Եթիմ Էմին
Եթիմ Էմին (1840[1], Yaltsug, Սուլեյման-Ստալսկի շրջան - 1880[1], Yaltsug, Սուլեյման-Ստալսկի շրջան)[2], լեզգի պոետ։ Լեզգիական գրավոր գրականության հիմնադիր։ Նա գրել է լեզգերեն, ադրբեջաներեն և արաբերեն լեզուներով[3][4]։
Եթիմ Էմին լեզգիներեն՝ Етим Эмин | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1840[1] |
| Ծննդավայր | Yaltsug, Սուլեյման-Ստալսկի շրջան |
| Վախճանվել է | 1880[1] |
| Վախճանի վայր | Yaltsug, Սուլեյման-Ստալսկի շրջան |
| Գրական անուն | Етим (букв. «сирота») |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ |
| Լեզու | Լեզգիերեն, ադրբեջաներեն և արաբերեն |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է 1838 թվականին Ցիլինգ աուլում՝ դատավոր Սավզիխանի ընտանիքում[5]։ Նա սովորել է Քեան գյուղի արաբագետ-գիտնական Աղամիրզա-Էֆենդիի մեդրեսեում[6]։ Փոխարինել է հորը դատավորի պաշտոնում, սակայն շուտով ստիպված է եղել թողնել այդ պաշտոնը։ Եթիմ Էմինը դարձավ լեզգիների շրջանում առաջինը, ով սկսեց բանաստեղծություններ գրել մայրենի լեզվով՝ կիրառելով արաբական այբուբենը։ Որպես մականուն վերցրել է Եթիմ բառը, որը նշանակում է «որբ»[7]։ Նա դատապարտեց սոցիալական անարդարությունը, կարեկցանք հայտնեց աղքատներին։ Եթիմ Էմինը բողոքում էր ազգային ճնշման դեմ («1877 թվականի ապստամբությունը»), երազում էր արդար հասարակարգի («Ընկերներ», «Խաղաղություն») մասին։ Բավական հայտնի են նրա քնարական բանաստեղծությունները։
Ընտանիք խմբագրել
- Պապ՝ Աբուկար (Բուկար) ալ-Ցիլինգվի
- Հայր՝ Սավզիխան ալ-Յալցուգվի
- Մայր՝ Լեյլա
- Եղբայր՝ Աբդ ալ-Մալիք (Մելիք, մահացել է մոտ 1887 թվականին)
- Եղբայր՝ Մուհամմադ -Նաբի (Մագոմեդ-Նեբի)
- Եղբայր՝ ալ-Հուսեյն (Գուսեյն)
- Քույր՝ Սուվար
- Քույր՝ Ֆաթիմատ
- Քույր՝ Կիզխանում
- Քույր՝ Էյլիհան
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Faceted Application of Subject Terminology
- ↑ Abdulhasanov, Tofiq (2015). «МИРОВЫE ПОЭТИЧЕСКИE ЖАНРЫ И АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ПОЭЗИЯ (The Development of Literatural Genres of World Poetry in the National Poetry)». SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.3510952. ISSN 1556-5068.
- ↑ Alekseĭ Leontʹevich Narochnit︠s︡kiĭ. История народов Северного Кавказа, конец XVIII в.-1917 г. — Наука, 1988. — С. 376. — ISBN 5020094080, 9785020094086
- ↑ Валиева, Юлия (2006-08). «Отец, сын и овца». Russian Literature. 60 (3–4): 491–505. doi:10.1016/j.ruslit.2007.01.014. ISSN 0304-3479.
- ↑ Творческое наследие Этима Емина: сборник статей. — Дагестанский филиал АН СССР, Ин-т истории, языка и литературы им. Г. Цадасы, 1990. — 115 с.
- ↑ «ЕТИМ ЭМИН» (ռուսերեն). surbor.su. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
- ↑ А. А. Рашидов, Сиражутдин Магомедович Хайбуллаев, Институт истории, языка и литературы им. Г. Цадасы. Творческое наследие Етима Эмина: сборник статей. — Дагестанский филиал АН СССР, Ин-т истории, языка и литературы им. Г. Цадасы, 1990. — С. 50.
Գրականություն խմբագրել
- Нагиев Ф. Р. Етим Эмин: Путь к истине: монография. — Махачкала, 2002.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Етим Эмин, «Соловей», «Четверостишия» // fatiha.ru.
- Поэзия, Любовь, Бог // gazeta-nv.ru.
- Стихи Етим Эмина // lezgichal.ru.