Վիքիպեդիա

Գաուդեամուս իգիտուր

«Գաւդեամուս» կամ «Գաուդեամուս իգիտուր» (լատին․՝ gaudeamus igitur – ցնծանք, ուրախանանք), ուսանողական լատիներեն երգ (հիմն)[1]։

Գաուդեամուս իգիտուր
Տեսակcommercium song? և խնջույքի երգ
 Gaudeamus igitur Վիքիպահեստում

«Gaudeamus igitur» կոչվում է ըստ առաջին բառի կամ տողի։ Լատիներեն Vita brevis ars longa աֆորիզմի հարասությունն է, այդ պատճատով հայտնի է նաև որպես «De brevitate vitae» («Կյանքի վաղանցիկության մասին»)։ Թափառական ուսանողների լավագույն ստեղծագործություններից մեկն է[2]։

Պատմություն խմբագրել

Երգը հայտնվել է XIII կամ XIV դարում կամ Հայդելբերգի, կամ Փարիզի համալսարանում (Սեբաստիան Բրանտը հիշատակել է 1267 թվականի «Gaudeamus igitur» խորագրով հիմնը)։

«Գաուդեամուսը» վերագրվում է վագանտների՝ միջնադարյան թափառող բանաստեղծների ու երգիչների պաշտամունքային երգերի ժանրին, որոնց թվում եղել են նաև ուսանողներ։

Դարեր շարունակ երգը փոխանցվել է բանավոր և այդ պատճառով էլ բազմաթիվ տարբերակներ կան։ «Գաուդեամուսի» տեքստն առաջին անգամ հրապարակվել է 1776 թվականին[3], իսկ 1781 թվականին թափառական գրող Քրիստիան Վիլհելմ Քինդլեբենը երգին տվել է այն ձևը, որը պահպանվել է մինչ օրս[1][4]։ Քինդլեբենի վկայությամբ՝ ինքն ստիպված է եղել երգի տեքստը զգալի փոփոխությունների ենթարկել, այդ թվում՝ գրաքննչական բնույթի.

Ես ստիպված էի փոխել այս հին ուսանողական երգը, քանի որ բանաստեղծական ձևը, ինչպես այս տեսակի երգերի մեծ մասում, վատ էր։ ...Շատ տողեր բոլորովին բաց են թողնվել․ դրանք, ըստ ակադեմիայի օրենքի, չէր կարելի երգել հրապարակայնորեն[3]։

Երգի նոտաներն առաջին անգամ հրապարակվել են «Lieder für Freunde der Geselligen Freude» (Leipzig, 1788) ժողովածուում։ «Գաուդեամուսի» այս տարբերակը ժողովրդականություն է վայելում նաև մեր օրերում, բայց միակը չէ. կա երգի ևս մեկ, ավելի վաղ տարբերակ, որը թվագրվում է 1717 թվականով և, ի տարբերություն նախորդի, կատարվում է մինոր լադով։

Երգն Ուսանողական սպորտի միջազգային ֆեդերացիայի պաշտոնական հիմնն է[5]։

Տեքստ և թարգմանություն խմբագրել

Ստորև ներկայացված է երգի լատիներեն տեքստի տարբերակներից մեկը և թարգմանությունն անգլերեն ու հայերեն։ Յուրաքանչյուր տան առաջին երկու և վերջին տողերը կատարվում են երկու անգամ։ Այսպիսով, յուրաքանչյուր տան տողերը կատարվում են հետևյալ կարգով․ I, II, I, II, III, IV, V, V։

Լատիներեն[6] Անգլերեն Հայերեն

Gaudeamus igitur,
Iuvenes dum sumus,
Post jucundam juventutem
Post molestam senectutem
Nos habebit humus.

Let us rejoyce
While we are not old.
After a pleasant youth
After a troubling old age
The earth will have us.

Արդ, եկե՛ք ցնծանք քանի դեռ երիտասարդ ենք,
Կենսուրախ պատանեկությունից
Եվ տանջալի ծերությունից հետո
Հողին ենք հանձնվելու ամենքս։

Ubi sunt, qui ante nos
In mundo fuere,
Vadite ad superos,
Transite ad inferos,
Ubi jam fuere.

Where are they who, before us,
Were in the world?
Go to the heavens
Cross over into hell
Where they went through already.

Որտե՞ղ են աշխարհում մեզանից առաջ ապրողները,
Բարձրացեք երկինք
Կամ իջեք դժոխք
Եթե կուզեք տեսնել նրանց։

Vita nostra brevis est,
Brevi finietur,
Venit mors velociter,
Rapit nos atrociter,
Nemini parcetur.

Our life is brief
Soon it will end.
Death comes quickly
Snatches us cruelly
To nobody shall it be spared.

Մեր կյանքը կարճ է, շուտով կավարտվի,
Մահն արագ է վրա հասնում
Եվ անխնա հափշտակում է մեզ,
Ոչ ոք չի փրկվի։

Vivat Academia,
Vivant Professores,
Vivat membrum quodlibet,
Vivant membra quaelibet,
Semper sint in flore!

Long live the academy!
Long live the professors!
Long live each student;
Long live the whole fraternity;
For ever may they flourish!

Կեցցե՛ համալսարանը, կեցցե՛ն պրոֆեսորները,
Կեցցե՛ հանրության յուրաքանչյուր անդամը,
Կեցցե՛ն նրա բոլոր անդամները,
Թող հավետ ծաղկում ապրեն։

Vivant omnes virgines
Faciles, formosae
Vivant et mulieres :,:
Bonae, laboriosae.

Long live all girls,
Easy [and] beautiful!
Long live [mature] women too,
Tender, lovable,
Good, [and] hard-working.

Կեցցե՛ն բոլոր չքնաղ և գրավիչ կույսերը,
Կեցցե՛ն և կանայք՝
Նրբագեղ և սիրո արժանի,
Բարի և աշխատասեր։

Vivat et respublica,
Et qui illam regit,
Vivat nostra civitas,
Mecaenatum caritas,
Quae nos hic protegit.

Long live the state as well
And he who rules it!
Long live our city
[And] the charity of benefactors
Which protects us here!

Կեցցե՛ մեր պետությունը և նրա իշխողը,
Կեցցե՛ մեր քաղաքը,
Բարերարների ողորմածությունը,
Որը հովանավորում է մեզ այժմ։

Pereat tristitia,
Pereant osores,
Pereat diabolus,
Quivis Antiburschius,
Atque irrisores.

May sadness perish!
May haters perish!
May the devil perish!
And also the opponents of the fraternities
And their mockers, too!

Թող չքվի թախիծը, թող կորչեն մեր ցավերը,
Թող կորչի սատանան,
Ուսանողների բոլոր թշնամիները
Եվ նրանց ծաղրողները։

Quis confluxus hodie
Academicorum?
E longinquo convenerunt,
Protinusque successerunt
In commune forum.

What a gathering
of academics is there today?
From far away they gathered,
Immediately they advanced
Into the public forum

Vivat nostra societas,
Vivant studiosi!
Crescat una veritas,
Floreat fraternitas,
Patriae prosperitas.

Long live our fellowship,
Long live the students;
May truth alone thrive
May brotherhood flourish
(and) the prosperity of the country.

Alma Mater floreat,
Quae nos educavit,
Caros et commilitones,
Dissitas in regiones
Sparsos, congregavit.

May our Alma Mater flourish,
Which has taught us;
Dear ones and comrades,
(and) the scattered into places
Various, she congregated.

Փաստեր խմբագրել

  • Պյոտր Չայկովսկին 1874 թվականին «Գաուդեամուսը» մշակել է քառաձայն արական երգչախմբի համար դաշնամուրի նվագակցությամբ, և նույն թվականին երգչախմբային պարտիտուրան հրատարակվել է Բ. Լ. կեղծանվամբ (այդպես Չայկովսկին ստորագրել է իր երաժշտական ֆելիետոնները)։
  • «Գաուդեամուսը» միշտ հնչում է Ունիվերսիադայի պարգևատրման արարողության ժամանակ՝ հաղթած երկրի օրհներգի փոխարեն։
  • «ՇԿԻԴ հանրապետություն» ֆիլմում Վիկնիկսորը կատարում է «Գաուդեամուսը» Դոստոևսկու անվան դպրոցի սաների համար։
  • «Գաուդեամուսի» ազատ թարգմանությունը կատարում են Մոսկվայի 5-րդ դասարանցիները՝ գիմնազիստի կոչում ստանալու արարողության ժամանակ[7]։
  • Սանկտ Պետերբուրգի հինգերորդ դասարանի աշակերտները կատարում են լատիներեն «Գաուդեամուս իգիտուրը»՝ գիմնազիստի կոչում ստանալու արարողության ժամանակ[8]։
  • 2018 թվականի հունվարի 23-ին Ռոք-Սինդրոմ խմբի անդամները ռոք-գործիքավորմամբ թողարկել են «Gaudeamus»-ի իրենց գործիքային տարբերակը։ Կոմպոզիցիան ընդգրկվել է խմբի համանուն սինգլի կազմում[9]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Михельсон М. И., Русская мысль и речь: Свое и чужое: Опыт русской фразеологии: Сборник образных слов и иносказаний: в 2 т. Т. 2. — СПб.: тип. Имп. Акад. наук, 1896—1912; М.: Русские словари, 1994. — С. 95.
  2. ↑ Ваганты // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 4 т. — СПб., 1907—1909.
  3. ↑ 3,0 3,1 Деркачёв, 1898, էջ 10
  4. ↑ Geflügelte Worte: Der klassische Zitatenschatz. — München, 2001, S. 114.
  5. ↑ «Гимн FISU». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  6. ↑ Studentenlieder. – Aus den hinterlassenen Papieren eines unglücklichen Philosophen Florido genannt, gesammlet und verbessert von C. W. K. 1781, p. 56–58 & p. Vf. (title page with a flower and decoration).
    Reprint inside: Studentensprache und Studentenlied in Halle vor hundert Jahren. Neudruck des ‘Idiotikon der Burschensprache’ von 1795 und der ‘Studentenlieder’ von 1781. Eine Jubiläumsausgabe für die Universität Halle-Wittenberg dargebracht vom Deutschen Abend in Halle: Max Niemeyer (Druck: Buchdruckerei des Waisenhauses), Halle a. S., 1894, Studentenlieder p. 52–54 & p. V (title page with a leaf) (Google (complete work), Google (only the Studentenlieder))
  7. ↑ «Сценарий посвящения в гимназистов».
  8. ↑ «Посвящение в гимназисты» (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 4-ին.
  9. ↑ «Рок-Синдром - Gaudeamus». iTunes. 2018 թ․ հունվարի 23.

Գրականություն խմբագրել

  • Бабичев Н. Т., Боровский Я. М. Словарь латинских крылатых слов. — М.: Терра, 1997. — С. 291—292.
  • Деркачёв И. П. Студенческие песни / И. П. Деркачёв. — М. : Тип. Г. Лисснера и А. Гешеля, 1898. — 32 с.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Այլ տարբերակներ

Երգեր

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գաուդեամուս իգիտուր» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գաուդեամուս_իգիտուր&oldid=9747209» էջից