Արամ Քոսյան

Արամ Վաղարշակի Քոսյան (մայիսի 18, 1956(1956-05-18)), հայ պատմաբան։ Պատմական գիտությունների դոկտոր (1997), պրոֆեսոր։

Արամ Քոսյան
Ծնվել է	մայիսի 18, 1956(1956-05-18) (68 տարեկան)
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Կրթություն	Խաչիկ Դաշտենցի անվան թիվ 114 ավագ դպրոց և Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր (1997)
Մասնագիտություն	պատմաբան
Աշխատավայր	Հայաստանի ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտ և Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան

Կենսագրություն

Արամ Քոսյանը ծնվել է 1956 թվականի մայիսի 18-ին։ 1963-1973 թվականներին սովորել և ավարտել է Երևանի Խաչիկ Դաշտենցի անվան թիվ 114 ավագ դպրոցը։ 1977 թվականին ավարտել է Խաչատուր Աբովյանի անվան Հայկական պետական մանկավարժական ինստիտուտի պատմաաշխարհագրական ֆակուլտետի պատմության և հասարակագիտության բաժինը։ 1977-1978 թվականներին աշխատել է ՀԽՍՀ Աբովյանի շրջանի Ձորաղբյուր գյուղի միջնակարգ դպրոցում՝ որպես պատմության և հասարակագիտության ուսուցիչ։ 1981-1982 թվականներին եղել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի Սլավոնագիտության և բալկանագիտության ինստիտուտի փորձնակ-հետազոտող, 1978-1985 թվականներին՝ ՀԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի ավագ լաբորանտ։ 1985-1991 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի կրտսեր գիտաշխատող, 1991-1994 թվականներին՝ ՀԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի գիտաշխատող, 1994-1995 թվականներին՝ նույն ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, 1995-2001 թվականներին՝ Արևելագիտության ինստիտուտի գիտական հարցերի գծով փոխտնօրեն։ 1997 թվականի նոյեմբերին ստացել է պատմական գիտությունների դոկտորի աստիճան (պաշտպանության թեման՝ «Մ.թ.ա. XII դարի մերձավորարևելյան ճգնաժամը և Հայկական լեռնաշխարհը»)։ 2002-2007 թվականներին եղել է ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության Գիտության և հետբուհական կրթության վարչության պետ, Խ. Աբովյանի անվան Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Գիտական կենտրոնի տնօրեն, Համաշխարհային պատմության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի պրոֆեսոր։

Անդամակցություն

• ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտում գործող Համաշխարհային պատմության մասնագիտական խորհրդի անդամ։

Հրապարակումներ

Հրապարակումներ, մենագրություններ, հոդվածներ 

Հրապարակումներ, մենագրություններ

• Восточная Анатолия и урарты: [ Кн. турец. археолога Афифа Эрзена ] / АН АрмССР, Центр науч. информ. по обществ. наукам; Авт. предисл. и пер. А. В. Косян; Отв. за вып. А. Дж. Киракосян; Редкол.: Х. А. Барсегян ( гл. ред. ) и др., Ереван, Центр науч. информ. по обществ. наукам АН АрмССР , 1983.
• Лувийские царства Малой Азии и прилегающих областей в XII-VIII вв. до н.э. - Ереван, Изд. Гитутюн НАН РА, 1994.
• Խեթական տերությունը և Ախխիյավան (Տրոյական պատերազմը), Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 1997։
• «Տուն Թորգոմայ» (առասպել և իրականություն), Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 1998։
• Национальности Армении = Հայաստանի ազգությունները / Центр по решению конфликтов Армении. Союз национальностей Армении, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Ереван, Б. и., 1998.
• Մ.թ.ա. XII դարի մերձավորարևելյան ճգնաժամը և Հայկական լեռնաշխարհը = The XII century b.c. near eastern crisis and the Armenian highland, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, ՀՀ ԳԱԱ, Երևան, «Զանգակ -97», 1999։
• Հին աշխարհի պատմություն։ Դասագիրք V դասարանի համար։ Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Խաչիկյան Արմեն, Կրթության և գիտության նախարարություն, ՀՀ, Երևան, «Զանգակ-97», 1999։
• Հին աշխարհի պատմություն։ Դասագիրք 5-րդ դասարանի համար, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Խաչիկյան Արմեն, Կրթության և գիտության նախարարություն, ՀՀ., Երևան, «Զանգակ-97», 2000։
• Հին աշխարհի և միջին դարերի պատմություն։ V-VI դասարաններ։ Մեթոդ ձեռնարկ ուսուցիչների համար։ Դիլոյան Վալտեր Արտաշեսի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Խաչիկյան Արմեն Էմինի, Երևան, «Զանգակ-97», 2000։
• Պատմություն։ Դասագիրք հանրակրթական դպրոցների 9-րդ դասարանի համար։ Բարխուդարյան Վլադիմիր Բախշիի, Հարությունյան Բաբկեն Հարությունի, ԱվետիսյանՊավել Սեդրակի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Ստեփանյան Ալբերտ Անդրանիկի, Դիլոյան Վալտեր Արտաշեսի, Զուլալյան Մանվել Կարապետի, Կրթության և գիտության նախարարություն ՀՀ, Երևան, «Զանգակ-97», 2001։
• Հայկական լեռնաշխարհի և Հյուսիսային Միջագետքի պետական կազմավորումների քաղաքական պատմությունը մ.թ.ա. XVII - IIX դդ. = The political history of the state formations of the Armenian highland and Northern Mesopotamia (XVII - IX cc. B.C.): Ավետիսյան Հրայր Մկրտիչի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 2002։
• Հայկական մեհենագրություն։ Մովսիսյան Արտակ Երջանիկի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 2003։
• Հայոց եկեղեցու պատմություն։ Հանրակրթական դպրոցի 6-րդ դասարանի փորձնական դասագիրք։ Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Պարսամյան Վարդան, Գյուլբուդաղյան Ա, ՀՀ Կրթության և գիտության նախարարություն, Երևան, Կրթական բարեփոխումների կենտրոն, 2003։
• Հայկական լեռնաշխարհի տեղանունները (ըստ խեթական սեպագիր աղբյուրների, Երևան, «Զանգակ», 2004։
• История Армении: ( Краткий очерк ) / А. Э. Хачикян; Науч. ред. А. Косян, Ереван, Филин , 2004.
• Միտանի։ (Խուրրի-Միտանի) հայոց հնագույն պետություն։ Տերյան Անժելա Ավետիսի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Երևան, «Ոսկան Երևանցի», 2006։
• Համաշխարհային պատմություն։ Հին աշխարհ 6։ Դասագիրք 12-ամյա հանրակրթական դպրոցի համար։ Ստեփանյան Ալբերտ Անդրանիկի, Ավետիսյան Հայկ Գրիգորի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Կրթության և գիտության նախարարություն, ՀՀ, Երևան, «Զանգակ 97», 2007։
• Համաշխարհային պատմություն 10։ Ընդհանուր և բնագիտամաթեմատիկական հոսքեր։ Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Գրեկյան Երվանդ, Հարությունյան Գագիկ, Ղլեչյան Վալերի Գուրգենի, Սաֆրաստյան Ռուբեն Արամի, Երևան, «Զանգակ-97», 2009։
• История Армении: (Краткий очерк) / А. Э. Хачикян, Науч. ред. А. Косян, Ереван, Эдит Принт, 2009.
• Համաշխարհային պատմություն 12։ Հումանիտար հոսք։ Պետրոսյան Վահրամ, Նազարյան Արամ Սրապիոնի, Սաֆրաստյան Ռուբեն Արամի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Երևան, «Զանգակ-97», 2011։
• Համաշխարհային պատմություն 12։ Ընդհանուր և բնագիտամաթեմատիկական հոսք։ Նազարյան Արամ Սրապիոնի, Պետրոսյան Վահրամ, Սաֆրաստյան Ռուբեն Արամի, Քոսյան Արամ Վաղարշակի, Երևան, «Զանգակ-97», 2011։
• Պամիրյան լեզուները և հայերենը։ Սկյութերեն բառապաշարը հայերենում։ Մկրտչյան Ներսես Ալեքսանի, Սահակյան Ռուզաննա [հրատարակիչ], Քոսյան Արամ Վաղարշակի, [խմբագիր] | ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, «Լուսակն», 2015։
• Մ.թ.ա. XIV դարի խեթա-հայասական պայմանագրերը = Хеттско-хайасские межгосударственные договора XIV века до н.э. = The XIV century B.C. interstate treaties between the Hittite empire and Hayasa / Ա. Քոսյան, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ. Երևան, «Զանգակ», 2016։
• Մ. թ. ա. XV դարի խեթական սեպագրական աղբյուրները Հայկական լեռնաշխարհի մասին = Хеттские клинописные источники об Армянском нагорье XV века до Н. Э. = The XV century Hittite coneiform sourсes about the Armenian highland / Արամ Քոսյան, Ռոբերտ Ղազարյան, Մարիամ Խանզադյան, Սաթենիկ Մարտիրոսյան, ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, Գիտություն, 2018։

Հոդվածներ

• Ճշգրտումներ Արգիշտիխինիլիի մի պակասավոր արձանագրության ընթերցումներում, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, 1982/2, 75-82:
• The Outline of Anatolian Onomastics, Studi Micenei ed Egeo-Anatolici, Roma, Fasc.XXIV, 1984, 225-227.
• Ուշ խեթական Մելիդ պետությունը (ըստ հիերոգլիֆային լուվիական աղբյուրների), Լրաբեր հասարակական գիտությունների, 1984/6, 62-70:
• The Epithet "Celestial" in Hieroglyphic Luwian Inscriptions, Altorientalische Forschungen, Berlin, Bd. 15/1, 1988, 114-118.
• Էթնիկական տեղաշարժերը Փոքր Ասիայում և Հայկական լեռնաշխարհում մ.թ.ա. XII դարում, Պատմա-բանասիրական հանդես,1991/1, 65-78:
• Hartapus and the Problem of Early Tabalian History (12th-10th B.C.), "ŠULMU IV: Everyday Life in Ancient Near East. Papers Presented at the International Conference, Poznan, 19-22 September, 1989", Poznan, 1993, 183-187.
• Կրկին էթնիկական տեղաշարժերի մասին, Պատմա-բանասիրական հանդես,1994/1-2, 247-255:
• An Anatolian-Armenian Parallel, Annual of Armenian Linguistics, vol.15, 1994, 63-65.
• Արևելյան՚ և ՙարևմտյան՚ մուշկերի խնդիրը, Պատմա-բանասիրական հանդես,1996/1-2, 207-220:
• Իսուվան (Ծոփքը) մ.թ.ա. XIII-XII դդ., Պատմա-բանասիրական հանդես,1997/1-2, 177-192:
• On Anatolian-Urartian Linguistic Contacts, The Journal of the Indo-European Studies, vol.25, 1997, N.1/2, 27-34.
• The End of the Hittite Empire: Thracians in the Armenian Highland?, “Armenian Perspectives”, London, 1997, 34-38.
• The Mushki Problem Reconsidered, Studi Micenei ed Egeo-Anatolici, fasc.XXXIX/2, 1997, 253-256.
• Հին Առաջավոր Ասիայի և Էգեյան ծովի ավազանի պատմության պարբերացման շուրջ, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ՚ XVII, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ, 1998, 124-140։
• Իսուվան և Գորդիոնը (համեմատական վերլուծություն), Պատմա-բանասիրական հանդես,1998/3, 177-194:
• Кризис XIIв. до н.э.: этнические передвижения и депопуляция (к постановке проблемы), Լրաբեր հասարակական գիտությունների՚, 1998/3, 45-52.
• Արամ նահապետը Կապադովկիայում (մի վարկածի շուրջ), Պատմա-բանասիրական հանդես,1999/1, 237-259:
• Ասորեստանը և Հայկական լեռնաշխարհի երկրները մ.թ.ա. XIII դարի երկրորդ կեսին, Պատմա-բանասիրական հանդես,1999/2-3, 222-231:
• Սարգոն II-ը և Արևելյան Փոքր Ասիայի երկրները, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ՚ XVIII, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ, 1999, 219-229։
• Խեթական պետությունը և Հայկական լեռնաշխարհի երկրները մ.թ.ա. XV դարում, Պատմաբանասիրական հանդես, 2000/3, էջ.161-174:
• Նոր նյութեր Խեթական տերության և Հայկական լեռնաշխարհի երկրների փոխհարաբերությունների մասին, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ, հ. 20, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ, 2001, էջ. 233-245:
• Sargon II and Kurtis of Atuna: an Interpretation, “Studia Linguarum” 3/1 (Memoriae A.A.Korolev dicata), Moscow, 2002, 191-203.
• Лувийцы, фригийцы и мушки (к этнополити-ческой истории Малой Азии в VIII-VIIвв.до н.э.), “История и языки Древнего Востока: памяти И.М.Дьяконова”, Санкт-Петербург, РАН, Институт востоковедения 2002, 187-196.
• Անի-Կամախը խեթական դարաշրջանում, Պատմա-բանասիրական հանդես,2002/3, 225-241:
• Նոր տեղանուններ խեթական սեպագիր տեքստերում, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ, հ. 22, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ, 2003, էջ. 252-264:
• Մուրսիլիս II-ի հայասական արշավանքները (նոր սկզբնաղբյուրներ), Պատմա-բանասիրական հանդես, 2004/2, 197-204:
• Խեթական KUB XXVI 62 սեպագիր տեքստը և Վերին Եփրատի ավազանի պատմական աշխարհագրության խնդիրները, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ, հ. 23, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ, 2004, էջ. 372-384:
• Հայասայի աստվածները (KUB XXVI 39), Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ XXIIV, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ, 2005, 444-457։
• Политические процессы в долине Верхнего Евфрата в XV-XIII вв. до н.э., „Эдубба вечна и постоянна (Материалы конференции посвященной 90-летию со дня рождения И. М. Дьяконова), Санкт-Петербург, РАН, Институт востоковедения, 2005, с.145-150.
• An Aryan in Isuwa, Iran and the Caucasus, Vol.10/1, 2006, 1-6.
• Արիացիները Պախխուվայում, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ, հ. 25, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ, 2006, էջ. 247-258:
• Arnuwanda I in the East, Armenian Journal of Near Eastern Studies, vol.1, 2006, p.72-97.
• Հայասան և Ազզին, «Շնորհ ի վերուստ. Առասպել և պատմություն» (Հոդվածների ժողովածու նվիրված Ս Հարությունյանի 80-ամյակին), Երևան, 2008, էջ.263-291:
• On the Ethnic background of Isuwa (a preliminary study), Armenian Journal of Near Eastern Studies, vol.IV/2, 2009, p. 85-97.
• Western Periphery of Urartu and Beyond, Armenian Journal of Near Eastern Studies, v. V/1, 2010, 43-54.
• Ուրարտական տերության ծայրագավառը (Ալթընթեփեի օրինակով), «Խալդյան զորությամբ» (Հոդվածների ժողովածու նվիրված Բորիս Պիոտրովսկու 100-ամյակին), Երևան, 2010, 21-33։
• 37. Towards the Hittite Eastern Periphery (KUB 49.11), Armenian Journal of Near Eastern Studies, v. VI/2, 2011, 87-94:
• On Hieroglyphic Luwian Political Terminology, Armenian Journal of Near Eastern Studies, v. VII/1, 2012, 60-67.
• Խեթական պետությունը,«Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ. 1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ.174-200:
• Լուվիական պետությունները,«Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ. 1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 201-222։
• Ասորեստանը մ.թ.ա. XIV-XI դդ., «Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ. 1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 64-79։
• Բաբելոնիան մ.թ.ա. XIX-XI դդ., «Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ. 1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 114-128։
• Ասորեստանի քաղաքական կարգը և բանակը, «Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ. 1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 98-101։
• Ասորեստանը և Հայկական լեռնաշխարհը,«Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ. 1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 102-113։
• Միտաննի, «Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ.1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 389-403։
• Միջագետքի ժողովուրդների մշակույթը, «Հայաստանի հարակից երկրների պատմությու», հ.1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 143-150։
• Արամեացիներ, «Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», հ. 1, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2013, էջ 419-424։
• Վանից մինչև Եփրատ (հայոց վաղ պետականության ակունքներում, «Հայկազունիներ. առասպել և պատմություն» միջազգային գիտաժողովի նյութեր, Գիտություն հրատ., ՀՀ ԳԱԱ, Երևան 2013, էջ 48-63։
• Առաջավոր Ասիայի շրջակա միջավայրը և Հայկական լեռնաշխարհը, Հին Արևելք, հ. 6, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 2014, 144-165։
• Rulers of Hayasa: Hukkana, Armenian Journal of Near Eastern Studies, vol.VIII/1-2, 2013-2014, p. 128-134.
• To the East of Hatti, In: Essays in Honour of Veli Sevin, Istanbul, 2014, 277-282.
• Հայոց վաղ պետականության պատմության մի խնդրի շուրջ, Բանբեր հայագիտության, 2014/1, 5-25:
• Les Aryens au Pahhuwa, Bulletin de la Societas Anatolica, n.3, 2015, 53-64.
• Between Euphrates and Lake Van (on the Location of Hayasa and Azzi), International Symposium on East Anatolia – South Caucasus Cultures, vol.I, Cambridge, 271-276.

Ծանոթագրություններ

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արամ Քոսյան» հոդվածին։