ԲՑԺ պատվաստանյութ

(Վերահղված է ԲՑԺից)

Կալմետ-Գերինի բացիլ (ԲՑԺ) պատվաստանյութ անգլ.՝ Bacillus Calmette–Guérin (BCG)՝ պատվաստանյութ է, որը օգտագործվում է տուբերկուլոզի դեմ[1]։ Այն երկրներում, որտեղ տուբերկուլոզը հաճախ է հանդիպում՝ խորհուրդ է տրվում օգտագործել 1 չափաբաժին՝ առողջ նորածիններին։ Պատվաստումը ցանկալի է անել ծնվելուց հետո, հնարավորինս շուտ[1]։ Այն երկրներում, որտեղ ռիսկը ցածր է՝ իմունիզացիա չի կատարվում, իսկ առանձին դեպքերը հայտնաբերվում են և բուժվում[1]։ Այն մեծահասակները, որոնք չեն հիվանդացել և չեն պատվաստվել, բայց հաճախակի կոնտակտի մեջ են եղել հարուցչի հետ՝ նույնպես լինում են իմունիզացված[1]։ ԲՑԺ-ն նաև արդյունավետ է Բուրուլիի խոցերի և այլ ոչ տուբերկուլոզային միկոբակտերիաներով հարուցված ինֆեկցիաների դեմ[1]։ Այն նաև օգտագործվում է, որպես միզապարկի քաղցկեղի բուժման մի մաս[2][3]։

ԲՑԺ պատվաստանյութ
Կլինիկական տվյալներ
Օգտագործման
եղանակներ
Ներմաշկային
DrugBankDB12768

Տուբերկուլոզից պաշտպանության աստիճանը տարբեր է լինում և պաշտպանությունը տևում է մինչև 20 տարի[1]։ Կանխարգելում է երեխաների 20%-ի ինֆեկցումը, իսկ ինֆեկցվածների կեսի մոտ կանխարգելում է հիվանդության առաջացումը[4]։ Պատվաստումը կատարվում է ներմաշկային ներարկումով[1]։ Հավելյալ դոզաների արդյունավետության ապացույցներ չկան[1]։

Լուրջ կողմնակի ազդեցությունները հազվադեպ են։ Հաճախ լինում է կարմրություն, ուռածություն ներարկման տեղում[1]։ Կարող է առաջանալ նաև փոքր խոց, որը առողջանալուց հետո թողնում է փոքր սպի[1]։ Կողմնակի ազդեցությունները հաճախ են լինում թույլ իմունիտետով մարդկանց մոտ[1]։ Հղիության ժամանակ օգտագործումը վտանգավոր է[1]։ Պատվաստանյութը ստանում են Mycobacterium Bovis-ից, որը հաճախ է հայտնաբերվում կովերի մոտ[1]։ Այն թուլացած է, բայց կենդանի է։ ԲՑԺ պատվաստանյութը համարվում է կենդանի պատվաստանյութ[1]։

ԲՑԺ պատվաստանյութը առաջին անգամ բժշկական նպատակներով օգտագործվել է 1921 թվականին[1]։ Այն ԱՀԿ-ի հիմնական դեղերի ցուցակի մեջ է, որպես առողջապահության համակարգի ամենաարդյունավետ և պահանջված դեղամիջոցներից մեկը[5]։ 2011 և 2014 թվականների միջև գինը $0.16-ից մինչև $1.11-է եղել զարգացող երկրներում[6][7]։ ԱՄՆ-ում արժեքը $100-ից մինչև $200 է[8]։ 2004 թվականի դրությամբ պատվաստանյութը տարեկան տրվում է 100 միլիոն երեխաների ամբողջ աշխարհում[9]։

Բժշկական կիրառություններ

խմբագրել

Տուբերկուլոզ

խմբագրել

ԲՑԺ-ն հիմնականում կիրառվում է տուբերկուլոզի դեմ։ ԲՑԺ պատվաստանյութը կարող է տրվել ծնվելուց հետո՝ ներմաշկային եղանակով[10]։ ԲՑԺ պատվաստումը կարող է առաջացնել կեղծ դրական Մանտուի թեստ, սակայն թեստի բարձր ցուցանիշները խոսում են ակտիվ հիվանդության մասին։

ԲՑԺ-ի ամենահակասական կողմը դա իր արդյունավետության տարբերությունն է՝ կախված այն աշխարհամասից, որտեղ կատարվում է հետազոտությունը։ Մեծ Բրիտանիայում կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել 60%-80% արդյունավետություն, բայց շատ տեղերում ԲՑԺ-ն պաշտպանիչ հատկությունը չի դրսևորվել։ Արդյունավետությունը ընկնում է տարածաշրջանի՝ հասարակածին մոտենալու հետ մեկտեղ[11][12]։

1994 թվականին կատարված հետազոտությունը պարզեց, որ ԲՑԺ-ն իջեցնում է տուբերկուլյոզով հիվանդանալու ռիսկը 50%-ով[11]։ Կան արդյունավետության տարբերություններ՝ կախված տարածաշրջանից, ժառանգական տարբերություններից, միջավայրի փոփոխություններից, այլ բակտերիալ ինֆեկցիաների հետ կոնտակտից, լաբորատորիայի նորմերից, որտեղ արտադրվում է պատվաստանյութը[13][14]։

2014 թվականին կատարված հետազոտությունը ցույց տվեց, որ ԲՑԺ պատվաստանյութը իջեցրել է ինֆեկցիաները 19-27%-ով և ակտիվ տուբերկուլոզի առաջնթացը 71%-ով[15]։ Այս հետազոտության մեթոդները սահմանափակվել են ինտերֆերոն գամմայի անջատման փորձով։

ԲՑԺ-ի պաշտպանության տևողությունը հստակ հայտնի չէ[16]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 «BCG vaccines: WHO position paper – February 2018» (PDF). Releve epidemiologique hebdomadaire. 93 (8): 73–96. 2018 թ․ փետրվարի 23. PMID 29474026.
  2. Fuge, O; Vasdev, N; Allchorne, P; Green, JS (2015). «Immunotherapy for bladder cancer». Research and reports in urology. 7: 65–79. doi:10.2147/RRU.S63447. PMC 4427258. PMID 26000263.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  3. Houghton, BB; Chalasani, V; Hayne, D; Grimison, P; Brown, CS; Patel, MI; Davis, ID; Stockler, MR (May 2013). «Intravesical chemotherapy plus bacille Calmette-Guérin in non-muscle invasive bladder cancer: a systematic review with meta-analysis». BJU International. 111 (6): 977–83. doi:10.1111/j.1464-410x.2012.11390.x. PMID 23253618.
  4. Roy, A; Eisenhut, M; Harris, RJ; Rodrigues, LC; Sridhar, S; Habermann, S; Snell, L; Mangtani, P; Adetifa, I; Lalvani, A; Abubakar, I (2014 թ․ օգոստոսի 5). «Effect of BCG vaccination against Mycobacterium tuberculosis infection in children: systematic review and meta-analysis». BMJ (Clinical research ed.). 349: g4643. doi:10.1136/bmj.g4643. PMC 4122754. PMID 25097193.
  5. «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. April 2015. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  6. «Vaccine, Bcg». International Drug Price Indicator Guide. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  7. «Vaccine, Bcg». ERC. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 13-ին.
  8. Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. էջ 312. ISBN 9781284057560.
  9. «BCG Vaccine: WHO position paper» (PDF). Weekly epidemiological record. 4 (79): 25–40. 2004 թ․ հունվարի 23. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  10. «BCG Vaccine | TB Symptoms | Tuberculin Skin Test | PPD | TB Signs». TB Symptoms. 2013 թ․ հունվարի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 2-ին.
  11. 11,0 11,1 Colditz, Graham A.; Brewer, TF; Berkey, CS; Wilson, ME; Burdick, E; Fineberg, HV; Mosteller, F (1994). «Efficacy of BCG Vaccine in the Prevention of Tuberculosis». JAMA. 271 (9): 698–702. doi:10.1001/jama.1994.03510330076038. PMID 8309034.
  12. Fine PEM (1995). «Variation in protection by BCG: implications of and for heterologous immunity». Lancet. 346 (8986): 1339–45. doi:10.1016/S0140-6736(95)92348-9. PMID 7475776.
  13. Venkataswamy MM, Goldberg MF, Baena A, Chan J, Jacobs WR, Porcelli SA (February 2012). «In vitro culture medium influences the vaccine efficacy of Mycobacterium bovis BCG». Vaccine. 30 (6): 1038–1049. doi:10.1016/j.vaccine.2011.12.044. PMC 3269512. PMID 22189700.
  14. FINE, P (1995 թ․ նոյեմբերի 1). «Variation in protection by BCG: implications of and for heterologous immunity». The Lancet. 346 (8986): 1339–1345. doi:10.1016/S0140-6736(95)92348-9. PMID 7475776.
  15. Roy A, Eisenhut M, Harris RJ, և այլք: (2014). «Effect of BCG vaccination against Mycobacterium tuberculosis infection in children: systematic review and meta-analysis». BMJ. 349: g4643. doi:10.1136/bmj.g4643. PMC 4122754. PMID 25097193.
  16. Aronson NE, Santosham M, Comstock GW (2004). «Long-term efficacy of BCG vaccine in American Indians and Alaska Natives: A 60-year follow-up study». JAMA. 291 (17): 2086–91. doi:10.1001/jama.291.17.2086. PMID 15126436.