Ավիացիայի մեծ շաբաթ Շամպանում
Ավիացիայի մեծ շաբաթ Շամպանում (ֆր.՝ Grande Semaine d'Aviation de la Champagne), 1909 թվականին Ֆրանսիայում Ռեյմսի մերձակայքում անցկացված 8-օրյա ավիացիոն հանդիպում։ Այդպես է կոչվել, քանի որ այն հովանավորվել է տեղական խոշոր շամպայն արտադրողների կողմից։ Այն նշվում է որպես առաջին միջազգային հանրային թռիչքային իրադարձություն, որն ապացուցում է օդից ծանր թռիչքի կենսունակությունը։
Այն նշանավորվեց հեղինակավոր մրցանակի «Գորդոն Բեննեթի գավաթ» մրցանակի առաջին մրցաշարով, որը հովանավորում էր «New York Herald»-ի հրատարակիչ Գորդոն Բեննեթին, մրցույթի հաղթող դարձավ ամերիկացի Գլեն Կյորտիսը՝ Լուի Բլերիոյի հետ մրցապայքարում։ Միջոցառման ժամանակ սահմանվեց հեռավորությունը համաշխարհային ռեկորդ, Անրի Ֆարմանի կողմից 180 կմ (110 մղոն) թռիչքով և Gnome թեթև շարժիչի դեբյուտով, որը մեծ ճանաչում ստացավ։
Մեծ շաբաթ Շամպանում խմբագրել
1909 թվականի օգոստոսի 22-ից օգոստոսի 29-ը անցկացված Մեծ ավիացիայի շաբաթը հովանավորվում էր շամպայն արտադրող առաջատար արտադրողների, այդ թվում՝ Moët & Chandon-ի և Mumm-ի կողմից[1], իսկ միջոցառումը կազմակերպել էր մարկիզ դե Պոլինյակի կողմից ղեկավարվող կոմիտեն։ Դա առաջին միջազգային հանրային թռիչքային միջոցառումն էր, որն այդ ժամանակի[2] և հետագա պատմաբանների կողմից[3] դիտարկվում էր որպես ծանր ավիացիայի դարաշրջանի մուտքն ազդարարող։ Դրան մասնակցում էին ժամանակի գրեթե բոլոր նշանավոր ավիատորները, իսկ 500,000[4] այցելուների թվում էին Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ Արման Ֆալյերն և Բրիտանիայի ֆինանսների կանցլեր Դեյվիդ Լլոյդ Ջորջը։ Շաբաթն անցավ Բետենիի հարթավայրում, Ռեյմսից մոտ 5 կմ հյուսիս, որը հետագայում դարձավ Ռեյմս-Շամպայն ավիաբազա։ Այս իրադարձության համար կառուցվեց մեծ տրիբունա, ինչպես նաև մի շարք ծածկեր օդանավերի կայանման համար։ Տրիբունաների հարևանությամբ էր գտնվում Հանրաճանաչ մասնաշենքը՝ հսկայական ցուցատախտակների հավաքածուով։ Հանդիսատեսի համար գործում էր ռեստորան, որտեղ կարող էին տեղավորվել 600 մարդ[5], հատուկ կառուցված բեմական սիզամարգեր և ծաղկաթմբեր և փոստային բաժանմունք, որտեղից օրական ուղարկվում էր 50,000 բացիկ, իսկ լրագրողների կողմից օգտագործվում էր գրեթե մեկ միլիոն բառ[6]։ Տրիբունաների տարածքը Լաոն-Ռեյմս երկաթուղային գծից գտնվում էր ընդամենը մի քանի հարյուր մետր հեռավորության վրա և ստեղծվել էր ժամանակավոր կայարան[7]։
10 կմ (6,2 մղոն) երկարություն ունեցող ուղղանկյուն մրցուղու եզրին տեղադրված են չորս հենասյուններ, տարբեր մրցույթների համար, տրիբունաների առջև կառուցված թռիչքային և վայրէջքային գոտիով, որի դիմաց տեղադրված է ժամաչափորդի տաղավարը, այն հագեցած է տագնապի ազդանշանային համակարգով, որը հանդիսատեսին ցույց է տալիս, թե որ մրցույթն է այդ պահին ընթանում։ Թռիչքի պայմանները պարզունակ են` տարածքը, որի վրա իրականացվում են թռիչքների մեծ մասը, գյուղատնտեսական նշանակության հողեր են, որոշ մշակովի տարածքներում բերքահավաքն ավարտված չի լինում, իսկ որոշ տեղերում էլ գտնվում են խոտի դեզեր[8]։
Միջոցառումներ խմբագրել
- Օգոստոսի 22-ի կիրակի։ Գորդոն Բեննեթի գավաթի ֆրանսիական թիմի ընտրության մրցույթ` Արագության մրցանակ, (օր 1); Տուր դե Պիստ մրցանակ, (օր 1), Օդանավորդների մրցանակ, (օր 1)։
- Երկուշաբթի 23 օգոստոսի - Շամպանի Գրան Պրի (օր 1), Տուր դե Պիստ մրցանակ (օր 2), Օդանավորդների մրցանակ (օր 2)։
- Երեքշաբթի 24 օգոստոսի – Արագության Գրան Պրի (օր 2), Տուր դե Պիստ մրցանակ, (օր 3), Օդանավորդների մրցանակ (օր 3)։
- Չորեքշաբթի 25 օգոստոսի - Շամպանի Գրան Պրի (օր 2), Տուր դե Պիստ մրցանակ, (օր 4), Օդանավորդների մրցանակ (օր 4)։
- Հինգշաբթի 26 օգոստոսի - Շամպանի Գրան Պրի (օր 3), Տուր դե Պիստ մրցանակ, (օր 5), Օդանավորդների մրցանակ (օր 5), Օդապարիկներով վայրէջքի մրցույթ։
- Ուրբաթ 27 օգոստոսի - Շամպանի Գրան Պրի (օր 4), Տուր դե Պիստ մրցանակ (օր 6), Օդանավորդների մրցանակ (օր 6)։
- Օգոստոսի 28-ի շաբաթ օրը - Գորդոն Բեննեթի միջազգային ավիացիոն գավաթ, Ուղևորների մրցանակ (օր 1); Տուր դե Պիստ մրցանակ (օր 7), Օդանավորդների մրցանակ (օր 7)։
- Օգոստոսի 29-ի կիրակի - Արագության մրցանակ (օր 3), Ուղևորների մրցանակ (օր 2), Բարձրության մրցանակ, Տուր դե Պիստ մրցանակ (օր 8), Օդանավորդների մրցանակ (օր 8)։
Գորդոն Բեննեթի գավաթ խմբագրել
Դա հանդիպման ամենահեղինակավոր իրադարձությունն էր և առաջին անգամ անցկացվում էր ազգային հավաքականների մրցույթ, որը հովանավորում էր New York Herald-ի հրատարակիչ Գորդոն Բեննեթը։ Գավաթը բաղկացած էր ժամանակավոր փորձարկումից ոչ թե ուղիղ մրցարշավից 10 կմ (6 մղոն) շրջանի երկու պտույտներից և յուրաքանչյուր երկրին թույլատրվում էր երեք մրցակից ներկայացնել։ Կիրակի առավոտյան ֆրանսիական թիմի որակավորման ստուգումներին խոչընդոտում էին եղանակային պայմանները։ Ամենահաջողակ մրցակից Էժեն Լեֆևրը, ղեկավարելով ֆրանսիական Ռայթ երկնաթև ինքնաթիռը, գրեթե ավարտեց մրցույթի երկու շրջանը, հաջող թռիչք կատարած մյուս օդաչուն Լուի Բլերիոն էր, իսկ երրորդ տեղը հետագայում գրավեց Հյուբերտ Լետեմը, ով թռչում էր Անտուանետա մոնոպլանով։ Այդ օրն ավելի ուշ նա մասնակցում է դե լա Վիտեսի մրցանակի փորձնական թռիչքներին, որի ընթացքում հանդիսատեսը ականատես եղավ «օդում յոթ ինքնաթիռների միաժամանակյա ուշագրավ և աննախադեպ ներկայացմանը»[9]։
Մյուս երկրներից մասնակցում էին ամերիկացի օդաչուներ Գլեն Կյորտիսը և Ջորջ Կոկբեռնը, ովքեր ներկայացնում էին Մեծ Բրիտանիան և թռչում էին ֆրանսիական Farman III երկթևանի ինքնաթիռով։ Հայտագրված իտալացի և ավստրիացի օդաչուները չմասնակցեցին մրցույթին[10]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Hallion, Richard P. Taking Flight. — New York: Oxford University Press, 2003. — С. 258. — ISBN 0 19516035 5
- ↑ «Conversion by Sight» Flight 28 August 1909 p.516 «Throughout the past week the greatest object-lesson and the most convincing that has been afforded yet concerning the achievement of mechanical flight has been in almost continuous progress at Rheims»
- ↑ Gibbs-Smith, C.H. Aviation. — London: NMSO, 2003. — С. 176. — ISBN 1 9007 4752 9
- ↑ Hallion 2003
- ↑ The Success of the Meeting(անգլ.) // The Times : newspaper. —London, 1909. — № 39037. — С. 7,col.2.
- ↑ Cash Receipts at Rheims'Flight 11 September 1911
- ↑ Elliott, Brian A. Blériot: Herald Of An Age. — Stroud, Gloucestershire: Arcadia, 2000. — ISBN 0 7524 1739 8
- ↑ The Rheims Aviation Week(անգլ.) // The Times : newspaper. —London, 1909. — № 39044. — С. 6.
- ↑ «Rheims Aviation Week: The First Day» Flight 28 August 1909 p519
- ↑ «Tabulated Performances &c of the Rheims Meeting» Flight 4 September 1909 p.53