունություն^[3]։

Չեն անցկացվել երկարաժամկետ հետազոտություններ, որոնք ցույց կտային խաչաձև կարման ազդեցությունը հղիության և լակտացիայի վրա։ Արտադրողի խոսքերով, հղիության ընթացքում խորհուրդ չի տրվում կատարել խաչաձև կարում^[3]։

Նախազգուշացումներ խմբագրել

Միջամտությունից հետո առաջին հինգ օրը հիվադները չպետք է տրորեն իրենց աչքերը^[3]։

Միջամտություն խմբագրել

CCR վիրահատության ժամանակ հեռացվել է եղջերաթաղանթի էպիթելը, իսկ LASIK-ից հետո առաջացել են բարդություններ․ կատարվել է Կիմիոնիսի կողմից 2009 թվականին^[4]

Եղջերաթաղանթի խաչաձև կարումը ներառում է․ աչքին ռիբոֆլավինի լուծույթի կաթեցում, որը հետագայում ակտիվանում է ՈւՄ ճառագայթման արդյունքում՝ 30 րոպե կամ ավելի քիչ անց։ Ռիբոֆլավինը նպաստում է եղջերաթաղանթի հենքային շերտի հարևան կոլագենային թելերի միջև նոր կապերի առաջացմանը, եղջերաթաղանթի մեխանիկական ամրության վերականգնմանն ու ամրապնդմանը։ Եղջերաթաղանթի էպիթելյալ շերտը սովորաբար հեռացվում է, որպեսզի մեծացվի ռիբոֆլավինի լուծույթի թափանցման հնարավորությունը դեպի ստրոմա (հենք)․ միջամտությունը հայտնի է որպես Դրեզդենյան ուղեցույց^[5]։

Մինչ քրոսլինկինգ իրականացնելը՝ մարդիկ պետք է ենթարկվեն որոշակի գործիքային հետազոտությունների․ եղջերաթաղանթի տոմոգրաֆիա, համակարգչային կերատոտոպոգրաֆիա, էնդոթելյալ մանրադիտում, պախիմետրիա (աչքի եղջերաթաղանթի ուլտրաձայն), b-scan ուլտրաձայն, կերատոմետրիա և բիոմիկրոսկոպիա։

Պատմություն խմբագրել

Այս մեթոդն առաջին անգամ մշակվել է 1997 թվականին Գերմանիայում՝ Դրեզդենի տեխնիկական համալսարանում, Էբերհարդ Շպոերլի և իր աշխատակիցների կողմից^[6]^[7]։

Հաստատումներ և կլինիկական փորձարկումներ խմբագրել

Գերմանիայում, կերատոկոնուսով հիվանդների մոտ եղջերաթաղանթի կոլագենային կարումը սկսվել է օգտագործվել 1998 թվականից^[6], իսկ Իտալիայում՝ ռուտին միջամտությունները հաջողությամբ սկսել են կիրառվել 2005 թվականից^[8]։ Եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգի դեպքում էպիթելի հեռացման ստանդարտ ուղեցույցն ընդունված է ողջ Եվրոպայի կողմից։

ԱՄՆ-ում կլինիկական փորձարկումներն իրականացվում են սկսած 2008 թվականից։ Հիմք ընդունելով երեք տարի տևող փորձարկումները՝ ԱՄՆ-ի սննդի և դեղամիջոցների ադմինիստրացիան (FDA) 2016 թվականի ապրիլի 18-ին հաստատեց ռիբոֆլավինի լուծույթի և KXL Avedro համակարգի կիրառումը խաչաձև կարման ժամանակ, որպես պրոգրեսիվող կերատոկոնուսի բուժում, իսկ 2016 թվականի հուլիսի 19-ին՝ ռեֆրակցիան շտկող վիրահատական միջամտությունից հետո եղջերաթաղանթի լայնացման բուժում․ FDA-ի կողմից այն հաստատվել է որպես կերատոկոնուսի և եղջերաթաղանթի լայնացման հիմնական բուժում^[2]^[9]։

Հետազոտություն խմբագրել

Եղջերաթաղանթի կոլագենի խաչաձև կարման անվտանգությունն ու արդյունավետությունն ապացուցող հետազոտությունները շարունակվում են^[10]։

Տրանսէպիթելյալ կամ էպիթելյալ խաչաձև կարման մեթոդն առաջին անգամ կիրառվել է ԱՄՆ-ում 2004 թվականին^[11] և եղջերաթաղանթի էպիթելյալ շերտը մնացել է ինտակտ^[12]։ Քանի որ այս մեթոդի ժամանակ էպիթելը չի հեռացվում՝ ռիբոֆլավինի ազդեցության համար պահանջվում է ավելի երկար ժամանակ, քան հեռացնելու դեպքում, հետևաբար այն ավելի քիչ արդյունավետ է պրոգրեսիվող կերատոկոնուսի դեպքում․ այս դեպքում նախընտրելի է կատարել էպիթելի հեռացում^[13]։

Խաչաձև կարման ժամանակ հնարավոր է կիրառել կոնտակտային ոսպնյակներ այն մարդկանց շրջանում, որոնց մոտ էպիթելի հեռացումից հետո եղջերաթաղանթի ստրոմայի հաստությունը կազմում է 350-400 մկմ։ Այս մեթոդի ժամանակ եղջերաթաղանթը նախօրոք պատվում է ռիբոֆլավինային թաղանթով, ինչպես նաև օգտագործվում է փափուկ կոնտակտային ոսպնյակ՝ նախօրոք ներծծված ռիբոֆլավինով և առանց ՈւՄ ճառագայթման և կոնտակտային ոսպնյակ՝ ռիբոֆլավինային թաղանթով պատված, որպեսզի ՈւՄ ճառագայթումն էնդոթելի մակարդակով լինի հնարավորինս անվտանգ^[14]^[15]։

Խաչաձև կարումը վերահսկվում է աչքի տոպոգրաֆիկ նկարահանմամբ, որի նպատակն է ակնագնդերի շարժումներին ակտիվ հետևելը, որպեսզի հնարավոր լինի ապահովել ճառագայթի ուղղոդված շարժում։ Սարքը ծրագրավորված է այնպես, որ աչքի տոպոգրաֆիայի հիման վրա որոշում է ՈւՄ ճառագայթման ուժն ու ալիքի կառուցվածքը^[16]։

Արագացված խաչաձև կարումը հնարավորություն կտար փոքրացնելու խաչաձև կարման տևողությունը՝ էներգիայի մեծացման հաշվին, ի տարբերություն ստանդարտ բուժման մեթոդի, որը տևում է 30 րոպե՝ 3 մՎտ ճառագայթմամբ^[16]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Sykakis, E; Karim, R; Evans, JR; Bunce, C; Amissah-Arthur, KN; Patwary, S; McDonnell, PJ; Hamada, S (2015 թ․ մարտի 24). «Corneal collagen cross-linking for treating keratoconus» (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews. 3 (3): CD010621. doi:10.1002/14651858.CD010621.pub2. PMID 25803325.
↑ ^2,0 ^2,1 Lowes, Robert (2016 թ․ ապրիլի 18). «FDA Approves Photrexa for Corneal Crosslinking in Keratoconus». Medscape.com.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 «PHOTREXA VISCOUS- riboflavin 5-phosphate in 20% dextran ophthalmic solution/ drops PHOTREXA- riboflavin 5-phosphate ophthalmic solution/ drops». DailyMed. U.S. NATIONAL LIBRARY OF MEDICINE.
↑ Kymionis GD, Diakonis VF, Coskunseven E, Jankov M, Yoo SH, Pallikaris IG (2009). «Customized pachymetric guided epithelial debridement for corneal collagen cross linking». BMC Ophthalmology. 9: 10. doi:10.1186/1471-2415-9-10. PMC 2744909. PMID 19715585.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
↑ Spoerl E, Wollensak G, Dittert DD, Seiler T (2004). «Thermomechanical behavior of collagen-cross-linked porcine cornea». Ophthalmologica. 218 (2): 136–40. doi:10.1159/000076150. PMID 15004504.
↑ ^6,0 ^6,1 SPOERL, EBERHARD; HUHLE, MICHAEL; SEILER, THEO (January 1998). «Induction of Cross-links in Corneal Tissue». Experimental Eye Research. 66 (1): 97–103. doi:10.1006/exer.1997.0410. PMID 9533835.
↑ Spörl, E; Seiler, T; Huhle, M; Kasper, M (1997). «Increased rigidity of the cornea caused by intrastromal cross-linking». Ophthalmologe. 94 (12): 902–6. doi:10.1007/s003470050219. PMID 9487761.
↑ Caporossi, Aldo; Mazzotta, Cosimo; Baiocchi, Stefano; Caporossi, Tomaso (April 2010). «Long-term Results of Riboflavin Ultraviolet A Corneal Collagen Cross-linking for Keratoconus in Italy: The Siena Eye Cross Study». American Journal of Ophthalmology. 149 (4): 585–593. doi:10.1016/j.ajo.2009.10.021. PMID 20138607.
↑ «Highlights of Prescribing Information: PHOTREXA VISCOUS (riboflavin 5'-phosphate in 20% dextran ophthalmic solution) 0.146% for topical ophthalmic use PHOTREXA (riboflavin 5'-phosphate ophthalmic solution) 0.146% for topical ophthalmic use For use with the KXL System» (PDF). U.S. Food and Drug Administration. էջեր 5–14.
↑ «Facts About the Cornea and Corneal Disease». NEI. May 2016. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
↑ Kathryn M. Hatch; William B. Trattler. (2012 թ․ մայիսի 16). «Corneal Crosslinking: Epi-on or Epi-off?». Medscape.
↑ Spadea, Leopoldo; Mencucci (November 2012). «Transepithelial corneal collagen cross-linking in ultrathin keratoconic corneas». Clinical Ophthalmology. 6: 1785–92. doi:10.2147/OPTH.S37335. PMC 3497455. PMID 23152657.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
↑ Shalchi, Z; Wang, X; Nanavaty, M A (2014 թ․ հոկտեմբերի 3). «Safety and efficacy of epithelium removal and transepithelial corneal collagen crosslinking for keratoconus». Eye. 29 (1): 15–29. doi:10.1038/eye.2014.230. PMC 4289825. PMID 25277300.
↑ Agarwal, Amar; Jacob, Soosan (2014 թ․ օգոստոսի 10). «Contact lens-assisted cross-linking treats corneal ectatic disorders in thin corneas». Ocular Surgery News U.S. Edition.
↑ Jacob, Soosan. «Contact Lens-Assisted CXL for Thin Corneas». Cataract & Refractive Surgery Today.
↑ ^16,0 ^16,1 HERSH, PETER. «Corneal collagen crosslinking: A clinical update». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել corneal collagen crosslinking կատեգորիայում։

Եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգ կերատոկոնուսի ազգային ֆոնդի կայքում
Եղջերաթաղանթի կոլագենի քրոսլինկինգ EyeWiki-ում Ակնաբույժների ամերիկայն ասոցիացիայի կողմից

[Syk2015-1] 1,0 ^1,1 Sykakis, E; Karim, R; Evans, JR; Bunce, C; Amissah-Arthur, KN; Patwary, S; McDonnell, PJ; Hamada, S (2015 թ․ մարտի 24). «Corneal collagen cross-linking for treating keratoconus» (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews. 3 (3): CD010621. doi:10.1002/14651858.CD010621.pub2. PMID 25803325.

[medscape.com-2] 2,0 ^2,1 Lowes, Robert (2016 թ․ ապրիլի 18). «FDA Approves Photrexa for Corneal Crosslinking in Keratoconus». Medscape.com.

[dailymed-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 «PHOTREXA VISCOUS- riboflavin 5-phosphate in 20% dextran ophthalmic solution/ drops PHOTREXA- riboflavin 5-phosphate ophthalmic solution/ drops». DailyMed. U.S. NATIONAL LIBRARY OF MEDICINE.

[Kymionis09-4] Kymionis GD, Diakonis VF, Coskunseven E, Jankov M, Yoo SH, Pallikaris IG (2009). «Customized pachymetric guided epithelial debridement for corneal collagen cross linking». BMC Ophthalmology. 9: 10. doi:10.1186/1471-2415-9-10. PMC 2744909. PMID 19715585.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)

[spoerl2004-5] Spoerl E, Wollensak G, Dittert DD, Seiler T (2004). «Thermomechanical behavior of collagen-cross-linked porcine cornea». Ophthalmologica. 218 (2): 136–40. doi:10.1159/000076150. PMID 15004504.

[spoerl1997-6] 6,0 ^6,1 SPOERL, EBERHARD; HUHLE, MICHAEL; SEILER, THEO (January 1998). «Induction of Cross-links in Corneal Tissue». Experimental Eye Research. 66 (1): 97–103. doi:10.1006/exer.1997.0410. PMID 9533835.

[7] Spörl, E; Seiler, T; Huhle, M; Kasper, M (1997). «Increased rigidity of the cornea caused by intrastromal cross-linking». Ophthalmologe. 94 (12): 902–6. doi:10.1007/s003470050219. PMID 9487761.

[8] Caporossi, Aldo; Mazzotta, Cosimo; Baiocchi, Stefano; Caporossi, Tomaso (April 2010). «Long-term Results of Riboflavin Ultraviolet A Corneal Collagen Cross-linking for Keratoconus in Italy: The Siena Eye Cross Study». American Journal of Ophthalmology. 149 (4): 585–593. doi:10.1016/j.ajo.2009.10.021. PMID 20138607.

[9] «Highlights of Prescribing Information: PHOTREXA VISCOUS (riboflavin 5'-phosphate in 20% dextran ophthalmic solution) 0.146% for topical ophthalmic use PHOTREXA (riboflavin 5'-phosphate ophthalmic solution) 0.146% for topical ophthalmic use For use with the KXL System» (PDF). U.S. Food and Drug Administration. էջեր 5–14.

[10] «Facts About the Cornea and Corneal Disease». NEI. May 2016. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 6-ին.

[11] Kathryn M. Hatch; William B. Trattler. (2012 թ․ մայիսի 16). «Corneal Crosslinking: Epi-on or Epi-off?». Medscape.

[12] Spadea, Leopoldo; Mencucci (November 2012). «Transepithelial corneal collagen cross-linking in ultrathin keratoconic corneas». Clinical Ophthalmology. 6: 1785–92. doi:10.2147/OPTH.S37335. PMC 3497455. PMID 23152657.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)

[13] Shalchi, Z; Wang, X; Nanavaty, M A (2014 թ․ հոկտեմբերի 3). «Safety and efficacy of epithelium removal and transepithelial corneal collagen crosslinking for keratoconus». Eye. 29 (1): 15–29. doi:10.1038/eye.2014.230. PMC 4289825. PMID 25277300.

[14] Agarwal, Amar; Jacob, Soosan (2014 թ․ օգոստոսի 10). «Contact lens-assisted cross-linking treats corneal ectatic disorders in thin corneas». Ocular Surgery News U.S. Edition.

[15] Jacob, Soosan. «Contact Lens-Assisted CXL for Thin Corneas». Cataract & Refractive Surgery Today.

[HERSH1-16] 16,0 ^16,1 HERSH, PETER. «Corneal collagen crosslinking: A clinical update». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]