Անտառահատում (պատմվածք)
«Անտառի հատումը։ Յունկերի պատմությունը» (ռուս.՝ «Рубка леса. Рассказ юнкера»), Լև Տոլստոյի պատմվածքը, որը պատմում է Կովկասյան պատերազմի ժամանակ հրետանային դասակի մեկ օրվա մասին։ Մտնում է գրողի ստեղծագործությունների կովկասյան շարքի մեջ։ Գրվել է 1853-1855 թվականներին, առաջին անգամ տպագրվել է 1855 թվականին «Սովրեմեննիկ» ամսագրում։
| Անտառահատում ռուս.՝ Рубка леса | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Լև Տոլստոյ |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Գրվել է | 1853 |
| Տեսարան | Կովկաս |
| Հրատարակվել է | 1855 |
Ստեղծման պատմություն խմբագրել
Պատմվածքն սկսվել է 1853 թվականի ամռանը Կովկասում ծառայության ժամանակ (ի սկզբանե կոչվել է «Կովկասցի սպայի նոթերը», «Կովկասցի սպայի օրագիրը», ապա «Անտառահատում» և «Հրետանու ենթասպայի նոթերը»)։ Պատմվածքի վրա աշխատանքը շարունակվել և ավարտվել է արդեն Սևաստոպոլում 1855 թվականի մայիս-հունիս ամիսներին։ Տոլստոյը որոշել է նոր պատմվածքը նվիրել Ի. Ս. Տուրգենևին՝ դրանում նկատելով Տուրգենևի պատմվածքների «շատ ակամա նմանակում»[1]։
Պատմվածքը տպագրվել է «Սովրեմեննիկ» ամսագրում (1855, № 9)՝ «Լ. Ն. Տ.» ստորագրությամբ և նվիվել Ի. Ս. Տուրգենևին։ Տուրգենևը, որը մինչ այդ անձամբ ծանոթ չէր հեղինակին, նրան նամակ է գրել, որտեղ շնորհակալություն է հայտնել այն իրեն նվիրելու համար. «Իմ ամբողջ գրական կարիերայում դեռ ոչինչ այսպես չէր շոյել իմ ինքնասիրությունը» (ռուս.՝ «Ничего ещё во всей моей литературной карьере так не польстило моему самолюбию»)[2]։
Սյուժե խմբագրել
Գործողությունները տեղի են ունենում 1850-ական թվականներին Չեչնիայում Կովկասյան պատերազմի ժամանակ։ Պատմությունը ներկայացվում է հրետանային մարտկոցի դասակի հրամանատար ենթասպայի անունից։
Փետրվարյան օրերից մեկում ենթասպայի դասակին հանձնարարվում է «անտառի հատումը»՝ ուղեկցել և պաշտպանել այն զինվորներին, որոնք թշնամու մոտ տարածքում փայտ են կտրելու։ Գիշերը շարասյունը դուրս է գալիս և մտնում անտառ։ Պատմողը բնութագրում է իր դասակի զինվորներին (Վելենչուկ, հրետանու ենթասպա Մաքսիմով, ռմբարկու Անտոնով, ձիավոր Չիկին, ամենածեր զինվոր Ժդանովը և երիտասարդ նորակոչիկ, որն առաջին անգամ է մասնակցում արշվանքի)։ Նա նաև առաջարկում է ռուս զինվորների իր դասակարգումը.
|
Ռուսաստանում կան զինվորների երեք գերակշռող տեսակներ, որոնց համար հարմար են բոլոր զորքերի զինվորները ՝ կովկասյան, բանակային, գվարդիական, հետևակային, հեծելազորային, հրետանային և այլն։ Այս հիմնական տեսակները, բազմաթիվ ստորաբաժանումներով և միավորումներով, հետևյալն են. 1) հնազանդվող, 2) վերադաս և 3) հուսահատված։ Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)
В России есть три преобладающие типа солдат, под которые подходят солдаты всех войск: кавказских, армейских, гвардейских, пехотных, кавалерийских, артиллерийских и т. д. Главные эти типы, со многими подразделениями и соединениями, следующие: |
|
Հրետանավորները նստում են կրակի մոտ, իսկ բալագուր Չիկինը զվարճալի պատմություններ է պատմում։ Լուսադեմին լեռնականները հայտնվում են անտառի բացատում և սկսում կրակել, ենթասպան հրամայում է հրացաններով կրակել նրանց վրա, և նրանք նահանջում են։ Ենթասպան զրուցում է վաշտի հրամանատար Բոլխովի հետ, որն իր հիասթափությունն է հայտնում Կովկասում ծառայությունից։ Այնուհետև թշնամին վերադառնում է և երկու թնդանոթ դնում բացատի եզրին՝ ժամանակ առ ժամանակ գնդակոծելով անտառի սպաներին։ Վելենչուկին ծանր վիրավորում են, որին տանում են սայլով։
Երեկոյան հատումն ավարտվում է, շարասյունը հեռանում է, սակայն դասակին և մեկ հետևակային գումարտակի հրամայված է մնալ մինչև վաղը։ Ենթասպան զրուցում է սպաների հետ, այնուհետև վերադառնում է իր դասակի մոտ և հետևում զինվորներին։ Հայտնում են, որ Վելենչուկը մահացել է։ Զինվորները խոսում են կրակի մոտ, Անտոնովը երգում է «Берёзушка» երգը։
Արձագանքներ խմբագրել
Նիկոլայ Նեկրասովը 1855 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Տոլստոյին հայտնել է[3].
|
|
Իմ կարծիքն սրա մասին հետևյալն է. այն ձևով հաստատ հիշեցնում է Տուրգենևին, բայց դրանով էլ ավարտվում է նմանությունը. մնացած ամեն ինչ քոնն է, և ոչ ոք, բացի քեզանից, չէր կարող գրել։ Այս շարադրության մեջ կան շատ զարմանալիորեն դիպուկ գրառումներ, և բոլորը նոր են, հետաքրքիր և բաժանված։ Մի անտեսեք նման շարադրանքները. զինվորի մասին ախր մեր գրականությունը մինչ օրս ոչինչ չի ասել, բացի գռեհկությունից։ Դուք նոր եք սկսում, և անկախ նրանից, թե ինչ ձևով եք արտահայտում այն ամենը, ինչ գիտեք թեմայի մասին, այս ամենը չափազանց հետաքրքիր և օգտակար կլինի։
Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)
Моё мнение об этой вещи такое: формою она точно напоминает Тургенева, но этим и оканчивается сходство: все остальное принадлежит Вам и никем, кроме Вас, не могло бы быть написано. В этом очерке множество удивительно метких заметок, и весь он нов, интересен и делен. Не пренебрегайте подобными очерками; о солдате ведь наша литература доныне ничего не сказала, кроме пошлости. Вы только начинаете, и в какой бы форме ни высказали Вы все, что знаете об этом предмете,— все это будет в высшей степени интересно и полезно. |
|
Աուդիոներկայացումներ խմբագրել
- Л. Толстой. «Рубка леса» (Цикл/Серия: Аудиособрание сочинений. Том 4) — читает Вячеслав Герасимов. Студия АРДИС, 2003.[4]
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Н. В. Бурнашева. Комментарии. Л. Н. Толстой. Рубка леса». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ И. С. Тургенев. полн. собр. соч. и писем в 28-ми томах. Письма, т. II. М. — Л., АН СССР, 1961, с. 315—316.
- ↑ Н. А. Некрасов. полн. собр. соч. и писем, т. X, с. 241.
- ↑ «Толстой Лев — Хаджи-Мурат. Рубка леса. Кавказский пленник :: Клуб Любителей АудиоКниг :: Все аудиокниги рунета». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 14-ին.
{{cite web}}: no-break space character in|title=at position 12 (օգնություն)