Բարձրյալի խրատանին
Բարձրյալի խրատանին (իսլ.՝ Hávamál), սկանդինավյան «Ավագ Էդդա» էպոսի երկրորդ և ամենածավալուն երգը: Հին իսլանդերենում Háva նշանակում է բարձր, իսկ mál՝ խոսք: Երգը բաղկացած է 164 տնից: Չափածո խրատների այս ստվար ամբողջությունը հնչում է խորհրդավոր Բարձրյալ անունով հանդես եկող Օդինի բերանից: Սկալդները՝ սկանդինավյան գուսանները, սկզբնական շրջանում այս խրատները բանավոր կերպով ավանդել են հյուսիսեվրոպական գրեթե բոլոր ժողովուրդներին: Խրատանու պատգամները՝ վիկինգների այդ ինքնատիպ սահմանադրությունը, լայն կիրառություն են գտել սոցիալական բոլոր խավերի համար:
Բարձրյալի խրատանին | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | չափածո շարադրանք |
| Ժանր | առասպել |
| Մասն է | սկանդինավյան Ավագ Էդդա էպոսի |
| Բնօրինակ լեզու | հին իսլանդերեն |
| Շարք | Ավագ Էդդա |
| Հրատարակված է | Codex Regius? |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1260 |
| Hávamál Վիքիպահեստում | |
ՆկարագրությունԽմբագրել
«Բարձրյալի խրատանին» երգի առաջին 95 բանաստեղծական տները վերաբերում են հյուրընկալության կանոններին: Օդինն իր խրատների շարքում միշտ շեշտադրում է խելոքների և հիմարների հակադրությունը: Կյանքի համարյա բոլոր դրվագներում խելոքները կարողանում են օգտվել այդ խրատներից՝ ճիշտ ընկալելով դրանք և կիրառելով առօրյայում: Սկանդինավյան ժողովուրդները բնակվում են ցուրտ վայրերում, և Օդինը նախ խորհուրդ է տալիս հյուրին ջերմորեն դիմավորել, ներս հրավիրելուց հետո առաջին հերթին նրան տեղ տալ տանը վառվող կրակի մոտ, ապա հոգալ ուտելիքով հյուրասիրելու և տաք հագուստ տալու մասին: Խրատների մի մասը վերաբերում է տանտիրոջը, մի մասը՝ հյուրին: Հյուրընկալվողներին բարձրյալ Օդինը խորհուրդ է տալիս շատախոսությամբ չզբաղվել, գարեջուր չափից ավելի չխմել: Չի կարելի նաև մեկի տանը երկար հյուրընկալվել, քանի որ այդպիսով նա կդառնա անցանկալի ու աներես կհամարվի:
84-րդ տնից խրատները փոխում են իրենց բնույթը, և հիմնականում խոսվում է կանանց հանդեպ սիրո մասին: Նա հայտնում է, որ չի կարելի տեղի տալ կանանց գայթակղություններին, այլ պետք է միշտ սթափ և զգոն լինել: Սակայն անաղարտ սիրո մաքուր զգացմունքը գովելի է գերագույն աստծո համար, և նա արգելում է որևէ մեկին մեղադրել՝ սիրելու համար, քանի որ «խելոքն էլ է հանգրվանում սիրո խճճված ոստայնում, և իմաստունն էլ է խենթանում, անմիտ մանչուկի վերածվում անհագ սիրո հզոր գրկում»:
138-145-րդ տներում գովերգվում է իմաստնությունը և նրան ձգտելը: Իր օրինակով Օդինը պատմում է, թե ինչպես է հանուն իմաստնության ինքը՝ գերագույն աստվածը ինքնազոհողության գնացել և ինչպիսի դժվարություններ ու զրկանքներ է կրել. Իգդրասիլ անունով հացենին համարվում էր տիեզերական ծառը, որի ճյուղերին գտնվում էին աստվածների, մարդկանց ու մյուս էակների բնակավայրերը՝ աշխարհները: Իսկ արմատներում էր Հել անդրաշխարհը: Եվ ահա, Օդինը ժամանակին իրեն գամել էր այդ ծառի վրա, որպեսզի արմատներում պահվող իմաստնության աղբյուրից ստանար խորհրդավոր ռուների (ծածկագրերի) գաղտնիքը: Հանուն իմաստնության Օդինը զոհաբերում է նաև իր մեկ աչքը:
ԱղբյուրներԽմբագրել
- Ավագ Էդդա, Անտարես հրատարակչություն, Երևան 2018 թ.: Թարգմանիչ՝ Հակոբ Սարգսյան:
| Այս հոդվածը կատեգորիայի կարիք ունի։ Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ կատեգորիա գտնել կամ ստեղծել ու ավելացնել հոդվածին։ |